صالحی: اگر احمدی‌نژاد نظر رهبری را تمکین می‌کرد فرصت خوبی برای مذاکره با آمریکا داشتیم
به گزارش «پارسینه»، علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی در گفتگو با روزنامه همشهری به دفاع از برجام پرداخت و نسبت به خودداری احمدی نژاد از مذاکره با آمریکا ابراز تاسف کرد.
روزنامه همشهری نوشت: مغز متفکر ایران در حوزه هسته‌ای کسی نیست جز علی‌اکبر صالحی. او معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی است و در دولت محمود احمدی‌نژاد هم علاوه بر تصدی این سمت در دولت دوم محمود احمدی‌نژاد سکاندار سیاست خارجی ایران هم بود که در همان دوره مذاکرات محرمانه بین ایران و آمریکا با وساطت عمان کلید خورد. صالحی در جریان مذاکرات هسته‌ای سال ۹۴ مسئولیت فنی مذاکرات را برعهده داشت. او با وجود خروج آمریکا از برجام کماکان بر این باور است که ایران با وجود برجام هم مشکلی در پیگیری برنامه هسته‌ای ندارد. او در عین حال به آمریکا هشدار داده که اگر ایران مجبور به خروج از برجام شود در حوزه هسته‌ای به مراحل بالاتری نسبت به قبل خواهد رفت. او هفته گذشته با حضور در مؤسسه همشهری ضمن دیدار با مدیران مؤسسه از بخش‌های مختلف تحریریه بازدید کرد و در ادامه با همشهری به گفتگو نشست که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
نیروگاه بوشهر در چه وضعیتی است و عملیات احداث فاز دوم چگونه پیش می‌رود؟
ما در حال حاضر یک نیروگاه در حال فعالیت به نام نیروگاه بوشهر (یک) داریم که حدود ۱۰۰۰ مگاوات برق تولید می‌کند و از سال ۹۲ به‌طور کامل فعال است و از ۲ سال قبل از آن هم فعالیت آزمایشی داشت. در حال حاضر گروه بهره‌بردار نیروگاه بوشهر ایرانی هستند.
برخی مواقع به‌خصوص در رابطه با بحث برجام در رسانه‌ها می‌شنویم که می‌گویند، چون برجام پیش آمده نیروگاه بوشهر با ۴۰ درصد ظرفیت کار می‌کند و دلیلی هم که می‌گویند این است که ایران غنی‌سازی اش محدود شده! درصورتی که سوخت نیروگاه بوشهر را روس‌ها می‌دهند و کاری به غنی‌سازی ایران ندارد. وقتی که بخواهند در رسانه‌ها یک فضای منفی ایجاد کنند این حرف‌ها را می‌زنند و افکار عمومی دچار تشویش می‌شود. سوخت نیروگاه بوشهر را هیچ‌گاه ایران تامین نکرده است. ان‌شاءالله قصد داریم در آینده سوخت این نیروگاه هسته‌ای را خودمان تامین کنیم، تمام این فعالیت‌هایی که می‌شود در حقیقت در جهت تامین سوخت در آینده است. برای اینکه طبق توصیه مجلس و منویات رهبری پیش برویم در بلندمدت باید ۲۰ هزار مگاوات برق هسته‌ای تولید کنیم؛ یعنی ۲۰ نیروگاه مشابه نیروگاه بوشهر که هزینه سنگینی دارد. هر نیروگاه ۵ میلیارد دلار هزینه دارد. بیش از ۲ سال است که با روس‌ها برای احداث ۲ نیروگاه جدید قرارداد بسته‌ایم و این پروژه‌ها شروع شده‌اند و طراحی‌ها انجام شده و کار روی زمین هم در بوشهر کلید خورده است.
باید اشاره کنم که الان بزرگ‌ترین پروژه صنعتی کشور، پروژه ۲ نیروگاه جدید بوشهر است که حدود ۱۰ میلیارد دلار حجم مالی آن است و کار در این پروژه به سرعت در حال پیگیری است. ما امیدواریم نیروگاه دوم بوشهر تا ۶ سال آینده به بهره‌برداری برسد؛ طبق برنامه‌ریزی تا حالا خوب جلو رفته‌ایم. نیروگاه سوم هم قرار است ۲ سال بعد از بهره‌برداری از نیروگاه دوم شروع شود؛ یعنی ۸ سال دیگر.
تحریم‌هایی که آمریکا به اجرا درآورده و در آبان هم قرار است دور دیگری از آن اجرایی شود، روی ساخت نیروگاه‌های جدید اثری نخواهد داشت؟
خیر، هیچ تاثیری ندارد. سال‌های قبل از برجام هم ما تحریم بودیم و تحت تحریم شورای امنیت سازمان ملل هم بودیم و با این وجود روس‌ها ساخت نیروگاه بوشهر یک را طبق وعده‌ای که داده بودند پیش بردند و ما مشکلی نداشتیم و این نیروگاه هم با تحریم مشکلی برای آن پیش نخواهد آمد.
بازطراحی راکتور اراک را چینی‌ها بر عهده گرفتند و بعد از خروج آمریکا از برجام، انگلیس متولی کارگروه بازطراحی شد؛ آخرین وضعیت بازطراحی به چه صورت است؟
طبق برنامه پیش می‌رویم. برنامه بازطراحی اراک پنج‌ساله بود که ۲ سال آن گذشته و در حال حاضر طراحی مفهومی آن تمام شده است. همچنین طراحی پایه تمام و تائیدیه آن صادر شده و الان وارد طراحی تفصیلی شده‌ایم که در این زمینه بخش مربوط به ما تقریبا تمام شده است. در بحث ساخت‌وساز هم در حال صحبت با چین هستیم ان‌شاءالله بتوانیم قرارداد لازم برای ساخت و تامین تجهیزات را ببندیم. برخی تجهیزات در ایران ساخته و برخی باید از خارج وارد شود که متخصصان ایرانی و کارگروه شامل چین و انگلیس که جایگزین آمریکا شد کار را پی می‌گیرند. قرارداد اولیه‌ای بسته و کاملا محقق شد و قرارداد‌های بعدی برای تامین سوخت و تجهیزات هم در دست اقدام است.
در نشست کمیسیون برجام خبر‌هایی شنیدیم که انگلیس کارشکنی کرده، اما خروجی نشست این بود که انگلیس مسئول کارگروه بازطراحی شده است؛ آیا انگلیس توانایی فنی بازطراحی را دارد؟
ایران عضو کارگروه و کارفرما و انجام‌دهنده تمامی مراحل طراحی و... است، این ما هستیم که نتیجه کار را برای بازنگری به آن‌ها می‌دهیم تا اشکالات برطرف شود و در‌نهایت مهر‌تائید بزنند. این مهر‌تائید در حوزه فناوری هسته‌ای برای راکتوری در ابعاد راکتور اراک بسیار ارزشمند است. اگر راکتور براساس سرتیفیکیشن‌ها (certification) پیش برود و شروع به کار کند یعنی ما می‌توانیم برای کشور‌های دیگر با خیال راحت و اطمینان، مشابه آن را بسازیم. اگر این تائیدیه‌ها نباشد هیچ کشوری از ما درخواست ساخت راکتور مشابه را نمی‌کند؛ لذا وقتی که کشور‌های پیشرفته راکتور ساخته‌شده توسط ایران را مورد تائید قرار دهند، این امر خیلی ارزشمند است. اما در رابطه با کارشکنی هم باید بگویم کارشکنی‌ای که انگلیس کرد درخصوص قرارداد ایران با قزاقستان بود.
قرار بود اورانیوم طبیعی بخریم که کار‌های آن انجام شده و خود انگلیس هم موافقت کرده بود، اما به تغییر دولت انگلیس و آمریکا خورد و انگلیس جلوی این قرارداد را در کانال خرید گرفت. درخصوص اینکه چرا انگلیس جایگزین آمریکا شده هم باید بگویم ۱+۵ خودشان تصمیم می‌گیرند؛ البته انگلیس از بُعد علمی یکی از پیشتازان صنعت هسته‌ای جهان است و انواع راکتور‌های هسته‌ای گازی، گرافیتی و... را ساخته‌اند و تعداد زیادی راکتور احداث کرده‌اند و بین بزرگان علم هسته‌ای بخش قابل‌توجهی از آن‌ها انگلیسی بوده‌اند.
به سراغ بسته اروپا برویم شما چقدر این بسته را عملیاتی می‌دانید و نکته دیگر، در بُعد هسته‌ای در این بسته چیزی قرار ندارد؟
این بسته عمدتا حول محور تجاری و اقتصادی است. در بُعد هسته‌ای داریم کارمان را می‌کنیم و در حال انجام هر‌آنچه باید انجام بدهیم هستیم؛ البته به معنی این نیست که ما محدودیت نپذیرفته باشیم. ما محدودیت‌هایی پذیرفته‌ایم، اما محدودیت‌هایی بوده که اگر برجام هم نبود آن مسائل را به‌طور طبیعی داشتیم، مثلا یکی از محدودیت‌ها این است که تا ۱۵ سال فلز پلوتونیوم تولید نکنیم. فرض کنید برجام نیست، ما اصلا شاید تا ۳۰ سال آینده هم تولید نکنیم، چون پلوتونیوم نداریم. یا پذیرفته‌ایم فعلا فلز اورانیوم نسازیم، ما یک‌بار ساخته‌ایم و به آژانس هم اعلام کرده‌ایم، بعد کنار گذاشته‌ایم، چون الان ضرورتی ندارد و نیازی نداریم. در آینده اگر اورانیوم‌ها «تهی‌شده تهی‌شده» (چون اورانیوم تهی‌شده ما خوب تهی نشده‌اند) خوب تهی شود که این کار را الان داریم انجام می‌دهیم ممکن است اورانیوم تهی‌شده را به فلز تبدیل کنیم که برای مسائل حفاظتی کاربرد دارد و این هم الان ضروری نیست. یا پذیرفته‌ایم برای مدتی کیک زردی که در اردکان تولید می‌شود و لاجرم باید به اصفهان برود وقتی کامیون بشکه‌ها را بارگذاری کرد آن را پلمب کنیم که این هم چیز خاصی نیست. یا محدودیت دیگر این بوده که از ۲۰ هزار سانتریفیوژی که داشتیم ۱۰ هزارتای آن اصلا کار نمی‌کرد و به عبارتی حدود ۹۲۰۰ سانتریفیوژ کار می‌کرد که از این ۹۲۰۰ تا الان حدود ۶ هزار تا مانده، یعنی در این همه داد و بیدادی که شده کلا حدود ۳ هزار تا از سانتریفیوژ‌های در حال کار آن زمان را کم کرده‌ایم که این را هم باید بگویم خدا رحم کرد آن ۲۰ هزار تا کار نمی‌کرد، چون ما اصلا مواداولیه نداشتیم و موادمان رو به اتمام بود.
از طرفی ما سوخت بوشهر نمی‌ساختیم این کار آسانی نیست، خیلی کار دارد. کار خوبی که الان داریم می‌کنیم این است که، چون قبلا اورانیوم ما خوب تهی نمی‌شد الان داریم اورانیومی که خوب عصاره‌اش را نگرفته‌ایم را کاملا تهی می‌کنیم. ما حدود ۱۰۰ تن اورانیوم خوب تهی‌نشده داشتیم که الان داریم با آن به ذخایر کیک زردمان اضافه می‌کنیم. این کار‌ها همه معنی‌دار است؛ بنابراین محدودیت‌ها همین‌ها بوده. غنی‌سازی ما در حال انجام است، تحقیق و توسعه مثل آیآر ۶ و آیآر ۸ در حال انجام است، اکتشاف و استخراج با قدرت در حال دنبال شدن است و ساخت نیروگاه جدید دارد انجام می‌شود. پروژه‌های جدیدی داریم مثل جی‌ام پی رادیو‌دارو که ۳ یا ۴ سال دیگر به بهره‌برداری می‌رسد و فقط تجهیزات آن ۶۰ میلیون یورو است. بزرگ‌ترین مرکز تولید رادیو‌دارو براساس استاندارد‌های بین‌المللی در غرب آسیا خواهد بود و ما یک تولید‌کننده و صادرکننده مهم خواهیم شد. یا پروژه بیمارستان هسته‌ای که با همکاری وزارت بهداشت در حال پیگیری است؛ بیمارستانی با تجهیزات بسیار پیشرفته.
طرف خارجی آن اتریش است؟
کشور‌های مختلفی هستند، اما وزارت بهداشت متولی آن است و سازمان فقط کمک فنی می‌کند. اولین آزمایش فوتون‌های درهم‌تنیده را چند هفته قبل در ایران انجام داده‌ایم که فکر می‌کنم بین کشور‌های اسلامی تنها کشوری باشیم که این آزمایش را انجام داده است. این قدم بزرگی در فناوری کوانتومی بود که در ایران انجام شد. اگر برجام هم نبود سازمان انرژی اتمی فعالیت‌هایش همین بود که الان هست. یکی از اشکالات ترامپ و نتانیاهو به فعالیت‌های جاری هسته‌ای ایران همین است که می‌گویند یعنی چه؟! هیچ کاری در توقف صنعت هسته‌ای ایران انجام نشده است.
شما عضو هیأت نظارت بر برجام هستید، خروجی و جمع‌بندی هیأت بعد از خروج آمریکا از برجام چه بوده؟ شما گفته بودید اگر ایران از برجام خارج شود برای آمریکا خوفناک خواهد بود؛ این تعبیر آیا ناظر به اقدامات هسته‌ای است؟
ما سناریو‌های مختلفی را در هیأت نظارت بر برجام مرور کردیم که اگر شرایط ایجاب کند بنابر شرایط روز یکی از این سناریو‌ها را پیش خواهیم برد. من بُعد فنی را عرض می‌کنم؛ تصور بین‌المللی و فضاسازی داخل این است که صنعت هسته‌ای نابود شد و از بین رفت. گویا خدای ناکرده در این مملکت کسی متولی نبوده که مراقب باشد صنعت هسته‌ای از بین نرود. اما ما نمی‌توانیم در برابر این هجمه عظیم رسانه‌ای کاری کنیم هرچه ما حقایق را بازگو می‌کنیم باز طرف مقابل در داخل اکاذیب خود را تکرار می‌کند مثل همین سیمان ریختن در راکتور اراک. به‌عنوان کسی که در برجام متولی بحث فنی بودم دلم می‌خواهد برجام باقی بماند، چون در بُعد فنی ما مشکلی نداریم و راهمان هم باز شده است، اما اگر دستور داده شد برجام کنار گذاشته شود و ایران سرعتش را زیاد کند، باید بگویم که آمادگی زیادی داریم و برنامه‌هایی را تدارک دیده‌ایم. هرچند دلمان نمی‌خواهد این آمادگی‌ها را به کار ببندیم و دلمان می‌خواهد برجام مسیر طبیعی خود را طی کند، اما در آن صورت دنیا غافلگیر می‌شود، مثل همان زمانی که من عرض کردم اگر به ما ۲۰ درصد را ندهید ما خودمان تولید می‌کنیم. همه گفتند دروغ می‌گوید، بلوف می‌زند و...، اما دیدند که در عرض ۲ سال آن را انجام دادیم و راکتور تهران الان با همان ۲۰ درصد تولید‌شده ایران کار می‌کند. اگر قرار باشد برگردیم قطعا به شرایط و مراتب بالاتر برمی‌گردیم. مقام معظم رهبری ۱۵ خرداد فرمودند: سازمان انرژی اتمی زمینه‌های تولید ۱۹۰هزار سو را در چارچوب برجام فراهم کند و ما روز بعد در نطنز بخشی را که از قبل پیش‌بینی شده بود فعال کردیم، چون ما از قبل زمینه‌های آماده‌سازی در مواجهه با بدقولی‌ها را درنظر گرفته بودیم و تجربه بدقولی ۳ کشور را داشتیم. ما همه پیش‌بینی‌ها را کرده بودیم که اگر بدقولی کردند اینطور نباشد که به حالت قبل برگردیم بلکه به یک تراز بالاتر برویم و الان براساس دستور مقام معظم رهبری در نطنز مجموعه‌ای را تدارک دیده‌ایم که به‌صورت صددرصد کامل شده است؛ این مجموعه برای مونتاژ سانتریفیوژ‌های مدرن از جمله آیآر ۶ (IR۶)، آیآر ۲ام (IR۲M) و آیآر ۴ (IR۴) است. البته در حال برنامه‌ریزی هستیم که با تغییرات فضا آیآر ۸ (IR۸) را هم در این مجموعه بگنجانیم. البته آیآر خیلی کار دارد، ولی آیآر ۶ تقریبا در حال آماده شدن است، آیآر ۴ هم که کاملا آماده است. سالن مونتاژ ما توان تولید ۶۰ سانتریفیوژ آیآر ۴ یا ۶ را دارد اگر آیآر ۶ بخواهیم تولید کنیم ۱۰ سو است در مجموع ماهی ۱۸ هزار سو می‌شود که در ۱۰ ماه به ۱۸۰ هزار سو می‌رسیم؛ یعنی این توان بالقوه وجود دارد. ممکن است سؤال شود الان می‌رویم ۱۹۰ هزار سو را بسازیم؟ من می‌گویم نه، چون هنوز ماده اولیه به اندازه کافی نداریم، ولی می‌توانیم تا حدود ۳۰ هزار سو ببریم و همگام با کار‌هایی که در اکتشاف و استخراج انجام می‌دهیم در یک افق ۵ یا ۶ ساله به آن ظرفیت مورد نظر برسیم.
بعد از خروج ترامپ از برجام مطرح شد که مذاکره‌کننده‌های اروپا مثل کری و شرمن فعال شده‌اند و خبری منتشر شد که این‌ها ارتباطاتی با تیم مذاکره‌کننده ایران برقرار کرده‌اند و خواسته‌اند ایران در برجام بماند و در تله ترامپ نیفتد؛ آیا آقای مونیز همتای آمریکایی با شما ارتباطی داشته است؟
بعد از خروج آمریکا از برجام اصلا آقای مونیز با من تماسی نداشته، فقط یک‌بار وقتی که کنار رفت؛ یعنی قبل از آمدن ترامپ پیام داد که مسئول یک ان‌جی او در زمینه مقابله با سلاح‌های کشتار جمعی شده و من هم گفتم مبارک است.
همه اذعان دارند که گره برجام در دوران وزارت خارجه شما و با مذاکرات محرمانه با آمریکا و با وساطت عمان باز شد. اخیرا دوباره اخباری درباره رفت‌وآمد مقامات آمریکایی به عمان یا مقامات عمان به ایران و زمزمه‌هایی مبنی بر وساطت عمان مطرح شده؛ چقدر این موضوع را جدی می‌دانید؟ اصلا با ترامپ می‌توان مذاکره کرد؟
این موضوع اکنون در حوزه من نیست، مسئولان‌ارشد باید بگویند. آن زمان که آمریکایی‌ها آمادگی خود را برای مذاکره مستقیم اعلام کردند بنا به پیشنهاد بنده از واسطه عمانی خواستم تا یک نامه رسمی برای مقام معظم رهبری نوشته شود. بعدا سلطان عمان نامه‌ای رسمی نوشت و بنده خدمت مقام معظم رهبری رسیدم و ایشان با شروطی پذیرفتند ما مسائل را جلو ببریم و همان مذاکرات اولیه منجر به این شد که نامه دومی سلطان به رئیس‌جمهور وقت ایران نوشت که آمریکا غنی‌سازی ایران را به رسمیت می‌شناسد. چون آقا گفته بودند نروید برای مذاکره و اگر همان ۳-۲ جلسه اول دیدید که این‌ها فقط می‌خواهند مذاکره کنند و توجهی به حقوق ما ندارند شما مذاکره را قطع کنید، ما هم بر همین اساس جلو رفتیم و گفتیم تا غنی‌سازی ما را به رسمیت نشناسید ما مذاکره را ادامه نمی‌دهیم و گفتیم معنی ندارد ما مذاکره کنیم و بعد از مثلا ۲ سال شما بگویید ما غنی‌سازی شما را به رسمیت نمی‌شناسیم. ما نگرانی‌های شما را مورد توجه قرار می‌دهیم، اما غنی‌سازی ما باید به رسمیت شناخته شود و در‌نهایت نامه رسمی به ایران نوشته و این حق به رسمیت شناخته شد و همین مسیر ادامه یافت تا به برجام رسید.
الان شرایط فرق دارد؛ الان ما برجام را داریم، در بُعد فنی مشکل خاصی نداریم و کارمان را در ابعاد اقتصادی جلو می‌بریم و تحریم مسائل دیگری است که آمریکا دارد موش می‌دواند. آمریکا نمی‌تواند در حوزه غنی‌سازی موش بدواند، ولی در بحث تجارت و اینگونه امور که با بیرون مرتبط است تحت فشار آمریکا قرار گرفته‌ایم. اینکه مذاکره بکنیم یا نکنیم فقط به مصلحت‌اندیشی مقامات ارشد کشور برمی‌گردد و عزیزان ارزیابی می‌کنند که البته اخیرا رهبری فرمودند که فعلا مذاکره منتفی است.
آقای احمدی‌نژاد بعد از خروج ترامپ از برجام موجی راه انداخت و گفت: ما اصلا با آن مذاکرات موافق نبودیم و از اول هم گفته بودیم آمریکا قابل اعتماد نیست. در کتاب خاطرات خودتان هم اشاره کرده‌اید که آقای احمدی‌نژاد درباره مذاکرات محرمانه عمان به شما گفته‌اند اگر با آمریکا مذاکره کنید زمین می‌خورید، چرا در آن زمان آقای احمدی‌نژاد مخالف بود، در حالی که رفتار او در دوران ریاست‌جمهوری اینگونه نشان می‌داد که به‌دنبال مذاکره با آمریکاست.
بعد از اینکه مقام معظم رهبری مجوز را صادر کردند من با خوشحالی خدمت آقای احمدی‌نژاد رفتم و فکر می‌کردم کار سریع انجام می‌شود، چون یکی از شروط مقام معظم رهبری این بود که آقای احمدی‌نژاد عهده‌دار ۲ راه مذاکره، یعنی مذاکرات در سطح ۱+۵ و مذاکرات دوجانبه با آمریکا باشد. البته آن موقع آمریکایی‌ها اصرار داشتند که مذاکره محرمانه باشد. به هر حال آقای احمدی‌نژاد بنا بر شرایط سیاسی داخل کشور و دلایلی که همه می‌دانند استنکاف کردند؛ آن موقع شرایط و فضای سیاسی خیلی مثبت نبود. هرچه اصرار کردم و گفتم من این کار را به بهترین وجه تمام می‌کنم ایشان نپذیرفت. آن زمان نظر حضرت آقا آن بود که مذاکرات در سطح وزیر‌خارجه نباشد، به همین خاطر آقای خاجی -معاون وقت وزیر خارجه- را فرستادیم، اما بنده مذاکره را مدیریت می‌کردم.
دوست نداشتند از طریق شما انجام شود؟
اگر آقای احمدی‌نژاد آن موقع نظر رهبری را تمکین می‌کردند ما فرصت خوبی داشتیم، چون اوباما هنوز برای دوره دوم انتخاب نشده بود و شرایط خاصی حاکم بود، اما آقای احمدی‌نژاد علاقه‌مند نبود و توصیه کرد من هم این کار را نکنم و گفت: بعدا مشکل پیدا می‌کنی. گفتم اینکه موضوع شخصی نیست بحث ملی است، اگر بتوانیم دفع شر کنیم و مشکلی حل شود که خوب است و الان هم من به لحاظ وجدانی خیلی راحت هستم و آرامش دارم. در بُعد هسته‌ای یک نفر به من بگوید ما چه چیزی را از دست داده‌ایم؟ تنها چیزی که می‌گویند این است که ۲۰ هزار سانتریفیوژ شده ۶ هزارتا؛ خب، الان من در عرض مدت کوتاهی ۲۰ هزار تا که هیچ، ۳۰ هزارتا سانتریفیوژ به شما می‌دهم، می‌خواهید چکارش کنید؟ تولید ۴ درصد کنیم بعدش چه؟ برخی یک‌طرفه صحبت می‌کنند و فضا را منفی می‌سازند. ببینید!
هسته‌ای اسم بزرگی دارد و برخی از این فضا استفاده می‌کنند و کلمات قلمبه سلمبه را کنار هم می‌چینند تحت عنوان دانشمند هسته‌ای! که ما متأسفانه با این کار ارزش دانشمند هسته‌ای واقعی را هم از بین برده‌ایم. هرکسی به‌خودش می‌گوید دانشمند هسته‌ای و با این کلمات قلمبه سلمبه افکار عمومی را تحریک می‌کند. مثلا چند روز قبل رفتم به تعدادی از جانبازان عزیز سر زدم. نگران بودند و می‌گفتند راکتور آب‌سنگین متوقف شد، سیمان ریختید! تصورشان این بود ما یک راکتوری داشته‌ایم که کار می‌کرده و ما متوقف کرده‌ایم، سیمان ریخته‌ایم! هرچه می‌گوییم بابا این راکتور اصلا کار نمی‌کرده، یک ساختمان در حال ساخت بوده، خیلی از تجهیزاتش نیامده بود و هنوز هم نیامده! اما عده‌ای می‌خواهند افکار عمومی را منحرف کنند. راکتوری در بساط نبود، داشت ساخته می‌شد و خیلی از تجهیزاتش نبود. گزارش‌ها وجود دارد و اگر روزی بنا باشد سند رو شود مشخص خواهد شد.
یکی از همین منتقدان چندی قبل در یک برنامه تلویزیونی مطالبی گفت: از جمله اینکه بعد از برجام بازطراحی راکتور آب‌سنگین نمایشی است، تدریس چرخه سوخت ممنوع شده است یا از اتاق اساتید بازرسی کرده‌اند.
تمام این‌ها نادرست است. خواستم کلمه دیگری بگویم احتیاط کردم. ایشان گفته که او را به سازمان انرژی اتمی راه نمی‌دهنددر حالی که چند روز بعد از اینکه این حرف را زده در سازمان بوده! همیشه ایشان هر از چندگاهی در سازمان است. می‌گوید من را راه نمی‌دهند. من چه بگویم؟ شخصیتی که مدعی استادی دانشگاه است می‌گوید من را به سازمان انرژی اتمی راه نمی‌دهند. انسان وقتی یک‌بار در این جایگاه حرف خلاف واقع بزند چطور بقیه حرف‌هایش را می‌توان باور کرد؟ شما بروید از همکاران در سازمان سؤال کنید بپرسید ایشان به سازمان می‌آید یا نه. اینکه کاری ندارد! از این بالاتر، می‌گوید هرکس فامیلی‌اش با من همنام است را راه نمی‌دهند! این حرف شد؟ تعدادی از فامیل‌های ایشان استخدام سازمان انرژی اتمی شده‌اند. فامیل نزدیک ایشان یک سال بعد از اینکه ما آمدیم در سازمان بود و با کمال احترام ماند. بعد خودش خواست و رفت، ما حرفی زدیم؟ چیزی گفتیم؟ الان فامیل‌های دیگر ایشان در سازمان هستند، ما حرفی زده‌ایم؟ چرا برای ۲ روز دنیا این همه حرف‌های نامربوط و نادرست می‌زنند؟ ایشان به همه بی‌حرمتی می‌کند؛ به رئیس‌جمهور، به دیگران! یک‌بار شنیده‌اید ما به دیگران بی‌حرمتی کنیم؟ قرآن به ما آموخته «وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَامًا یا وَإِذَا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا کِرَامًا» ما همین را عمل می‌کنیم. بالاخره خدایی و آخرتی هست.
یکی از اتفاقاتی که رخ داد و همه آن را محکوم کردند بداخلاقی نسبت به شما در روز قدس بود؛ آیا سازمان‌یافته انجام شد؟
من سازمان‌یافته نمی‌بینم. وقتی اخبار منفی و نادرست به مردم بگویید ممکن است برخی باور کنند؛ مثل همین قضیه راکتور که گویا کار می‌کرده و تعطیل شده! یا نیروگاه بوشهر را می‌گویند با ۳۰ درصد ظرفیت کار می‌کند، چون جلوی غنی‌سازی را گرفته‌اند و ما هم هر چه می‌گوییم که سوخت نیروگاه بوشهر را روسیه تامین می‌کند و ربطی به ایران ندارد باز حرف خود را تکرار می‌کنند! یا می‌گویند برق هسته‌ای انگار آن‌قدر حجمش زیاد است که نباید خاموشی داشته باشیم پس، چون خاموشی داریم به‌خاطر برجام است. طوری می‌گویند که انگار ما داشتیم روزی یک نیروگاه هسته‌ای می‌ساختیم. تولید برق هسته‌ای ما یک پنجاه‌و‌هفتم مصرف پیک کشور است، خب، وقتی در گرما خاموشی داریم این حرف‌های نادرست را هم می‌زنند و مردم هم باور می‌کنند و ناراحت می‌شوند! حق هم دارند ناراحت شوند.
این روحیه بین سطوح مختلف شایع شده است و بخشی از این فضا‌ها از طریق تریبون‌های رسمی به مردم گفته می‌شود.
کشور در شرایط خطیری است؛ نه اینکه در بن‌بست باشد، باید تدبیر به خرج داده شود تا از این گردنه‌ها عبور کنیم. مقام معظم رهبری هدایتگر این کشتی هستند و تردیدی ندارم از این شرایط عبور می‌کنیم. عزیزی می‌گفت: در این کشور باید هماهنگی و انسجام باشد و مثال زد که هواپیما موتور‌هایی دارد مثل قوای مقننه، قضاییه و مجریه در سطح کشور، این موتور‌ها باید با هم سنکرون باشند؛ تصور کنید هواپیمایی را با یک موتور رو به جلو و یکی رو به عقب، خب، هواپیما گیج خواهد زد. ما در کشور سلایق مختلفی داریم، ولی همه باید تحت چتر مقام معظم رهبری جلو برویم. یک وحدت فرماندهی باید داشته باشیم. رهبری مسیر را تعیین می‌کنند و ما هم وظیفه داریم در آن بستر و مسیر حرکت کنیم. اگر من در یک جهت بروم و دیگری در جهت دیگر، مثل همان هواپیما می‌شود. باید از این حالت خارج شویم.
چقدر اهل فضای مجازی هستید؟
خیلی نیستم.
اینستاگرامی که به نام شماست توسط شما اداره می‌شود؟
نه، من هیچ‌چیزی ندارم؛ نه اینستاگرام، نه فیسبوک و نه توییتر. فقط در موبایلم تلگرام داشتم که آن هم اینطور شد.
پویشی به راه افتاده به نام فرزندت کجاست؟ که مسئولان به مردم می‌گویند شغل فرزندشان چیست و کجا هستند، مایلید به این پویش بپیوندید؟
من ۳ فرزند دارم، یک دختر دارم که تخصص پزشکی دارد از دانشگاه شهیدبهشتی، ولی خانه‌دار است. همسرش گفته نیاز نیست کار کنید؛ اینکه تکلیفش روشن است. یک پسر دارم که فوق‌لیسانس معماری خوانده است. سال‌ها پیش یک سرمایه اولیه به او دادم، چون سرمایه کم بود و در تهران نمی‌توانست کاری کند به اطراف کرج رفت و آنجا مشغول کار شد. فرزند سوم‌ام هم فوق‌لیسانس ناتمام صنایع غذایی است که او هم مشغول کار آزاد است. هیچکدام از فرزندان من خارج زندگی نمی‌کنند و کارمند دولت هم نیستند؛ من گفتم هیچکدام را استخدام دولتی نمی‌کنم تا اگر در شرایطی خاص قرار بگیرم وجدانا بتوانم به کسی «نه» بگویم.
مجلس قانونی درباره بازنشستگان تصویب کرد؛ سازمان انرژی اتمی چقدر مشمول این قانون می‌شود و آیا ضربه‌ای به سازمان وارد نمی‌شود؟
چرا، من شخصا فکر می‌کنم بایستی این قانون استثنائاتی داشته باشد. سازمان انرژی اتمی بسیار حساس است و شرایط هم همینطور. ما یکی دو مورد داریم که می‌توانند مشمول این قانون شوند. ما از حالا نگرانیم و نامه‌نگاری هم کرده‌ایم. یک فرد جدید‌الورود بیاید هرچقدر هم که وارد باشد آسان نیست بخواهد کار را جلو ببرد. همین مسئله برجام حداقل یک سال طول می‌کشد تا بر آن مسلط شود. امیدواریم استثنائاتی قائل شوند.
شایعاتی منتشر شده بود که ۱۰۰ نفر از مسئولان ممنوع‌الخروج شده‌اند؛ این دست اخبار را شنیده‌اید؟ نظرتان چیست؟
به هر حال مسئولیت اجرایی کار سنگین و سختی است. مسئول باید جرات داشته باشد. اگر مسئول بخواهد همیشه با احتیاط جلو برود عملا کاری پیش نمی‌رود. خارجی‌ها مثلی دارند که تحلیل زیاد منجر به فلج شدن می‌شود. ما دانشجو که بودیم جودو کار می‌کردیم، استاد تلاش می‌کرد به ما بگوید چطور زمین بخوریم که آسیب نبینیم و ما هم سعی می‌کردیم همانطور که او زمین می‌خورد به زمین بیفتیم که نمی‌شد. او می‌گفت: شما می‌خواهید مثل من بیفتید نمی‌شود، شما به‌طور عادی بیفتید درست می‌شود. تو، چون می‌خواهی تحلیل افتادن من را بکنی لذا فلج می‌شوی! اینکه مطبوعات ما آزاد است، شبکه‌های اجتماعی آزاد است خوب است، اما فرد هم باید آزاد باشد تا از حریم خود دفاع کند. هرکسی تهمتی می‌زند همه افراد باید در حفظ حریم خود آزاد باشند یک چیزی می‌گویند نادرست؛ تا بیایند آن را جواب بدهند آبرو ریخته شده و از بین رفته است. خدا شهیدبهشتی را با رسول گرامی محشور بدارد. آن دوران من رئیس دانشگاه شریف بودم، ایشان را به دانشگاه دعوت کردم، نمی‌دانید چه مصیبتی بود تا بخواهیم ایشان را به سالن اجتماعات ببریم، خیلی بی‌حرمتی کردند و تهمت زدند؛ می‌گفتند اگر پول‌هایش را از سوئیس خارج کند سوئیس ورشکست می‌شود! بعد ایشان شهید شد و همه فهمیدند چقدر ایشان مظلوم بوده است؛ حسابی ایشان را له کردند. الان هم همین رویه را داریم؛ یک چیز نادرست را در شبکه‌های اجتماعی رها می‌کنند، اگر تکذیب هم بکنی فایده ندارد و اثر خودش را گذاشته است. در هر قشری اگر فردی خطا کند نمی‌توان همه آن دسته را خطاکار دانست. نمی‌توان به خاطر خطای یک یا ۲ نفر، مثل ماشین چمن‌زنی همه را بزنیم! مقام معظم رهبری در پاسخی که به رئیس محترم قوه قضاییه نوشتند، فرمودند: مراقب باشید احکام اتقان داشته باشد، این اتقان خیلی مهم است. می‌گویند آبروی انسان از حرمت کعبه بالاتراست. خیلی راحت با آبروی افراد بازی می‌کنیم. وقتی حرمت‌شکنی باب شود حد یقفی ندارد همه را در بر می‌گیرد. فرموده‌اند «وقروا کبارکم» یعنی به بزرگان خود احترام بگذارید، حالا ممکن است بزرگی اشتباه کند. حضرت ابراهیم پدرش مشرک بود که این بالاترین ظلم است. حضرت ابراهیم به‌رغم آن، حرمت پدرش را نگه می‌داشت. می‌بینم عده‌ای راجع به مسئولان نظام حرف‌های دور از ادب و شأن می‌زنند. انتقاد کن و اگر سند داری منتشر کن. بگو فلانی دستش خطا رفته، اما به شرطی که‌تر و خشک با هم نسوزد. به خاطر مسائل سیاسی کسی را بی‌دلیل زیر سؤال نبریم.
اخیرا موضوع مبارزه با فساد هم مطرح شده که به آن اشاره داشتید؛ در این رابطه نظرتان چیست؟
باید با اتقان باشد. رئیس محترم قوه قضاییه چند روز قبل گفتند برخی افراد تعداد زیادی سکه خریده‌اند و فرمودند: آن موقع قانونی نبوده که چند عدد سکه می‌توان خرید. یا اینکه در رسانه‌ها خواندم فردی را که مقداری دلار در خودرویش داشته بازداشت کرده‌اند، منظور من این است که باید به‌گونه‌ای عمل کنیم که اعتماد مردم سلب نشود و همه به هم بی‌اعتماد نشوند. باید بگوییم خطاکار آن فرد به‌خصوص است و ربطی به حوزه کاری‌اش ندارد و نباید به همه تعمیم دهیم. اگر این مسائل رعایت نشود مسئولان جراتشان را از دست می‌دهند و می‌گویند چرا تصمیم بگیریم، تصمیم نمی‌گیرم و خودم را از این بلیات دور نگه می‌دارم و آخر سر هم یک لوح تقدیر می‌گیرم، اما برعکس، کسی که تصمیمات مهم و مفید گرفته باید جوابگو باشد. مدیر باید جرات راهگشایی داشته باشد والا عافیت‌طلبی می‌کند و کاری پیش نمی‌رود.
نتانیاهو اسنادی منتشر و ادعا کرد که اسناد هسته‌ای ایران است؛ آیا از سازمان انرژی اتمی سندی به سرقت رفته است؟
هیچ سندی از سازمان انرژی اتمی به سرقت نرفته است. در ارتباط با آن ادعای نتانیاهو هم آقای ظریف- وزیر محترم امور خارجه- پاسخ لازم را دادند.
