برخی از کارشناسان و
تحلیلگران از احتمال رسیدن قیمت نفت به ٢٠ دلار می‌گویند که متأسفانه با توجه به
برخی مسائل، این تحلیل‌ها می‌توانند به واقعیت بپوندند.
قیمت نفت به دلار وابسته
است و فعلا سیاست‌های دولت آمریکا بر بالابردن نرخ بهره و افزایش قدرت دلار متمرکز
شده است که مستقیما به کاهش قیمت نفت، طلا و دیگر کالاها منجر می‌شود.
در وضعیتی
که همگان معتقدند جریان عرضه نفت در بازارهای جهانی قدرتمندتر از میزان تقاضای آن
است، از رکود ادامه‌دار در اقتصاد غرب نیز می‌توان این‌گونه استنباط کرد که تقاضا
برای نفت نمی‌تواند در کوتاه‌مدت افزایش پیدا کند. از دیگر سو نفت، به‌خصوص نفت
سنگین خاورمیانه که سولفور بالایی نیز دارد، پیرو تصمیمی که اخیرا در پاریس برای
کاهش دو درجه سانتی‌گرادی دمای کره زمین گرفته شده است، حالتی شبیه به ذغال سنگ
پیدا می‌کند و کشورهای عمده تولیدکننده و صادرکننده باید خود را برای این وضعیت
نیز آماده کنند. البته در این میان ایران می‌تواند از مزیت دارابودن بزرگ‌ترین
ذخایر گاز جهان به بهترین نحو استفاده کند، چراکه رسیدن نفت به جایگاه ذغال سنگ،
به معنای یکه‌تازی گاز طبیعی است. در کنار همه این عوامل که نوید کاهش قیمت نفت را
می‌دهند، پیشرفت فناوری صرفه‌جویی در مصرف انرژی را نیز شتاب بخشیده که در نتیجه
آن، عرضه نفت در بازارهای جهانی بر تقاضایی که برای آن وجود دارد غلبه کرده است.
یکی از مشکلات اصلی نفت این است که اقتصاد و سیاست‌های دلاری بر
آن حاکم است، به‌گونه‌ای که کشورهای تولیدکننده، صادرکننده و حتی بخش اعظم کشورهای
مصرف‌کننده، برای قیمت نفت تصمیم‌گیر نهایی نیستند بلکه واشنگتن‌دی‌سی با اهرم
دلار تصمیم‌گیر اصلی این بازار است. اگر فدرال رزرو، نرخ بهره را در آمریکا افزایش
دهد، سرمایه‌گذاری‌ها از بازارهای نفت و طلا برای حفظ قدرت خرید به سیستم بانکی
کوچ خواهند کرد و دوباره بخشی از تقاضا برای حفظ قدرت خرید از بازار نفت خارج می‌شود.
در شرایطی که امسال در اکثر کشورها، زمستان سرد و بی‌سابقه بوده
است، قیمت نفت سیر کاهشی به خود گرفته است. این در حالی است که در ماه آوریل نیز
بسیاری از پالایشگاه‌ها برای تعمیرات سالانه تعطیل می‌شوند و تقاضای نفت باز هم
کاهش خواهد یافت. در این وضعیت اگر اتفاق خاصی نیفتد، شاید نفت در سه ماه آینده
بهای ٣٠دلاری را نیز لمس کند. این کاهش قیمت تا جایی که دیگر تولید صرفه اقتصادی
نداشته باشد، ادامه خواهد یافت. در صحبتی که اخیرا با چند کارشناس در آمریکا
داشتم، هنوز تولید نفت در آمریکا تا ٣٠ دلار هم صرف می‌کند اما مثلا در شمال دریای
خزر تولید نفت با این قیمت‌ها زیر سؤال می‌رود.
پس کاهش قیمت نفت تا محدوده‌ای که برای تولید به صرفه نباشد، می‌تواند
ادامه‌دار باشد. حتی سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) نیز نمی‌تواند کاری
انجام دهد، چراکه اوپک قرار بود به‌عنوان یک سازمان اقتصادی، در دهه ٦٠ میلادی به
وجود آید تا در برابر هفت‌خواهران (غول‌های نفتی) ایستادگی کند و حافظ منافع
کشورهای عضو باشد اما حالا این سازمان به یک مجموعه چندنفره تبدیل شده است که فقط
تصمیمات سیاسی می‌گیرد و در این تصمیم‌گیری سیاسی نیز دچار سرگیجه و سرگردانی شده
و نمی‌داند چه می‌کند و به کجا می‌رود. از این‌رو به نظر من دیگر نمی‌توان اوپک را
به‌عنوان یک سازمان تاثیرگذار به شمار آورد و نباید به آن امیدی داشت.
شرق
