نتايج يک پژوهش علمي در ايران نشان مي‌دهد سه خبرگزاري غربي و سه خبرگزاري داخلي به ترتيب خوراک اصلي صفحات بين‌المللي و سياسي روزنامه‌ها در ايران را تأمين مي‌کنند. اين پژوهش به سفارش دفتر مطالعات و برنامه‌ريزي رسانه‌ها وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي با هدف بررسي اصول منبع‌نگاري و ارزيابي صحت اخبار و مطالب رسانه‌هاي داخلي انجام شده و قرار است مشروح آن روز سه‌شنبه در بيست‌وسومين نمايشگاه مطبوعات به اصحاب و کارشناسان رسانه ارائه شود.
نتايج اين پژوهش مؤيد آن است که اغلب روزنامه‌ها و خبرگزاري‌هاي کشور از نظر رعايت اصول حرفه‌اي در زمينه منبع‌نگاري وضعيت نسبتا قابل‌قبولي دارند اگرچه ميزان توجه و پايبندي هر يک از آنها به اين اصول متفاوت است و به صحت اخبار و گزارش‌هاي اختصاصي برخي رسانه‌هاي داخلي نمي‌توان چندان اعتماد کرد. پژوهش «بررسي منبع‌نگاري و ارزيابي صحت اخبار و منابع در رسانه‌هاي ايران» حکايت از آن دارد که خبرگزاري‌هاي رويترز (انگليس)، فرانس‌پرس (فرانسه) و اسپوتنيك (روسيه) در صدر فهرست منابع خارجي پراستفاده در رسانه‌هاي ايراني قرار دارند. اين پژوهش همچنين مي‌گويد که اخبار خبرگزاري‌هاي داخلي ايسنا، فارس و ايرنا نيز بيشترين انعكاس را در صفحات سياسي مطبوعات و پايگاه‌هاي خبري ايران دارند.
نتايج اين پژوهش مؤيد آن است که اغلب روزنامه‌ها و خبرگزاري‌هاي کشور از نظر رعايت اصول حرفه‌اي در زمينه منبع‌نگاري وضعيت نسبتا قابل‌قبولي دارند اگرچه ميزان توجه و پايبندي هر يک از آنها به اين اصول متفاوت است و به صحت اخبار و گزارش‌هاي اختصاصي برخي رسانه‌هاي داخلي نمي‌توان چندان اعتماد کرد. پژوهش «بررسي منبع‌نگاري و ارزيابي صحت اخبار و منابع در رسانه‌هاي ايران» حکايت از آن دارد که خبرگزاري‌هاي رويترز (انگليس)، فرانس‌پرس (فرانسه) و اسپوتنيك (روسيه) در صدر فهرست منابع خارجي پراستفاده در رسانه‌هاي ايراني قرار دارند. اين پژوهش همچنين مي‌گويد که اخبار خبرگزاري‌هاي داخلي ايسنا، فارس و ايرنا نيز بيشترين انعكاس را در صفحات سياسي مطبوعات و پايگاه‌هاي خبري ايران دارند.
تهيه‌کنندگان پژوهش، اين نتايج را از بررسي هشت‌هزارو ٣٣٧ مطلب در صفحات سياسي و بين‌الملل ٩ خبرگزاري، ١٨ روزنامه و چهار سايت پربيننده داخلي در روزهاي معين استخراج کرده و آن را در قالب نمودارهاي متعدد به نمايش گذاشته‌اند. بر اساس نتايج به‌دست‌آمده، ٨٥,٣ درصد مطالب منتشرشده در رسانه‌هاي مذکور داراي منبع است و اصول حرفه‌اي منبع‌نگاري نيز در ٨١.٦ درصد اخبار و گزارش‌هاي بررسي‌شده رعايت شده است. نتايج اين تحقيق نشان مي‌دهد در ٣٨.٧ درصد مطالب روزنامه‌ها، ١٢.٨ درصد مطالب خبرگزاري‌ها و ٩ درصد مطالب سايت‌هاي منتخب، اصول منبع‌نگاري رعايت نشده است.
در ميان خبرگزاري‌ها، خبرآنلاين از نظر رعايت اصول منبع‌نگاري در جايگاه اول و خبرگزاري‌هاي مهر و ايلنا در جايگاه آخر قرار گرفته‌اند. در ميان روزنامه‌ها، دنياي اقتصاد در جايگاه اول و فرهيختگان در جايگاه آخر نشسته و در ميان سايت‌هاي منتخب نيز، تابناک، اول و انتخاب در رده آخر جاي گرفته است. نتايج اين تحقيق نشان مي‌دهد بسياري از رسانه‌هاي داخلي، استانداردهاي حرفه‌اي روزنامه‌نگاري را در اخبار اختصاصي خود رعايت نکرده‌اند، مخصوصا وقتي منبع اخبار و گزارش‌هاي اين رسانه‌ها از منابع ناشناس بوده است. يکي ديگر از نتايج اين پژوهش آن است که نشان مي‌دهد منبع ٩٣ درصد مطالب روزنامه‌ها و ٩٨ درصد مطالب سايت‌هاي منتخب، داخلي است. اين رقم درباره اخبار و گزارش‌هاي دو بخش مهم خبري تلويزيون، ٨٦ درصد است.
بر اساس نتايج حاصله، ۸۸.۷ درصد مطالب خبرگزاري‌هاي داخلي داراي منبع معتبر است که در ميان آنها، خبرگزاري مهر بيشترين و خبرآنلاين کمترين استفاده از منابع کم‌اعتبار را دارند.
در ميان رسانه‌هاي خارجي که اخبار آنها در رسانه‌هاي داخلي انتشار يافته، خبرگزاري انگليسي رويترز با ٩,٥ درصد بيشترين استناد را داشته است. خبرگزاري فرانسه با ٥.٨ درصد و خبرگزاري روسي اسپوتنيک با ٤.٥ درصد در جايگاه‌هاي بعدي قرار دارند. اين نسبت در ميان خبرگزاري‌هاي داخلي، رويترز ٩.٩ درصد، خبرگزاري فرانسه ٦.٣ درصد و خبرگزاري روسي اسپوتنيک ٥.٢ درصد است.
در ميان روزنامه‌ها نيز اخبار رويترز ٧,٩ درصد، خبرگزاري فرانسه ٤.٦ درصد و بي‌بي‌سي ٤.٢ درصد مطالب آنها را دربر مي‌گيرد. در ميان پايگاه‌هاي خبري ايراني، رويترز با ٩.٥، خبرگزاري فرانسه با ٤.٢ و روسيا‌اليوم با ٣.٣ درصد در صدر هستند.
نتايج اين تحقيق همچنين نشان مي‌دهد رسانه‌هاي اروپايي با ٣٣,٣ درصد جايگاه اول را در ميان اخبار ترجمه‌شده رسانه‌هاي داخلي دارند و ٥٩ درصد مطالب ترجمه‌شده در رسانه‌هاي داخلي از منابع انگليسي‌زبان است. نتايج اين تحقيق نشان مي‌دهد خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) در ميان منابع داخلي مورد استفاده روزنامه‌ها با ٢٨ درصد در جايگاه اول قرار دارد. فارس با ١٧، ايرنا با ١١ و تسنيم با ١٠ درصد در جايگاه‌هاي بعدي قرار دارند. در ميان سايت‌ها نيز ايسنا با ٣٥.١ درصد در رده اول است و تسنيم با ١١.٤، ايرنا با ٩.٤ و فارس با ٨.٦ درصد در رده‌هاي بعدي جاي گرفته‌اند. نتايج اين تحقيق نشان مي‌دهد مطالب روزنامه «شرق» با ١٧ درصد بيشترين بازتاب را در ميان سايت‌هاي منتخب داشته است.
يکي ديگر از نتايج جالب اين تحقيق آن است که نشان مي‌دهد رابطه معناداري ميان خط مشي سياسي روزنامه‌ها و استفاده آنها از خبرگزاري‌هاي کشور وجود دارد به‌طوري‌که روزنامه‌هاي هر جناح اکثرا از خبرگزاري‌هاي همفکر خود به عنوان منبع اخبار و گزارش‌هايشان استفاده مي‌کنند. به جز روزنامه خراسان که منبع اول آن ايسناست، منبع اول و دوم مابقي روزنامه‌هاي اصولگرا، فارس و تسنيم است. در روزنامه‌هاي اصلاح‌طلب يا طرفدار دولت نيز منبع اول ايسناست. به نظر مي‌رسد برخي روزنامه‌ها نظير رسالت، جمهوري اسلامي و قدس عامدانه از استفاده از خبرگزاري‌هاي جناح رقيب خودداري کرده‌اند.
شرق
