امید کوکبی، فیزیکدان زندانی
(بیروت) – سازمان دیده بان حقوق بشر امروز اظهار داشت مقامات ایرانی باید فوراً تضمین نمایند امید کوکبی، فیزیکدان ایرانی که به اتهام جرایم امنیت ملی محبوس گردیده است، برای درمان بیماری سرطان که جان وی را در خطر قرار داده، به مراقبتهای پزشکی کافی دسترسی خواهد داشت.
کوکبی در سال ۲۰۱۲ به تحمل ۱۰ سال حبس محکوم گردید و حتی پس از آنکه دیوان عالی کشور حکمی مبنی بر «اشتباه بودن» این اتهامات صادر نمود، مجازات وی کماکان پا برجا ماند.
در روز ۱۶ آوریل ۲۰۱۶ سعید خلیلی، وکیل کوکبی به خبرگزاری ایلنا گفت که نتایج آزمایشهای پزشکی کوکبی نشان داده است که موکل وی به کارسینومای کلیوی که نوعی سرطان کلیه میباشد مبتلا شده است. بی بی سی فارسی در روز ۲۰ آوریل گزارش داد کوکبی تحت عمل جراحی قرار گرفته و پزشکان کلیه راست وی که به سرطان مبتلا بوده است را درآوردهاند. با وجود آنکه کوکبی در حال حاظر در بیمارستان و تحت درمان قرار دارد، به دلیل سابقۀ رفتار [مقامات] با کوکبی و سایر زندانیان دیگر، هیچگونه اطمینانی وجود ندارد که آیا وی قادر خواهد بود به درمان خود در بیمارستان ادامه دهد یا خیر. خلیلی به خبرگزاری ایلنا گفت اکنون با توجه به تشخیصهای پزشکی اخیر، هر گونه تأخیری در دریافت مراقبتهای پزشکی، میتواند «آسیبهای غیر قابل جبران» به سلامت کوکبی وارد آورد.
سارا لی ویتسون، رئیس امور خاورمیانه سازمان دیده بان حقوق بشر گفت «محروم ساختن زندانی از مراقبتهای پزشکی لازم هم ظالمانه و هم غیر قانونی است. مقامات ایرانی باید اطمینان حاصل نمایند کوکبی به مراقبتهای پزشکی کافی دسترسی داشته باشد که در مورد وی این مراقبت ها احتمالاً در خارج از زندان امکان پذیر خواهد بود.»
سازمان کمپین بین المللی حقوق بشر گزارش نموده است که در گذشته مقامات دسترسی کوکبی به درمان را بدون دلیل به تاخیر انداخته اند. در سال ۲۰۱۲ پس از آنکه انجام یک سری معاینات مقدماتی، وجود غدهای را در بدن کوکبی تأئید نمود، وی برای دریافت اجازۀ انتقال از درمانگاه زندان به بیمارستان دیگر به منظور انجام معاینات پزشکی حساس و مهم، با تأخیر زیادی مواجه شد. خلیلی از مقامات درخواست کرده است به موکلش اجازه دهند به درمان خود در خارج از زندان ادامه دهد، اما هنوز معلوم نیست آیا وی هیچگونه پاسخی در این مورد دریافت کرده است یا خیر.
مقامات ایرانی کوکبی را در روز ۳۰ ژانویه ۲۰۱۱ در فرودگاه بین المللی امام خمینی در حالیکه قصد داشت پس از دیدار از خانوادۀ خود در ایران، به ایالات متحده امریکا پرواز کند، دستگیر نمودند. وی قصد داشت به امریکا باز گردد تا به تحصیلات خود در رشتۀ فیزیک در مقطع فوق دکترا در دانشگاه اوستین تگزاس ادامه دهد. در روز ۱۴ مه ۲۰۱۲ یک دادگاه انقلاب در تهران وی را به اتهام «ارتباط با یک دولت متخاصم» [یعنی ایالات متحدۀ امریکا] به تحمل ۱۰ سال حبس محکوم نمود. در اکتبر ۲۰۱۴ شعبۀ ۳۶ دیوان عالی کشور حکم حبس امید کوکبی را از جهت قانونی بی پایه و اساس دانست و دستور داد پروندۀ وی مورد بررسی مجدد قرار گیرد. اما علیرغم صدور حکم مزبور، در مرحلۀ بازبینی مجدد این پرونده، شعبۀ ۵۴ دادگاه تجدید نظر انقلاب تهران مجازات کوکبی را بر پایۀ همان دلایل قبلی، تأئید نمود. مقامات ایران هیچگونه شواهد و مدارکی دالّ بر اثبات اتهامات کوکبی و محکومیت وی ارائه ندادهاند.
قانون بین المللی حقوق بشر و نیز قوانین ایران ملزم میدارند که مقامات زندان مراقبتهای پزشکی کافی در اختیار زندانیان قرار دهند. مقررات سازمان زندانهای ایران تصریح می کند که زندانیان در صورت لزوم باید به بیمارستانی در خارج از ساختمان زندان منتقل شوند. مقررات حد اقل استاندارد سازمان ملل متحد در بارۀ نحوۀ رفتار با زندانیان، مقامات کشورها را ملزم مینماید زندانیانی که به درمانهای تخصصی نیاز دارند را به مؤسسات ویژه اینگونه درمانها، از جمله به بیمارستانها انتقال دهند.
کوکبی یکی از چند تن زندانیانی است که به جرایم امنیت ملی متهم شده و از دریافت مراقبتهای پزشکی کافی محروم گردیدهاند. در روز ۵ آوریل وبسایت «کلمه» گزارش داد که نازک افشار، کارمند سابق سفارت فرانسه در تهران که از 12 مارس تا کنون در زندان اوین محبوس میباشد، مکرراً در زندان بیهوش شده است و گمان میرود وی به شدت بیمار باشد اما به نظر میرسد که وی از مراقبتهای کافی پزشکی برخوردار نیست.
مقامات ایرانی غالباً دستور دادهاند زندانیان سیاسی پیش از تکمیل دورۀ استعلاجی خود، از بیمارستان به زندان باز گردند. در روز ۲۶ مارس حسین رونقی، مدافع حقوق بشر و وبلاگ نویسی که دورۀ ۱۳ سالۀ حبس خود را سپری میکند در اعتراض به عدم دسترسی به درمانهای پزشکی کافی برای خود، دست به اعتصاب غذا زد. مقامات، رونقی را که به اختلالات شدید کلیوی مبتلا میباشد در ژوئن ۲۰۱۵ به دلیل مرخصی استعلاجی آزاد کردند اما در ۲۰ ژانویه مجدداً وی را پیش از تکمیل دورۀ درمان خود، به زندان فرا خواندند.
ویتسون اظهار داشت «ایران در ارتباط با فراهم نمودن معالجات پزشکی مورد نیاز برای زندانیان، به ویژه برای افرادی که بر پایۀ انگیزههای سیاسی مجرم شناخته شدهاند، سابقۀ اسف باری دارد. مقامات قضایی و اطلاعاتی باید فوراً محروم ساختن زندانیان از دسترسی به درمانهای پزشکی لازم که نوعی بدرفتاری با زندانیان محسوب میگردد را متوقف نمایند.»
