كسی كه مثل هیچكس نبود
آخرین فرخزاد از نسلِ باقریحه این خاندان هم درگذشت. پوران فرخزاد، نویسنده، شاعر، مترجم و پژوهشگر، نهم دی ماه، در ٨٣سالگی در بیمارستان ایرانمهر بهدلیل عارضه قلبی از دنیا رفت.
«پوران»، خواهرِ بزرگتر فروغ فرخزاد، مطرحترین شاعر معاصر زن ایران، بود كه در تمام این سالیان بعد از مرگِ «فروغ» جز آثاری كه به نظم و نثر در حوزه پژوهش شعر و زنان نوشت، در فكر ترسیم سیمای واقعی فروغ نیز بود و از پسِ سالیانی كه از مرگِ فروغ میگذشت، چنان در پیوند با او و آثارش ماند كه روز مرگش نیز به طرزی نمادین در فاصله یك روز از تولد فروغ رقم خورد.
«زن از کتیبه تا تاریخ» پژوهش دوجلدی پوران فرخزاد، شاید از مهمترین آثار منتشرشده او باشد كه در سال ١٣٧٨ در انتشارات زریاب به چاپ رسید و دانشنامهای است درباره زنان فرهنگساز ایران و جهان. فرخزاد همواره به شعر نیز میپرداخت. او جز اشعار خود، پژوهشهایی نیز درباره شعر دیگران داشت یا گزیدههایی از شعر دیگران كه از آن جمله میتوان به «اوهام سرخ شقایق»، گزیدهای از اشعار زنان جهان، «نیمههای ناتمام؛ سیری در شعر زنان از رابعه تا فروغ» و «زن شبانه موعود» اشاره كرد كه اثر اخیر پژوهشی است درباره نشان زن در آثار سهراب سپهری. پوران فرخزاد خود را چنین معرفی میكرد:
«من پوران فرخزاد هستم، فقط همین. یک اسم ساده بر روی یک آدم ساده». او از نسَب و شهرتِ خاندانش در حوزه فرهنگ سهمی نمیخواست و چهبسا در غیاب خواهر و برادرانش وظیفهای نیز بر دوش خود احساس میكرد كه بسیار وقت او را نیز میگرفت. «احساس میکنم رسالت عمیقی نسبت به خانوادهام دارم». او میگوید، «ما یک نفر هستیم» و حالا كه دونفرشان رفتهاند، یعنی دو طرف ضلع نیست و این یکی که مانده وظیفه دارد این سهگوش را پر کند تا در تاریخ ثبت شود كه خانوادهاش همه موجودیت و هستی خود را پایریز فرهنگ ایران کرده است.
باوجوداين او متفاوت بود با آنان. علایق خاص خود را در حوزه زنان و تاریخ وطن داشت و چنانكه خود نیز میگوید، نشانِ این تفاوت كتاب «سهگانه» است كه منتخبی است از اشعار او، فروغ و برادرش. «کارنمای زنان کارای ایران از دیروز تا امروز» زندگینامه زنان برجسته ایرانی و «زنان همیشه»، گزینشی از سرودههای شاعران زن ایرانی از دیگر تألیفات او است. او همچنین دو مجموعهداستانِ «دیداری در پاییز» و «هفت زن هفت داستان» و دفتر شعری با نام «خوشبختی در خوردن سیبهای سرخ» را در طول حیات خود بهچاپ رساند.
از ترجمههایش نیز میتوان به «جای دیگر»، نوشته جانبوینتن پریستلی، «مردی بر بالهای آینده»، نوستراداموس، «رؤیای یک مرد مسخره» و «افسانههای آقای استرنبری» اشاره كرد. پوران فرخزاد كه از كودكی با جذبه كتاب و كتابخوانی آشنا شده بود، خیلی زود كار خود را با نوشتن شعر، داستان و ترجمه آغاز كرد و در همان دهه ٥٠ داستانهایی در مجلات به چاپ رساند.
«دیدار در پاییز» (١٣٥٠)، نخستین اثر چاپی اوست و دو سال بعد نیز نخستین دفتر شعر او، «خوشبختی در خوردن سیبهای سرخ است» چاپ شد و این قریببه نیمقرن فعالیت نوشتاری و فرهنگی پوران فرخزاد بود كه سرانجام در آستانه فصلی سرد بهسر رسید.
شرق: