زنان عربستان روي سكوهاي ورزشگاه
زنان عربستاني تا سال ٢٠١٨ براي نخستينبار اجازه خواهند يافت براي تماشاي مسابقات ورزشي در ورزشگاهها حضور پيدا كنند. روز دوشنبه هيات عمومي ورزش عربستان، مصوبات تازهاي در مورد ورزش اين كشور اعلام كرد كه در بين آنها «تجهيز سه ورزشگاه براي پذيرايي از خانوادهها» قرار داشت. بر اساس اين دستورالعمل جديد ورزشگاه ملك فهد در رياض، ورزشگاه ملك عبدالله در جده و ورزشگاه شاهزاده محمد بن فهد در دمام، مطابق مقررات بهسازي ميشوند تا توانايي پذيرايي از «خانوادهها» را داشتهباشند. هيات عمومي ورزش عربستان سعودي اين اقدام را در راستاي «اهداف رهبري هوشمندانه و براي رعايت حال تمامي اقشار جامعه» عنوان كرده است. ٢٣ سپتامبر جاري، در مراسم جشن روز ملي عربستان سعودي، زنان اين كشور اجازه پيدا كرده بودند تا در استاديوم ملك فهد شهر رياض، حضور پيدا كنند، اما تماشاي مسابقات ورزشي براي زنان سعودي ممنوع بود. حال قرار است طي يك سال آينده با «تجهيز سه ورزشگاه»، برخي استاديومهاي سعودي توانايي پذيرايي از «خانوادهها» را داشتهباشند.
مشخص نيست شيوه بهسازي ٣ استاديوم به چه شكلي خواهد بود و مقررات مربوط به حضور زنان و كودكان در ورزشگاه به چه شكل تنظيم ميشود. در عين حال بر اساس اين خبر مشخص نيست كه آيا زنان تنها و مجرد هم حق حضور در ورزشگاه را دارند يا فقط اين امكان، آنگونه كه در بيانيه هيات عمومي ورزش عربستان آمده است مختص زناني خواهد بود كه همراه خانواده قصد ديدن مسابقات ورزشي را دارند. به نوشته واشنگتن پست در حال حاضر در بسياري از مكانهايي كه زنان حق حضور در آن را دارند، از جمله در اتوبوسها، پاركها، سواحل دريا و شهربازيها، جداسازي كامل مردان از زنان اجباري است. به گزارش ديدبان حقوق بشر، سه ماه پيش، چهاردهه بعد از اينكه پادشاهي عربستان سعودي اجازه تاسيس مدارس دولتي دخترانه را صادر كردهبود، دختران براي نخستين بار اجازه پيدا كردند تا در محيط مدرسه بازي و ورزش كنند.
پادشاهي عربستان سعودي بار ديگر با يك حكم جديد در مورد زنان در صدر خبرهاي خبرگزاريهاي غربي قرار گرفت تا كارزار تبليغاتي محمد بن سلمان، وليعهد اين پادشاهي كه طي هفتههاي گذشته شروع شده است، وارد مرحله تازهاي شود. برنامههاي محمد بن سلمان آنگونه كه خودش ميگويد براي «حاكم كردن اسلام معتدل و ميانهرو در عربستان سعودي» انجام ميشود. پادشاهي عربستان سعودي بعد از آنكه يك ماه پيش دستور داد رانندگي براي زنان در اين كشور آزاد شود، طي هفتههاي گذشته دستورات مختلفي براي بهبود ظاهري وضع حقوق بشر، به خصوص در مساله زنان، در اين كشور ايجاد كرده است. تعيين يك سخنگوي زن براي سفارت عربستان سعودي در واشنگتن، انتصاب يك زن به عنوان سردبير روزنامه انگليسي زبان سعودي گزت، انتصاب يك زن به عنوان رييس فدراسيون ورزشهاي همگاني، از جمله اقداماتي بودند كه بعد از اعلام آزادي رانندگي زنان از سوي پادشاهي عربستان سعودي به تدريج اعلام شد.
همزمان با اعلام اين احكام در مورد حقوق زنان، محمدبنسلمان، از يك طرح جديد رويايي براي جلب سرمايهگذاري خارجي در عربستان سعودي پردهبرداشته است. پروژه ابرشهر نئوم به عنوان يك منطقه ويژه اقتصادي در مرز ميان عربستان سعودي، اردن و مصر، پروژهاي است كه محمد بن سلمان، به عنوان يك پروژه بزرگ اقتصادي با حجم ٥٠٠ ميليارد دلار براي سرمايهگذاران غربي مطرح كرده است. طرح ابرشهر نئوم با عنوان «نخستين شهر سرمايهداري» در جهان از سوي محمد بن سلمان مطرح شده است كه در آن نقش فرماندار به عنوان يك مديرعامل تعيين ميشود كه فقط به سود شهر و سرمايهگذاران در شهر ميانديشد. ويدئوي تبليغاتي كه در مورد اين شهر در رسانههاي غربي و براي جذب سرمايهگذاران آينده پخش شده است، شهر نئوم را به صورت شهري آزاد براي تفريح و حضور توريستهاي زن و مرد نمايش ميدهد.
بر اساس تبليغاتي كه براي جذب سرمايهگذاري در اين شهر شده است، قرار است در نتيجه اين پروژه بزرگ شهري كاملا بر مبناي «اينترنت چيزها»، «هوش مصنوعي» و «امكانات متصل به اينترنت» ايجاد شود. در ادامه پروژههاي تبليغاتي براي اصلاحات ناگهاني محمد بن سلمان، هفته گذشته عربستان سعودي براي نخستين بار به يك «ربات انساننما» تابعيت عربستان اعطا كرد، تا با تبديل شدن به نخستين كشوري كه به رباتها تابعيت ميدهد تيتر خبري براي تبليغات عربستان سعودي درست شود. ربات انساننما با اسم «سوفيا» كه به تابعيت عربستان سعودي در آمد، با انجام يك سخنراني از پادشاهي اين كشور تشكر كرد. واشنگتن پست در واكنش به اين سخنراني نوشت:
«بسياري از افراد متناقضنماي اين اعطاي تابعيت را درك كردهاند: در حالي كه يك ربات شبيه ساز ميتواند در عربستان از آزادي برخوردار باشد، زنان با گوشت و پوست و خون، از چنين آزاديهايي برخوردار نيستند.»گاردين مينويسد اعلام اصلاحات جديد از سوي وليعهد عربستان سعودي ميتواند باعث بازخوردهاي تند و غيرقابل پيشبيني از سوي محافظهكاران شود. موسسه گروه اوراسيا در يك متن پژوهشي مينويسد:
«با وجود همه اين احكام و بيانيهها، نبايد فراموش كرد كه از دهه ١٩٧٠ تفكرات محافظهكارانه بر تمام اركان پادشاهي سعودي مسلط هستند و به اين راحتي نميتوان آنها را تغيير داد.» طي ماههاي گذشته پادشاهي عربستان سعودي تا حدود زيادي حضور نيروهاي پليس مذهبي در اين كشور را كاهش داده است و در بسياري از شهرهاي بزرگ اثري از ماموران پليس مذهبي در خيابانها ديده نميشود.
برخي روحانيان تندروي مذهبي كه طي دهههاي گذشته با اظهارات و فتاوي خود بهشدت در مقابل آزاديهاي اجتماعي ايستادگي ميكردند، اخيرا اندكي عقبنشيني كردهاند و به دستور پادشاهي از احكام صادر شده حمايت كردهاند. در عين حال گزارشهايي وجود دارد كه نشان ميدهد برخي روحانيان به خاطر مخالفت با احكام صادره از سوي پادشاهي، به حصر يا زندان بردهشدهاند. احكام جديد در عربستان سعودي، فقط بخشي از شرايط سختگيرانه در عربستان سعودي عليه زنان را حل ميكند. زنان عربستان سعودي تقريبا براي انجام هر كاري به اجازه همسر، برادر يا پدر نياز دارند و بدون اين مجوز از سوي بستگان مرد، حق انجام هيچ يك از كارهايي كه حتي طي احكام جديد پادشاهي، آزاد شده است را قانونا نخواهند داشت. درست بعد از صدور حكم آزادي رانندگي زنان، خبرگزاري فرانسه اظهارات يك مرد اهل عربستان سعودي را منتشر كردهبود كه ميگفت:
«ممكن است بتوانند قانون بگذارند كه زنان حق رانندگي دارند، اما نميتوانند مرا مجبور كنند كه به زن و خواهر و مادرم اجازه بدهم كه رانندگي كنند. »
شهاب شهسواري / اعتماد