توضیح: ٢٢ بهمن ١٣۵٧، واپسین روزشماری است که در چهارچوب روزشمار انقلاب نوشتم.
روزشمار یك انقلاب، كارى است كه چهار سال پیش [۲۰۰۹] به صورت مشترك با ابراهیم نبوى انجام دادم. روال كار این بود كه دوره هایى از این مجموعه را ابراهیم نبوى انجام مى داد و دوره هایى را نیز من. یكى از دوره هایى را كه من نوشتم، از ١۶ دى تا ٢٢ بهمن و مقارن با دوران نخست وزیرى شاپور بختیار است. در اینجا مى توانید این روزشمار را بخوانید.
یک شنبه بیست ودوم بهمن١٣۵٧
سقوط پادشاهی مشروطه، پیروزی انقلاب اسلامی
فرماندهان ارتش دستورات نخست وزیر را اجرا نمی کنند
شب گذشته تیمسار ربیعی فرمانده نیروی هوایی دستورات بختیار مبنی بر بمباران انبارهای اسلحه را اجرا نکرد. ساعت ٦ صبح ٢٢ بهمن بختیار به وی تلفن کرد و بار دیگر گفت مرکز آموزش دوشان تپه و مسلسل سازی و اداره تسلیحات ارتش را بمباران کنید، ولی ربیعی جواب داد که با این وضعیت که همافران مسلح شده و در پشت بام و ساختمان پست نیروی هوایی موضع گرفته اند، نیروی هوایی قادر به هیچ گونه عملی نیست. ربیعی در دادگاه گفت که از ١٨ بهمن به انقلاب پیوسته بوده است. وی در مورد علت پیوستنش به انقلاب می گوید: » من دیدم که بختیار می گوید می خواهم از طریق قانون اساسی، جمهوری اعلام کنم و آقای مهندس بازرگان هم می خواهد جمهوری اعلام کند. پس فکر کردم نتیجه یکی است و چرا کاری کنم که منجر به خونریزی شود. نبایستی از دولت بختیار پشتیبانی کنم…» وی توسط خلخالی تیرباران شد.
تلاش رحیمی و بدره ای برای پیدا کردن خسروداد، جهت استفاده از هوانیروز برای حمایت از مسلسل سازی در تمام شب بی نتیجه می ماند. خسروداد ناپدید شده بود و سرتیپ اتابکی معاون وی نیز دستور را اجرا نمی کرد، تا اینکه مسلسل سازی نیز در ساعت هشت صبح به تسخیر انقلابیون در آمد. خسروداد چند روز قبل در دیداری با آیت الله طالقانی اعلام همبستگی با انقلاب کرده بود. وی چند ساعت بعد خود را به ستاد آیت الله خمینی در مدرسه رفاه معرفی کرده و بازداشت می شود. وی چهار روز بعد از معرفی خود اعدام شد.
تیمسار مقدم همان شب به بختیار گفت که نمی تواند دستور بختیار را در آن آشوب شهر اجرا کند. خصوصا این که ساواک منحل شده است و وی نتوانسته هیچیک از کارکنان ساواک را پیدا کند. تیمسار نشاط رییس گارد نیز هیچ نیرویی در اختیار وی قرار نمی داد. سرلشگر نشاط فرمانده گارد می گفت که «گارد جاویدان ماموریت مخصوص دارد». به نوشته قره باغی عدم همکاری گارد جاویدان و دیگران به علت همبستگی پنهانی آنها با «کمیته امداد امام» بود. تیمسار مقدم پس از همکاری کوتاهی با دولت موقت توسط خلخالی اعدام می شود. تیمسار نشاط نیز اعدام می شود.
ارتشبد قره باغی نیز در کتاب خود می گوید تنها چیزی که برای وی مطرح نبود درگیری با مردم بود. وی از معدود فرماندهانی بود که موفق به فرار شد. بدین ترتیب برنامه بختیار برای مقاومت در برابر انقلاب شکست خورد.
جلسه شورای فرماندهان
با توجه به درگیری های صورت گرفته در روز ٢١ بهمن، تیمسار قره باغی که به شدت از دخالت ارتش در درگیری ها اجتناب می کرد، فرماندهان نیروهای مسلح را برای تشکیل جلسه شورای عالی نیروهای مسلح دعوت کرد. این جلسه در ساعت ١٠ و نیم صبح امروز و با حضور ٢٧ فرمانده و مسئولین سازمان های نیروهای مسلح تشکیل می شود. عده ای تصمیم برای تشکیل این جلسه را از روز پیش از آن می دانند و می گویند که در دیداری که ارتشبد قره باغی در روز ٢١ بهمن با مهندس بازرگان داشت برگزاری این جلسه مورد موافقت قرار گرفت. خود تیمسار قره باغی نیز می گوید از همان زمان که اعلیحضرت فرموده بودند مواظب باشید فرماندهان دیوانگی نکنند و خونریزی نباید بشود و راه حل این بحران راه حل سیاسی است، مسایلی از قبیل کودتا یا گرفتن و کشتن مطلقا مطرح نبود. چنین صحبت هایی اصلا پیش نمی آمد. در روز ٢٢ بهمن قضیه تمام شده بود. چنین صحبتی نه مطرح بود و نه مقدور بود.
بختیار می گوید که چنین جلسه ای کار مشترک قره باغی و فردوست بود. و بر این باور بود که ارتش به وی خیانت کرد. مذاکرات شورای عالی ارتش برای اعلام بی طرفی از خاطرات ارتشبد قره باغی برگرفته شده است:
در این جلسه تیمساران رحیمی، طوفانیان و آذر برزین شرکت نکردند. تیمسار قره باغی می گوید سپهبد رحیمی در جلسه شورا شرکت نداشت، چون: «…وقتی سپهبد رحیمی وارد دفتر شد، اظهار نمود تیمسار! آقای نخست وزیر تلفن زده مرا خواسته اند، اجازه بدهید من بروم به نخست وزیری. گفتم فکر می کنم بهتر است در شورای فرماندهان، اول تیمسار وضعیت فرمانداری نظامی و شهربانی را تشریح کنید و بلافاصله بروید نزد نخست وزیر. اظهار نمود گویا نخست وزیر خیلی عجله دارد، تیمسار در جریان وقایع هستید که وضع شهربانی و فرمانداری نظامی به کلی مختل گردیده. گفتم بسیار خوب پس فوری بروید نخست وزیری.
قره باغی می نویسد: » پس از اعلام رسمیت جلسه اظهار کردم: با توجه به تشدید وضع بحرانی کشور و نیروهای مسلح، امروز صبح پس از بررسی وضعیت کلی نیروها با سپهبد حاتم جانشین و سپهبد فیروزمند معاون ستاد، لازم دیدیم تیمساران را دعوت کنیم که در یک شورای ستادی، هر یک از فرماندهان ضمن تشریح آخرین وضعیت خصوصی نیروهای مربوطه، اشکالات و نظراتشان را بگویند تا ستاد و فرماندهان در جریان حوادث و وقایع قرار گرفته و در باره آنها بحث و بررسی شود…. فکر می کنم بهتر است من ابتدا به طور خیلی خلاصه کلیات حوادث ٢٤ ساعت اخیر را تشریح کنم.»
وی سپس وضعیت نیروهای مسلح و اقدامات انجام شده را توضیح داد. در بخشی از این توضیحات، در حالی که سرلشکر خسروداد نیز در این جلسه حضور داشت، قره باغی می گوید: یادآوری می کنم که مسلسل سازی تسلیحات ارتش از نیمه شب دیشب هدف تیراندازی عده ای از مخالفین قرار گرفت. فرمانده نیروی زمینی و فرمانداری نظامی موفق نشدند، عده ای را برای کمک به نگهبانان آنجا و جلوگیری از تجاوز آشوب گران به مسلسل سازی اعزام نمایند. دیشب تا صبح ستاد هوانیروز موفق نشد سرلشکر خسروداد را پیدا کند! من به سرتیپ اتابکی در یگان هوانیروز دستور دادم که عده ای درجه دار به وسیله هلی کوپتر برای کمک به مسلسل سازی بفرستند، ولی موفق به اجرای ماموریت نگردید و در نتیجه برابر اطلاع تلفنی ارتشبد طوفانیان مخالفین در حدود ساعت ٨ صبح امروز وارد مسلسل سازی شدند.»
تیمسار قره باغی سپس از سپهبد مقدم خواست که اطلاعات کشور را تشریح کند. مقدم گفت: » به طوری که اطلاع دارید ساواک در واقع منحل شده است. ضمنا من دیشب پس از پایان جلسه شورای امنیت ملی هر چه تلاش کردم نتوانستم هیچ کدام از ماموران ساواک را پیدا کنم. گارد شاهنشاهی هم مامورانی را که قرار بود در اختیار ساواک بگذارد دیشب نداد…» وی افزود: «تیمساران اطلاع دارند که مدتی است آقای نخست وزیر سازمان اطلاعات و امنیت کشور را عملا منحل کرده اند و لایحه انحلال سازمان امنیت هم چند روز پیش از تصویب مجلس گذشت. در حقیقت سازمان امنیتی وجود ندارد و تمام پرسنل این سازمان در سطح کشور بلاتکلیف و سرگردان هستند.
در غالب شهرهای کشور و همچنین در تهران مردم در نقاط مختلف به ادارات سازمان امنیت حمله نموده، ضمن غارت وسایل ساختمان ها را آتش می زنند. من دستور داده بودم که مسئولین، ادارات را سریعا تخلیه کرده و مدارک و سلاح های موجود را جمع آوری نمایند و به نزدیکترین سربازخانه یا ژاندارمری و یا شهربانی ببرند. من خودم که الساعه در خدمت تیمساران هستم بلاتکلیف می باشم و اطلاعاتی بیش از تیمساران ندارم.»
سپس سپهبد بدره ای فرمانده نیروی زمینی ضمن تشریح اوضاع می گوید: » کلیه عده های موجود نیروی زمینی در تهران و همچنین لشکر گارد در اختیار فرماندار نظامی تهران هستند و نیروی زمینی عده اضافی و احتیاط ندارد که برای کمک در اختیار سازمان ها و قسمت هایی که که تقاضا می نمایند بگذارد… به سرلشگر نشاط رییس گارد جاویدان هم مراجعه شد و جواب داد که حق ندارد از یگان گارد جاویدان برای ماموریت فرمانداری نظامی استفاده کند.» وی در پایان گفت: » نیروی زمینی قادر به انجام هیچ گونه عملی نیست.»
سپهبد ربیعی نیز در سخنانی گفت که به علت حضور نیروهای همافر و هنرجوی مسلح در اطراف محوطه مرکز آمزش هوایی، نیروی هوایی قادر به انجام عملی نیست. پس از سخنان عده ای دیگر از فرماندهان، سپهبد حاتم جانشین رییس ستاد بزرگ ارتشتاران در سخنانی گفت: «به طوری که تیمساران ملاحظه می کنید با توجه به آخرین وضعیت خصوصی یگان ها که فرماندهان نیرو تشریح کردند به عللی که همه می دانیم، ارتش در موقعیت خاصی قرار گرفته است که نیروها قادر به انجام عملی نمی باشند. از طرف دیگر اعلیحضرت تشریف برده اند و بنا به اظهار نخست وزیر مراجعت نمی کنند.
ماه هاست که امور کشور تعطیل است. آیت الله خمینی خواهان جمهوری است. تمام ملت ایران هم عملا در این مدت نشان داده اند که پشتیبان ایشان و خواستار جمهوری اسلامی هستند. آقای بختیار هم با توجه به اظهاراتش در مجلسین و حتا اظهارات دیروز در مجلس سنا و همچنین در مصاحبه هایش می خواهد جمهوری اعلان کند، ولی طرفداری در بین مردم ندارد. آنچه که به نظر می رسد اختلاف در این است که اعلام جمهوری در کشور به وسیله کی و چگونه صورت بگیرد… پیشنهاد من این است که در این مناقشه سیاسی هم ارتش خود را کنار کشیده و مداخله ننماید.»
قره باغی ادامه داد: » اظهارات و پیشنهاد سپهبد حاتم با توجه به اوضاع بحرانی آن روز کشور و نیروهای مسلح شاهنشاهی و توضیحات فرماندهان نیرو مورد استقبال و تایید فرماندهان و روسای سازمان های نیروهای مسلح و ادارات که در جلسه حضور داشتند قرار گرفت.» قره باغی می افزاید: » پس از اظهار نظر و بحث چند نفر از جمله سرلشکر خسروداد فرمانده هواپیمایی نیروی زمینی که طرفدار اعلام همبستگی بودند، سپهبد حاتم اظهار نمود تیمساران به قدر کافی اظهار نظر کردند، اگر ریاست ستاد اجازه می دهید رای گرفته شود.» رای گرفته شد و «بی طرفی ارتش» رای بیشتری از «همبستگی ارتش» آورد.
سرانجام پس از دو ساعت و نیم مذاکره «بی طرفی ارتش» به اتفاق آرا مورد تصویب فرماندهان و روسای ادارات و سازمان های نظامی قرار گرفت. سپهبد حاتم صورت جلسه شورای فرماندهان را پس از امضای کلیه شرکت کنندگان به ارتشبد قره باغی داد. ساعت در حدود یک بعد از ظهر بود.
اعلامیه بی طرفی ارتش به شرح زیر است: » ارتش ایران وظیفه دفاع از استقلال و تمامیت کشور عزیز ایران را داشته و تاکنون در آشوب های داخلی سعی نموده است با پشتیبانی از دولت های قانونی این وظیفه را به نحو احسن انجام دهد. با توجه به تحولات اخیر کشور، شورای عالی ارتش در ساعت ده و سی دقیقه روز ٢٢ بهمن ١٣٥٧ تشکیل شد و به اتفاق تصمیم گرفته شد که برای جلوگیری از هرج و مرج و خونریزی بیشتر بی طرفی خود را در مناقشات سیاسی فعلی اعلام کند و به یگان های نظامی دستور داده شد که به پادگان های خود مراجعت نمایند. ارتش ایران همیشه پشتیبان ملت شریف و نجیب و میهن پرست ایران بوده و خواهد بود و از خواسته های ملت شریف ایران با تمام قدرت پشتیبانی می نماید.»
«با تمام قدرت» را تیمسار مقدم به متن اعلامیه اضافه می کند.
فرماندهان نیرو اظهار کردند اقدام شود که زودتر اعلامیه ارتش را از رادیو پخش کنیم تا مردم مطلع شده و از ادامه حمله به سربازخانه ها و امکانات نظامی خودداری نمایند. قره باغی به تیمسار وفا رییس روابط عمومی ستاد بزرگ می گوید: » من با نخست وزیری تلفنی صحبت می کنم. تیمسار هم با سازمان رادیو تماس بگیرد تا اعلامیه ارتش را هر چه زودتر پخش نمایند. در این موقع که چند دقیقه از ساعت یک بعد از ظهر گذشته بود، قره باغی به نخست وزیری تلفن کرده می گوید جلسه شورای فرماندهان الآن تمام و تصمیم بر اعلام «بی طرفی ارتش» در مناقشات سیاسی گرفته شد. تیمسار قره باغی بعدها اعلام بی طرفی ارتش را سبب حفظ ارتش و در نتیجه دفاع ارتش از کشور در جریان حمله ارتش عراق به کشور دانسته و از تصمیم گیری خود در روز ٢٢ بهمن ١٣٥٧ دفاع می کند.
ارتشبد فردوست می نویسد که تصمیم اعلان بی طرفی یا اعلام همبستگی ارتش روز پیش از آن در دیداری که ارتشبد قره باغی با مهندس بازرگان و دکتر سحابی داشت گرفته شد و قره باغی از جلسه مشترک خود با بازرگان به وی تلفن کرده و نظر او را در این باره پرسید. فردوست می افزاید که او موافقت خود را با این کار ابراز داشته و قره باغی این موافقت را به بازرگان اعلام می نماید. ولی با توجه به اظهارات غیر واقع زیادی که فردوست در کتاب خود دارد از جمله دیدار وی و قره باغی با ژنرال هایزر در روز ٢٢ بهمن در تهران ـ در حالیکه هایزر شش روز پیش از آن تهران را ترک کرده بود ـ و با توجه به آنکه وی کتاب خود را در زندان نوشته است نمی توان به نوشته های وی اهمیت زیادی داد.
سقوط تمامی نهادهای رژیم پادشاهی
در اجرای دستورات شورای امنیت ملی ، سپهبد بدره ای فرمانده نیروی زمینی سی دستگاه تانک رابه فرماندهی سرلشکر ریاحی در ساعت سه بامداد جهت کمک به مرکز آموزش دوشان تپه روانه می کند. اما در حدود تهران پارس مردان مسلح به نارنجک به این تانک ها حمله کرده و موفق می شوند که تعدادی از آنها را آتش بزنند. در این درگیری ها تیمسار ریاحی نیز کشته می شود. تنها چند تانک سالم به پادگان بر می گردد. تیمسار قره باغی می گوید که از درون ارتش این خبر به نیروهای انقلابی رسیده بود و آنها با آمادگی کامل منتظر این تانک ها بودند.
پس از آخرین طلوع آفتاب بر ایران پادشاهی در ٢٢ بهمن، واپسین ضربه های مرگبار توسط انقلابیون بر نهادهای رژیم وارد گشته و ایران وارد دوران جدید اسلامی و انقلابی خود شد. روزنامه اطلاعات ٢٣ بهمن با اعلام اینکه در حدود ٢٣٥ نفر در زدو خورد های خیابانی روزهای شنبه ٢١ و یکشنبه ٢٢ بهمن کشته شده اند، دومین و آخرین روز از درگیری های خیابانی در تهران را تا سقوط نظام مشروطه پادشاهی گزارش داد:
سقوط آخرین کلانتری ها و مرکز پلیس
در کلیه نقاط شهر بخصوص مناطق شرقی و شمال شرقی، مردم با استفاده از کیسه های شن و آلات گوناگون سنگرهای خیابانی ایجاد کرده و کم و بیش مسلح نیز بودند.
در نخستین ساعات بعد از طلوع آفتاب، خبرهای مربوط به حملات مسلحانه مردم به کلانتری ها دهان به دهان گشت. کلانتری های ١٢، ٩، ٢، ١٠، ١٦، ١٩ و … سقوط کرده و سلاح ها به دست مردم افتاده است.
حدود ساعت ٩ بامداد، قرارگاه پلیس در میدان توپخانه به تصرف مردم درآمد. در حمله به این محل چریک ها، پیشاپیش مردم می جنگیدند. در فاصله ای کوتاه قرارگاه به آتش کشیده شد.
سقوط مرکز شهربانی و دستگیری سپهبد رحیمی
گروهی از چریکهای مسلح و مردم به سوی میدان ارک به حرکت درآمدند و گروه دیگری برای تصرف کمیته مشترک ساواک و شهربانی و شهربانی کل کشور به این محل ها هجوم بردند. در میدان ارک حدود ساعت ١٠ و نیم بامداد، فرستنده قدیم رادیو و کاخ گلستان در محاصره انقلابیون درآمدند.
گروهی از چریک های فدایی خلق، برای ایجاد سنگرهای مطمئن وارد ساختمان روزنامه اطلاعات شدند و در بام روزنامه اطلاعات مستقر گردیدند و از همانجا با کمیته شهربانی درگیر شدند و افراد مسلحی را که در پیرامون فرستنده قدیم رادیو و کاخ گلستان مستقر شده بودند زیر رگبار گرفتند.
برخورد شدید انقلابیون با نظامیان و افراد ارتش تلفاتی نیز به بار آورد. کاخ گلستان، فرستنده رادیویی میدان ارک و ساختمان های کمیته و عمارت مرکزی شهربانی کل، یکی بعد از دیگری به تصرف مردم درآمدند و از جمله تیمسار سپهبد رحیمی فرماندار نظامی و رییس شهربانی چند ساعت بعد از امضای آخرین اعلامیه اش به عنوان فرماندار نظامی توسط مردم دستگیر شد و به کمیته موقت امام انتقال یافت. از جمله موفقیت های بزرگ انقلابیون حمله به مرکز تسلیحات ارتش «صنایع نظامی» بود که پیش از ظهر صورت گرفت. در این حمله مقداری اسلحه به دست مردم افتاد.
سقوط پادگان ها
در حالی که حمله انقلابیون به پادگان عشرت آباد آغاز شده بود، کلانتری مرکز واقع در خیابان پهلوی سابق و قرارگاه پلیس در شاهرضا، چهار راه کالج و نیز ساختمان های وزارت کشور و آب و برق به تصرف انقلابیون درآمد و باشگاه شعبان جعفری ـ معروف به شعبان بی مخ ـ به آتش کشیده شد.
در پی محاصره پادگان عشرت آباد، کلیه افراد گارد شهربانی به نشانه تسلیم، در حالی که پرچم سفیدی در دست داشتند از پادگان بیرون آمدند، لباس های خود را کنده و به مردم پیوستند. مردم با ورود به پادگان اسلحه های آنرا میان خود تقسیم کردند. این پادگان بین ساعات ١٠ تا ١٢ به تصرف مردم درآمد.
در همین ساعات، سفارت اسراییل در خیابان کاخ نیز به تصرف انقلابیون درآمد. مردم پس از تسخیر سفارت اسراییل آنرا ویران کردند.
امروز بعد از ظهر نیز بسیاری از پادگان ها از جمله حشمتیه، عشرت آباد، عباس آباد، جی، مهرآباد، و ژاندارمری شاهپور توسط مردم تصرف شد.
سقوط پادگان باغشاه
انقلابیون از ساعت یک و نیم بعد از ظهر پادگان باغشاه را محاصره کردند. سربازان محافظ بدون اینکه عکس العملی نشان بدهند درهای پادگان را بستند و تنها به مردم می گفتند که بی طرفند و با کسی کاری ندارند. اما مردم دیر باور ما که بار سنگین تجربه های تلخ تاریخی هنوز بر گرده شان سنگینی می کند، از سربازان خواستند که خودشان را تسلیم کنند. بعد از گفت و شنودهایی که صورت گرفت، سربازان در ضلع غربی باغشاه را بر روی مردم باز کردند و تعدای اسلحه میان آنها پخش نمودند. اما نگهبان اسلحه خانه با شلیک ناگهانی تیرهای هوایی، مردم را غافلگیر کرد. آنها که اسلحه نداشتند برای حفظ جان خود از صحنه عقب نشستند و درگیری انقلابیون و سربازان پادگان آغاز شد.
در همین لحظات چهار فروند هلی کوپتر نظامی نفربر، در محوطه پادگان باغشاه به زمین نشست و به گفته شاهدان عینی تعداد زیادی سلاح و مهمات پادگان را از این محل به پادگان لویزان انتقال دادند. درگیری مسلحانه انقلابیون با نظامیان پادگان باغشاه به طول انجامید. صدای رگبار مسلسل و تفنگ های خودکار، لحظه ای قطع نمی شد و ساکنان خانه های اطراف پادگان تمامی امکانات خود را در اختیار انقلابیون می گذاشتند. به آنها آب و غذا می دادند و زخم هایشان را می بستند. بسیاری از جوانان مسلح در پشت بام های اطراف پادگان تحت حمایت مردم موضع گرفتند و به سوی هدف آتش گشودند.
سپس انقلابیون حملات خود را متوجه دبیرستان نظام کردند و پس از یک ساعت سرانجام این مرکز را تصرف کردند و بعد به دلایل نامعلوم دبیرستان نظام به آتش کشیده شد.
تا حوالی ساعت سه بعد از ظهر، بخش شمالی و شمال غربی پادگان باغشاه به تصرف انقلابیون درآمد و پیکار برای تصرف بخش جنوبی آن ساعتی بعد ادامه یافت و سرانجام مردم موفق شدند سراسر این پادگان را به تصرف خود درآورند. یک افسر ارشد پادگان حین فرار توسط مردم دستگیر شد. رویهم رفته در جریان تصرف پادگان باغشاه توسط انقلابیون هشت نفر کشته شدند. یک نفر دچار سوختگی شدید گردبد و چهار تن نیز زخمی شدند. لازم به یادآوری است که پیش از حمله مردم به پادگان باغشاه، افراد تیپ هوابرد که در شرق باغشاه مستقر بودند، این محل را ترک کرده و گروه وسیعی از آنان نیز به صفوف انقلابیون پیوستند. در حمله به پادگان باغشاه، چریک های فدایی خلق و مجاهدین خلق در پیشاپیش مردم بودند. شایع شد که در گیر و دار نبرد مردم با نظامیان باغشاه، یک سرهنگ به نام «روشی» کشته شد.
سقوط رادیو و تلویزیون
انقلابیون متشکل از فداییان خلق و مجاهدین خلق و گروه های مبارز مسلح و گروه وسیعی از مردم از پیش از ظهر ضمن استقرار در خیابان «جام جم» کلیه ره هایی را که به مرکز رادیو و تلویزیون منتهی می شد مسدود کردند. این آغاز مبارزه مسلحانه ای بود که به تصرف رادیو تلویزیون انجامید. سرانجام بدون اینکه برخوردی میان انقلابیون و نظامیان مستقر در مرکز رادیو تلویزیون پیش بیاید، ساختمان به تصرف مردم درآمد و کارکنان اعتصابی که گروهی از آنان مسلح بودند، این مرکز را اشغال کردند.
کارکنان اعتصابی در ساعت ٥ و ٤٥ بعد از ظهر به مرکز رادیو تلویزیون آمدند و در همین ساعت رادیو ایران با قطع برنامه موسیقی با عبارت » هم اکنون صدای راستین مردم و صدای انقلاب به گوش شما می رسد» ارتباط خود را با مردم برقرار کرد. وقتی کارکنان اعتصابی در محل کار خود مستقر شده بودند، تانک ها و افراد نظامی، به تدریج این محل را ترک می گفتند، در حالیکه تصاویر آیت الله خمینی روی کلیه تانک ها به چشم می خورد.
سقوط نخست وزیری
دیروز حدود ساعت ٤ بعد از ظهر، انقلابیون برای تصرف نخست وزیری، این مکان را به محاصره درآوردند. اعلام شد که بختیار محل نخست وزیری را ترک کرده است و در نتیجه گروه های چریکی و مردم بدون برخورد یا حادثه ای، کاخ را اشغال کردند. افراد گارد نخست وزیری که در این ساختمان بودند، بدون هیچ گونه مقاومتی تسلیم شدند و به انقلابیون پیوستند.
سقوط مجلس
امروز بعداز ظهر مجلس نیز به تصرف انقلابیون درآمد. گروهی از مردم هیجان زده که از شوق پیروزی بر استبداد فریاد می زدند، مسلحانه به سوی مجلس شورای ملی حرکت کردند، تا این دژ دیگر استبداد را که گروهی ناجوانمردانه آنرا برای مدتها در ید اختیار داشتند، دو باره به ملت بازگردانند. هنگامی که این گروه به مجلس رسیدند، سربازان مستقر در مجلس با آگاه شدن از قصد انقلابیون به مقاومت برخاستند و شروع به تیراندازی کردند. شلیک تیراندازی از دو سو ادامه یافت و سربازان بعد از ۴۵ دقیقه مقاومت در برابر مردم شکست خوردند و سرانجام مجلس را به مردم واگذار کردند.
انقلابیون هنگامی که وارد مجلس شدند به دلیل نفرت و انزجار شدید خود از نمایندگان قلابی مردم و مزدور عوامل استبداد آنچنان به خشم آمده بودند که قصد داشتند تالار و کتابخانه مجلس را آتش بزنند. اما عده ای مانع شدند.
دستگیری مقامات رژیم پادشاهى
نیروهای انقلابی بدون درگیری زیادی پادگان جمشدیه را تسخیر کردند. در زندان این پادگان مقامات سابق رژیم که توسط دولت های قبلی بازداشت شده بودند به سر می بردند. با باز شدن درهای زندان، مقامات پیشین حکومت نیز در صدد فرار بر آمدند. چریک های فدایی خلق که در این حملات دست داشتند، در پی بازداشت دوباره این زندانیان بودند. اکثر مقامات پیشین از جمله نصیری، روحانی و آزمون در هنگام فرار به دست نیروهای انقلابی و چریکی دستگیر می شوند.
روزنامه اطلاعات زیر عنوان «خبرنگار اطلاعات نیک پی را دستگیر کرد» چگونگی دستگیری نیک پی توسط خبرنگار خود را می نویسد. بعضی دیگر از مقامات سابق رژیم مانند داریوش همایون و مهدوی موفق به فرار می شوند. تعداد زیادی از مقامات کشوری و لشکری نیز امروز بازداشت شدند.
آخرین ساعات نخست وزیری بختیار
شاپوربختیار از آغاز صبح امروز منتظر دریافت گزارش تیمسار قره باغی در مورد اجرای دستوراتش در شورای امنیت ملی مبنی بر مقابله با انقلاب بود. وی در ساعت ٦ بامداد به تیمسارربیعی فرمانده نیروی هوایی تلفن کرده و بار دیگر دستور بمباران اسلحه خانه ها را داد. ربیعی به وی می گفت که امکان پذیر نیست. در ساعات پایانی شب گذشته نیز تیمسار مقدم که مسئول دستگیری رهبران انقلاب بود چنین جوابی به وی داد. تیمسار نشاط رییس گارد نیز از دادن نیرو به ساواک و فرمانداری نظامی خودداری کرده بود. از دفتر بختیاردر ساعت ٩ و بیست دقیقه به تیمسار قره باغی تلفن زده شد. بختیار می خواست که رییس ستاد ارتش آخرین گزارشات مربوط به اقدامات انجام شده را به وی بدهد. دفتر قره باغی گفت که وی در یک جلسه بسیار مهم است. سرانجام پس از پایان جلسه قره باغی به بختیار تلفن می کند و اعلان بی طرفی ارتش را به وی اطلاع داد.
بختیار می نویسد: «چگونه به این نتیجه رسیدند؟ این فکر ساخته و پرداخته ذهن این حضرات نبود. اینان فقط یکی از راه حل های پیشنهادی هایزر را قبل از ترک ایران، انتخاب کرده بودند.» وی می نویسد:» پس از آنکه گوشی تلفن را گذاشتم، آرام ماندم ولی می دانستم همه چیز از دست رفته است. روشن شد چرا دستور شب قبل به مورد اجرا گذاشته نشده است.» بختیار می گوید: » من در محلی که بودم ماندم. گوشی تلفن را برداشتم که از فرستنده رادیویی بخواهم، متن اعلام بی طرفی ارتش را که قره باغی به من اطلاع داده است، لااقل تا یک ساعت دیگر پخش نکنند و بعد کاری را که روی میز کارم بود تمام کردم. در خیابان سر و صدای رجاله ها بلند بود، صدای محافظینی که آنها را دور می کردند تا به نخست وزیری حمله نکنند می شنیدم، صدای اصابت فشنگ مسلسل ها بر روبنای اتاقی که من در آن نشسته بودم به گوش می رسید.
کسی در دفتر مرا زد و بی آنکه من جوابی داده باشم دو نفر وارد شدند: یک افسر پلیس و یک افسر ساواک.
ـ آقای نخست وزیر اوضاع آشفته است…
ـ می دانم، هر وقت موقع رفتن بود می روم.
دستگاه دولت با سرعت متلاشی می شد. تقریبا تمام وزرا وزارتخانه ها را ترک کرده بودند. سرنوشت مملکت در خیابان ها تعیین می شد. انقلاب در حال زایمان جمهوری اسلامی بود. خواستم که هلی کوپتری برای بردن من به دانشکده افسری بیاید، چون هیچ راه حل دیگری برای خروج نداشتم.
حوالی ساعت دو و پانزده دقیقه بعد از ظهر از نخست وزیری بیرون آمدم. وقتی از پله ها پایین می رفتم منشی من که تا آخرین لحظه در محل خدمتش مانده بود، پرسید:
ـ کی بر می گردید؟
ـ گفتم: نمی دانم، ولی بر می گردم.
در فاصله کوتاه بین نخست وزیری و دانشکده افسری، چند نفر از محافظین و افسران انتظامی را دیدم که ادای احترام کردند. من هم پیاده شدم و با یک یک آنها دست دادم و بعد دوباره به راه افتادم. در دانشکده افسری هم افسران با کمال احترام با من برخورد کردند.
پیش از آنکه سوار هلی کوپتر شوم گفتم عجب! ما آزادی خواستیم بدهیم و اینها آزادی نمی خواهند. چه کار می شود کرد؟ یک حالت حزنی دارد، یک چنین چیزی! ولی باور کنید مثل اینکه باری به سنگینی کوه دماوند را از روی دوشم بر داشته بودند. انگار که دیگر بال داشتم.
http://www.youtube.com/watch?v=uizAPYz7RAg&NR=1
استعفای فرماندهان نیروهای سه گانه ارتش، وزیر دربار و نمایندگان دو مجلس
بر اساس کتاب » هفتهزار روز تاریخ انقلاب» و نیز روزنامه اطلاعات ٢٣ بهمن فرماندهان نیروهای سه گانه ارتش به دیدار آیت الله خمینی رفته و استعفای خود را تسلیم وی می کنند. با توجه به اینکه سپهبد بدره ای فرمانده نیروی زمینی توسط انقلابیون کشته شد، احتمالا یکی از معاونان وی به همراه سپهبد ربیعی و دریاسالار حبیب اللهی فرماندهان نیروهای هوایی و دریایی استعفای خود را به آیت الله خمینی داده اند.
نمایندگان دو مجلس نیز امروز استعفای دست جمعی خود را اعلام کردند. دکتر جواد سعید رییس مجلس شورای ملی با صدور پیامی گفت: » اکثریت قاطع نمایندگان مجلس شورای ملی همبستگی خود را با انقلاب بزرگ ایران تحت رهبری حضرت آیت الله العظمی خمینی اعلام می دارند و معتقدند که دولت آقای بختیار باید تسلیم خواست ملت ایران گردد.» دکتر علیقلی اردلان وزیر دربار نیز به هوشنگ دیده بان نماینده کارکنان دربار ماموریت داد تا ضمن ملاقات با آقای خوش نویس مراتب همبستگی کارکنان دربار را به کمیته امداد امام خمینی اعلام دارد.
مقدم و قره باغی به دیدار بازرگان رفتند
ارتشبد قره باغی پس از پایان جلسه شورای عالی فرماندهان ارتش، به قرار گاه ستاد نیروی زمینی در لویزان رفت و در ساعت 5 بعد ازظهر برای دیدار با مهندس بازرگان، به همراه تیمسار مقدم به منزل مهندس جفرودی رفت. قره باغی گفت قرار بود که دکتر بختیار نیز در این جلسه شرکت کند. اما مهندس جفرودی به وی می گوید که به دلایل امنیتی دکتر بختیار نیامد. در حال مذاکره با وی برای نوشتن متن استعفایش هستیم، اما هنوز در مورد این متن به توافق نرسیده ایم. مهندس جفرودی تیمساران قره باغی و مقدم را به سالن پذیرایی راهنمایی می کند. در آنجا علاوه بر مهندس بازرگان نخست وزیر دولت موقت جمهوری اسلامی، آقایان دکتر سحابی، حق شناس، سیاسی، خلیلی و امیر انتظام حضور داشتند.
در این دیدار ارتشبد قره باغی با اشاره به حمله و غارت پادگان ها و اماکن نظامی حتا بعد از پخش خبر اعلام بی طرفی ارتش از رادیو، از نخست وزیر جمهوری اسلامی خواست که جلوی این حمله ها گرفته شود. مهندس بازرگان تایید می کند و می گوید: » مطمئن باشید همین الآن اقدام خواهیم کرد که هر چه زودتر چنین اعلامیه ای داده شود تا کسی به تاسیسات نظامی حمله ننماید.» سپس تیمساران قره باغی و مقدم منزل مهندس جفرودی را ترک کرده و به مرکز ستاد نیروی زمینی در لویزان می روند.
مهندس بازرگان نیز در یک نطق تلویزیونی، ضمن تشکر از آحاد مختلف مردم و خصوصا از اعلام بی طرفی ارتش در مسایل سیاسی، اعلام کرد که تیمسار قره باغی در ملاقات حضوری، همکاری خود را با دولت موقت اینجانب اظهار نموده است. نخست وزیر از مردم خواست که به حمله به پادگان ها و اماکن نظامی پایان داده شود.
اما حملات مردم مسلحانه به تمامی اماکن نظامی تا پایان شب ادامه پیدا می کند. تیمسار قره باغی در پادگان لویزان مرتب اخبار مربوط به سقوط یگان های نظامی را می شنود. وی با توجه به اعلام همکاری خود با دولت موقت جمهوری اسلامی نمی توانست دستور مقاومت در برابر مردان مسلحی که خواهان برقراری جمهوری اسلامی هستند را بدهد. ارتشبد قره باغی از فردای آن روز پنهان می شود ولی سپهبد مقدم به همکاری خود با دولت موقت، آیت الله طالقانی و آیت الله بهشتی ادامه می دهد.
پیام آیت الله خمینی به مردم: آرامش و نظم را حفظ کنید
ایت الله خمینی پس از اعلام بی طرفی ارتش در پیامی به مردم تهران از آنان خواست که اگر ارتش به پادگان های خود بازگردد از حمله به آنان خودداری کرده و با حفظ آمادگی برای دفاع، آرامش و نظم را حفظ نمایند. آیت الله خمینی عصر امروزو پس از اعلامیه بی طرفی ارتش پیام زیر را به مردم ایران فرستاد:
بسم الله الرحمن الرحیم
ملت شجاع ایران، خواهران و برادران آگاه نهران
اکنون که به خواست خداوند متعال پیروزی نزدیک است و نیروی ارتش عقب نشینی و عدم دخالت خودشان را در امور سیاسی ابراز و پشتیبانی خودشان را از ملت اعلام کرده اند، ملت عزیز و شجاع با کمال مراقبت از اوضاع در عین حفظ آمادگی برای دفاع احتمالی در صورتیکه نیروی ارتش به پادگان های خود رفته اند آرامش و نظم را حفظ نمایید. اگر اخلالگران بخواهند با آتش سوزی و خرابکاری فاجعه به بار آورند آنان را به وظیفه شرعی و انسانیشان آگاه گردانند و نگذارند این قبیل کارها موجب هتک حرمت ملت شود و به سفارتخانه ها حمله نکنند و اگر خدای نخواسته ارتش باز هم به میدان آمد واجب است آنا را با شدیدترین وجه دفع کرده با تمام نیرو و قدرت از خود دفاع نمایند.
اینجانب به امرای ارتش اعلام می کنم که در صورت جلوگیری از تجاوز ارتش و پیوستن آنان به ملت و دولت قانونی ملی اسلامی، ما آنان را از ملت و ملت را از آنان می دانیم و مانند برادران با آنان رفتار می نماییم. از خداوند متعال پیروزی مردم دلاور ایران را خواستارم. والسلام علیکم و رحمت الله و برکاته، روح الله الموسوی الخمینی
پس از صدور این پیام باز هم حملات به اماکن نظامی ادامه یافت.
مستشاران نظامی آمریکایی در محاصره انقلابیون
اعضای ارشد هیئت مستشاری آمریکا در نیروهای مسلح ایران در ستاد خود که در کنارستاد بزرگ ارتش قرار داشت، امروز بعد از ظهر و پس از اعلام بی طرفی ارتش، در محاصره تظاهرکنندگان مسلح قرار گرفتند. ٢٦ عضو هیئت مستشاری آمریکا دفاتر خود را ترک کرده و به زیر زمین ستاد پناه بردند. ژنرال های ایرانی و افسران ارشد ستاد هم قبلا به این پناهگاه رفته بودند. در این وضعیت سفیر آمریکا در جستجوی یک مقام ارشد از رهبران نیروهای انقلابی بود تا پرسنل نظامی آمریکایی را نجات دهد.
سالیوان می نویسد: «در بحبوحه این فعالیت ها زنگ تلفن به صدا درآمد و نیوسام معاون وزارت امور خارجه آمریکا که از واشنگتن صحبت می کرد گفت: از اتاق وضع فوق العاده در کاخ سفید با من صحبت می کند و هم اکنون جلسه ای به ریاست برژینسکی برای بررسی اوضاع ایران تشکیل شده و می خواهند تازه ترین اطلاعات را در باره اوضاع دریافت کنند. من در چند جمله کوتاه گزارش وضع موجود را دادم و گفتم چون گرفتار مشکل نجات ۲۶ نفر پرسنل نظامی آمریکا هستم، بیش از این نمی توانم صحبت کنم. پانزده دقیقه بعد تلفن واشنگتن مجددا زنگ زد و این بار نیوسام و کریستوفر معاون ارشد وزارت خارجه آمریکا هر دو پای تلفن بودند…
این تلفن موجب قطع گزارش تلفنی یکی از ماموران سیاسی ما در باره تماس وی با دکتر ابراهیم یزدی برای نجات پرسنل نظامی ما گردید و از این جهت برای من ناراحت کننده بود… نهایت خشم و غضب من در این مکالمه موقعی بود که گفته شد برژینسکی در باره امکان ترتیب دادن یک کودتا برای استقرار یک رژیم نظامی به جای حکومت در حال سقوط بختیار از من نظر می خواهد. این فکر و این سوال در آن شرایط به قدری سخیف و نامعقول بود که بی اختیار مرا به ادای یک کلمه زشت در باره برژینسکی وادار ساخت… و گوشی را بر زمین گذاشتم.
چند دقیقه بعد در حالی که من نومیدانه به تلاش خود برای برقراری ارتباط با یزدی و جلب کمک و همکاری او برای نجات آمریکاییان ادامه می دادم، بار دیگر تلفن واشنگتن خطوط ارتباطی دیگر مرا قطع کرد و این بار دوباره نیوسام روی خط بود. نیوسام این بار با لحنی جدی و آمرانه گفت که به وی دستور داده شده است از من بخواهد که با رییس هیئت مستشاری نظامی آمریکا در ایران تماس برقرار کنم و نظر او را در باره امکان دست زدن به یک کودتای نظامی سوال کرده و به واشنگتن گزارش بدهم. من از نیوسام پرسیدم آیا او نمی داند که رییس هیئت مستشاری ما هم اکنون در یک پناهگاه زیرزمینی به دام افتاده و من برای نجات او تلاش می کنم؟ نیوسام گفت موضوع را درک می کند ولی به وی دستور داده شده که نظر رییس هیئت مستشاری آمریکا را در باره کودتا بداند.
چند ثانیه پس از این تلفن، رییس مستشاری نظامی ما از پناهگاهش به من تلفن کرد و گفت ظاهرا اقداماتی برای آتش بس بین نیروهای انقلابی و قوای محافظ ستاد در جریان است. سوالی را که راجع به نظر او در باره امکان دست زدن به یک کودتای نظامی از من شده بود با ژنرال در میان گذاشتم، او گفت که در شرایط فعلی شانس موفقیت یک کودتای نظامی فقط پنج درصد است و من به یکی از همکارانم گفتم که نظر ژنرال را به واشنگتن مخابره کند. جلسه اضطراری کاخ سفید ساعت ٧ و نیم شب به وقت تهران خاتمه یافت.
پرسنل مستشاری نظامی آمریکا در تهران با کمک آیت الله بهشتی و دکتر یزدی نجات پیدا کردند. در حالی که آیت الله بهشتی و یزدی شخصا آنها را همراهی می کردند، ساعت پنج صبح روز بعد وارد محوطه سفارت شدند. از بهشتی و یزدی به خاطر کمک به نجات اتباع آمریکایی تشکر شد و آنها نیز متقابلا از گرفتاری و ناراحتی که برای افراد ما ایجاد شده بود عذرخواهی کردند.
دومین پیام آیت الله: مانع آشوب و هرج و مرج شوید
آیت الله خمینی در پیامی به مردم ایران، ضمن تشکر از آنها گفت:
از شما می خواهم که اولا مانع آشوب و هرج و مرج بشوید و نگذارید که آشوبگران و مغرضین عملیاتی از قبیل غارت، آتش سوزی و مجازات متهمان و از بین بردن آثار علمی و فنی و صنعتی و هنری و اتلاف اموال عمومی و خصوصی دست بزنند… من اکیدا اعلام می کنم هر کس دست به چنین عملیاتی بزند از جامعه انقلابی ملت مطرود است… ثانیا توجه داشته باشید که انقلاب ما از نظر پیروزی بر دشمن هنوز به پایان نرسیده است… تنها هوشیاری، انضباط انقلابی و اطاعت از فرمان های رهبری و دولت موقت اسلامی است که این توطئه ها را نقش بر آب می سازد.
ثالثا افرادی از دشمن که به عنوان اسیر در اختیار شما قرار می گیرند هرگز مورد خشونت و آزار قرار ندهید همچنانکه سنت اسلامی است به اسیران محبت و مهربانی کنیدو البته دولت اسلامی به موقع آنها را محاکمه و عدالت را در مورد آنها اجرا خواهد کرد. از همه شما برادران و خواهران عزیزم می خواهم که با دولت موقت انقلابی اسلامی که وارث یک سلسله خرابی های دولت های فاسد گذشته است همکاری کنید تا به حول و قوه الهی هر چه زودتر با همکاری یکدیگر ایران اسلامی آباد و آزاد مورد غبطه جهانیان بسازید.
پیام آیت الله شریعتمداری: به پادگان ها حمله نکنید
آیت االه شریعتمداری در پیامی به مردم ایران از آنان می خواهد که به علت آنکه فرماندهان ارتشی اعلام وفاداری به آرمان های ملت کرده اند و دستور بازگشت سربازان به پادگان ها را داده اند، از تعرض به آنها خودداری کنند و در ضمن مجال به فرصت طلبان و آشوبگران ندهند تا در صفوف آنها رخنه کنند.
اولین پیام رادیو تلویزیونی بازرگان به ملت ایران
مهدی بازرگان، نخست وزیر موقت، اولین پیام رادیو تلویزیونی خود را از تلویزیون انقلاب داد. وی در این پیام گفت: » خوشبختم بدین وسیله به ملت مبارز و مسلمان ایران که امروز در راه پر پیچ و خم و پر گردنه انقلاب نجات بخش خود با شنیدن اعلامیه مورخ ٢٢/١١/١٣٥٧ شورای عالی ارتش به پیروزی دیگری نایل شده است، تبریک بگویم. در این تصمیم امرای ارتش اعلام بی طرفی در امور سیاسی و پشتیبانی از تمام خواست های ملت با کمال قدرت نموده اند و تیمسار ریاست ستاد ارتش در ملاقات حضوری همکاری خود را با دولت موقت اینجانب اظهار نمودند. جا دارد که از کلیه آقایان افسران و سربازان نیز تشکر کنم چه آنها که قبلا اعلام همبستگی به جنبش ملی و پیروی از رهبر عالیقدر انقلاب کرده به صفوف ملت پیوسته بودند و سهم بسزایی در این پیروزی داشتند و چه کسانی که با توجه به حقانیت انقلاب ملی و اطاعت از اعلامیه شورای عالی ارتش دست از تعرض مردم برداشته به واحدهای مربوطه بازگشتند.
از طرف دیگر به کلیه هموطنان عزیز و جوانان پرشور توصیه می نماییم، همانطور که امام خمینی ارتش را از ملت و ملت را از آنان دانسته اند، برادروار با افسران و سربازان رفتار بنمایند و نه تنها از هر گونه حمله، خرابکاری، آتش سوزی، آزار، دخالت و تصرف نسبت به موسسات ارتشی و نیروهای انتظامی خودداری نمایند و از ساختمان ستاد رفع محاصره کنند، بلکه عمارات و تاسیسات و تجهیزات ارتش و کلیه اموال و ادارات دولتی و عمومی را که ملک طلق کشور و متعلق به مردم می باشد حفاظت نموده، نگذارند اخلالگران و بدخواهان و بی خردان خسارت و مزاحمتی فراهم آورند.
هموطنان عزیز لازم است حوصله به خرج داده مهلت دهند تا دولت با فرصت و بصیرت و عدالت امور مملکت و موضع و مقام مسئولین را به جریان صحیح بیاندازد. بدیهی است که در آشفتگی و هرج و مرج و دست پاچگی نه تنها کارها سر و سامان پیدا نکرده صورت مطلوب نخواهد یافت، بلکه خدای نکرده بدتر از گذشته و مصیبت بار خواهد شد. با عرض تشکر و سلام ارادتمندانه و دوستانه.
دستور نخست وزیر دولت انقلابى به کارمندان دولت
مهندس مهدی بازرگان نخست وزیر دولت موقت، طی بخشنامه ای اعلام داشت به کلیه وزارتخانه ها و دیگر موسسات دلتی ابلاغ می شود که تا تعیین وزرای جدید، وزارتخانه ها به وسیله معاونین مربوطه اداره خواهد شد. از کلیه کارمندان محترم انتظار دارد وظایف محوله را با مراقبت و صمیمیت انجام دهند.
اولین برنامه های تلویزیون انقلاب
گوینده تلویزیون انقلابی، علی حسینی مجری پیشین برنامه های شبکه دوم بود. اطلاعات ٢٣ بهمن نوشت: » علی حسینی گوینده تلویزیون که حالا چهره متفاوتی با گذشته دارد و کلام و سخنش پرطنین است اعلام کرد که بر اساس اخبار رسیده، نیروهای گارد به طرف تلویزیون حرکت کرده اند. حسینی از ملت استمداد می جوید. همین حرف کافی است تا دهها تن مسلح و آماده به سوی تلویزیون حرکت کنند. از ستاد نیز گروهی اعزام می شوند. تلویزیون یکی، دو بار نیز به شایعه مسموم کردن آب تهران توسط ساواکی ها اشاره کرد. چند تن از مسئولان سازمان آب رهنمودی برای آزمایش مسمومیت می دهند.
از طرفی تماس هایی از طرف فرماندهان گارد شاهنشاهی و گارد جاویدان با دفتر موقت نخست وزیری گرفته شد. فرماندهان ضمن اعلام وفاداری از اینکه مطالب تلویزیون مردم را علیه آنها شورانده است نگرانند. به آنهاگفته می شود که نگرانی موردی ندارد و بهتر است آنان با تلویزیون تماس بگیرند.
نخستین پیام از سوی تیمسار نشاط فرمانده گارد بود. تیمسار نشاط گفت: رفقا! علیه ما خبر دروغ منتشر کرده اند. خواهش می کنم هیئت منصفه ای بیاید وضع ما را ببیند. ما روزی ناممان گارد شاهنشاهی بود فردا نام دیگری که ملت به ما بدهد قبول می کنیم. ما اسلحه بر نمی داریم. ما باعث وحشت ملت نمی شویم. به خدا ٤٨ ساعت پیش این پیشنهاد من بود که به ملت بپیوندیم. به کلام الله ما کسی را فرستادیم پیش تیمسار قره باغی و مهندس بازرگان و گفتیم پایه وحدت ارتش حفظ شود. باید ارتش از مسایل سیاسی دور باشد. با کمال تاسف اعلامیه دروغ علیه ما می دهند. بیایید آمار بگیرید.
همه افراد در لویزان هستند. در آرامگاه همه تسلیم شده اند. در نخست وزیری همه تسلیم شده اند. ما حتا خیلی کشته دادیم بدون دلیل. ممکن است بیایند ما را هم بکشند. مهم نیست. ولی حق کجا می رود؟ وجدان کجا می رود؟ ما حتا در سلطنت آباد و سایر جاها گفتیم به مردم تیراندازی نکنند. پس از تیمسار نشاط، تیمسار پرنیان نیز پیام مشابهی می دهد. و سپس نوبت تیمسار ربیعی فرمانده نیروی هوایی است که پیش از همه امرای ارتش به انقلاب پیوسته است. ربیعی می گوید خبر تمرکز نیرو در قصر فیروزه و خبر مشابه آن جعلی است. ما در کنار انقلاب و با ملتیم.
پس از آن پیام مجاهدی پخش می شود. در لحظات آغازین شروع به کار تلویزیون انقلاب، رضایی بزرگ پدر چهار مجاهد شهید پیام جداگانه ای می فرستد. دکتر سنجابی رهبر جبهه ملی نیز پیامی می دهد و در آن پیروزی ملت را تبریک می گوید. حسن نزیه رییس کانون وکلا نیز در پیامی به ملت از آنان می خواهد که به بناها و ساختمان های دولتی آسیبی نرسانند. در حدود ساعت ٨ و نیم نیز مهندس بازرگان نخست وزیر با حضور در تلویزیون یک پیام تلویزیونی برای مردم ایران می فرستد. لحظاتی پیش از پیام تلویزیونی بازرگان، پیام آیت الله خمینی برای دومین بار از تلویزیون پخش می شود.
با غروب خورشید روز بیست و دوم بهمن یکهزار و سیصد و پنجاه و هفت خورشیدی ، ایران اولین شب حاکمیت اسلام انقلابی را آغاز می کند
یادداشت های دکتر سعید بشیرتاش
برگرفته از نشریۀ اینترنتی نهضت مقاومت ملی ایران / ۶ ژانویه ۲۰۱۳
