دیوان بین‌المللی دادگستری در لاهه ـ دوشنبه ۲۷ اوت / ۵ شهریور نشست رسیدگی به شکایت ایران علیه آمریکا
در آغاز نشست چهار روزه دیوان بین‌المللی دادگستری در لاهه که به شکایت ایران از آمریکا علیه تحریم‌های یک‌جانبه این کشور رسیدگی می‌کند، نماینده ایران هدف از این تحریم‌ها را «آسیب‌رسانی به اقتصاد ایران و شرکت‌های ایرانی» دانست و آن را برخلاف «پیمان مودت» منعقدشده بین دو کشور در سال ۱۹۵۵ (۱۳۳۴) خواند.
به‌گزارش رویترز، صبح دوشنبه ۲۷ اوت / ۵ شهریور، عبدالقوی یوسف، قاضی دیوان بین‌المللی دادگستری در لاهه که ریاست ۱۵ قاضی دیگر را برعهده دارد، دادگاه شکایت ایران از آمریکا به‌دلیل تحریم‌های اعمال‌شده از سوی ایالات متحده علیه جمهوری اسلامی را با فراخواندن واشنگتن به احترام به نتیجه آن، آغاز کرد.
در طول دهه‌ها خصومت بین دو کشور، آمریکا و ایران برخی از احکام این دادگاه را نادیده گرفته‌اند.
دادخواستی که ایران به دیوان بین‌المللی دادگستری داده است می‌گوید تحریم‌های آمریکا معاهده دوستی بین دو کشور را نقض می‌کند.
محسن محبی، نماینده ایران در آغاز دادگاه گفت: «آمریکا علناً سیاستی را در نظر دارد تا به‌شدت به اقتصاد ایران و شرکت‌های ملی ایران و به تبع آن به مردم ایران آسیب برساند.»
او افزود: «این سیاست کاملاً مغایر با پیمان مودت سال ۱۹۵۵ است.»
«پیمان مودت و روابط اقتصادی و حقوق کنسولی» بین آمریکا و ایران دو سال پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، در زمان ریاست جمهوری دوایت آیزنهاور در آمریکا و نخست‌وزیری حسین اعلا در ایران امضا شد. این پیمان یک مقدمه و ۲۳ ماده دارد و متضمن مقررات توسعه روابط بازرگانی و تنظیم روابط حقوقی و کنسولی دو کشور با تأکید بر صلح و دوستی پایدار میان دو کشور است. بر اساس بند دو ماده ۲۱ «پیمان مودت» هر اختلافی بین ایران و آمریکا در مورد تفسیر یا اجرای این عهدنامه که از طریق دیپلماتیک میان ایران و آمریکا قابل حل نباشد باید به دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه ارجاع شود و به پیش‌شرط دیگری نیاز ندارد. این پیمان در ۲۶ اردیبهشت ۱۳۳۶ (۱۶ مه ۱۹۵۷) به‌اجرا گذاشته شد.
«پیمان مودت» ۱۹۵۵ ایران و آمریکا به‌رغم اختلافات متعدد ایران و آمریکا در چهار دهه گذشته همچنان معتبر است.
محسن محبی در دادگاه لاهه تأکید کرد که ایران راه حل دیپلماتیک را برای اختلافات دو کشور دنبال کرد اما این راه حل رد شد.
آمریکا در واکنش نخستین خود که در دادگاه ارائه شد، اعلام کرد که معتقد است دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه صلاحیت این پرونده را ندارد و اظهارات ایران در خارج از چارچوب «پیمان مودت» است.
وکیلان آمریکا به ریاست جنیفر نیوزتید، مشاور امور خارجه، که در سال ۲۰۱۷ توسط دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا منصوب شده است، روز سه‌شنبه (فردا) به ادعاهای ایران پاسخ خواهند داد. حکم نهایی در یک ماه آینده ابلاغ خواهد شد اما تاریخ دقیق آن تعیین نشده است.
دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه دادگاه سازمان ملل است که برای حل اختلافات بین‌المللی به‌کار می‌رود. احکام آن الزام‌آور است، اما این قدرت را ندارد که آن‌ها را اجرا کند. مرجع اصلی برای «اجرایی کردن» احکام دیوان بین‌المللی دادگستری، شورای امنیت سازمان ملل است که آمریکا در آن حق وتو دارد. به این ترتیب حتی اگر دیوان بین‌المللی دادگستری به نفع ایران رأی دهد، این رأی مانع از اجرای تحریم‌ها نخواهد شد.
دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه برای رسیدگی به شکایت ایران علیه آمریکا در چهار روز، چهار نشست برگزار خواهد کرد.
شکایت و خواسته‌های ایران در پنج بند تنظیم شده است: «بیانیه ۸ مه (۱۸ اردیبهشت) آمریکا در مورد اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران، نقض تعهدات آمریکا در “پیمان مودت” سال ۱۹۵۵ است؛ آمریکا باید بدون تأخیر، تحریم‌های آغازشده از ۸ مه را متوقف کند؛ فوراً از تهدید به اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران، دست بردارد؛ تضمین بدهد که گامی در مسیر دور زدن رأی دادگاه در مورد این پرونده برنمی‌دارد؛ و باید خسارت‌های واردشده به شرکت‌های ایرانی را بر اساس تشخیص دیوان، تمام و کمال پرداخت کند.»
آمریکا و ایران در گذشته نیز در این دادگاه با یکدیگر روبه‌رو شده‌اند، زیرا پس از انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۹۷۹ به دو کشور دشمن تبدیل شدند. نخستین رویارویی این دو کشور در لاهه به زمان گروگان‌گیری دیپلمات‌های آمریکایی در تهران بازمی‌گردد. ایران در سال ۱۹۸۰ رأی دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه برعلیه گروگان‌گیری را نادیده گرفت و دادگاه را غیرقانونی دانست.
ایران نیز یک بار به دلیلی سرنگونی هواپیمای مسافربری متعلق به شرکت هوایی ایران‌ایر توسط نیروی دریایی آمریکا در خلیج فارس علیه این کشور شکایت کرد که با مصالحه دو طرف در خارج از دادگاه، این شکایت از دستور کار دیوان بین‌المللی دادگستری خارج شد.
بمباران سکوهای نفتی ایران توسط آمریکا در جریان جنگ ایران و عراق مورد دیگری از شکایت ایران علیه آمریکا به دادگاه لاهه بود. این حملات پس از آن صورت گرفت که به کشتی‌های نفتی آمریکا حمله شد و آمریکا نیز علیه حملات ایران شکایت کرد که دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه هر دو شکایت را وارد ندانست.
رادیو زمانه
