رهبران ترکیه، روسیه، فرانسه و آلمان در اجلاس خود در استانبول ضمن تاکید بر لزوم حفظ آتش‌بس در سوریه از ایجاد کمیته قانون اساسی تا پایان سال ۲۰۱۸ و نیز بازگشت امن و داوطلبانه پناهجویان حمایت کردند.
رهبران ترکیه، روسیه، فرانسه و آلمان روز شنبه، ۵ آبان (۲۷ اکتبر) در نشست چهارجانبه خود در استانبول آخرین تحولات سوریه را بررسی و در مورد راه‌حل سیاسی برای بحران این کشور رایزنی کردند.
این نشست چهارجانبه که رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه و همتایان روس و فرانسوی او ولادیمیر پوتین و امانوئل ماکرون و نیز آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان در آن حضور داشتند در کاخ وحیدالدین در بخش آسیایی شهر ساحلی استانبول برگزار شد و دو ساعت و ۴۵ دقیقه به درازا کشید.
در بیانیه پایانی نشست چهارجانبه استانبول، شرکت‌کنندگان تحقق مصوبه کنفرانس ملی سوچی در ژانویه امسال مبنی بر تشکیل کمیته قانون اساسی برای سوریه را خواستار شدند. این کمتیه باید تا آخر سال جاری کار خود را در ژنو آغاز کند و وظیفه آن ایجاد اصلاحات در قوانین کنونی و فراهم‌کردن شرایط برای برگزاری انتخابات آزاد در سوریه عنوان شده است. مرکل در کنفرانس مطبوعاتی چهار رهبر که در پایان اجلاس برگزار شد، تصریح کرد که تشکیل این کمیته از آن جهت مهم است که نشان خواهد داد بحران سوریه نه راه‌حل نظامی که راه‌حل سیاسی دارد.
تشکیل کمیته قانون اساسی تا کنون با دشواری پیش رفته است، زیرا دولت سوریه از یک سو و اپوزیسیون و سازمان ملل از سوی دیگر بر سر ترکیب آن اختلاف دارند. به علاوه، موفقیت‌های نظامی سوریه از ژانویه تا کنون از تمایل رژیم این کشور برای تفاهم با اپوزیسیون و تقسیم قدرت کاسته است.
لزوم حفظ آتش‌بس در ادلب
چهار کشور همچنین بر لزوم ادامه آتش‌بس و ایجاد منطقه غیرنظامی در ادلب تاکید گذاشتند. در کنفرانس مطبوعاتی در پایان اجلاس که با حضور رهبران هر چهار کشور برگزار شد نیز، مکرون و مرکل هرگونه اعمال خشونت از سوی ارتش سوریه یا طرف‌های مقابل برای شکستن این آتش‌بس و به راه‌افتادن دوباره یک فاجعه انسانی را غیرقابل قبول خواندند. آنها همچنین نسبت به بروز هر گونه حمله شیمیایی از سوی هر کدام از طرف‌ها که باشد هشدار دادند.
روز ۱۷ سپتامبر گذشته ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردوغان در شهر سوچی روسیه بر سر یک آتش‌بس در منطقه ادلب و غیرنظامی‌کردن این منطقه توافق کردند تا حمله ارتش سوریه برای آزادسازی این آخرین کانون حضور شورشیان بلاموضوع شود. سربازان ترکیه و پلیس‌های نظامی روسیه مسئول نظارت بر این آتش‌بس شده‌اند. درروزهای اخیر برخی نشانه‌ها از تشدید دوباره خشونت در این منطقه حکایت دارند. دولت سوریه تاکید دارد که آتش‌بس در ادلب موقت است و این منطقه باید بالاخره زیر تسلط حکومت مرکزی درآید.
بیانیه چهار کشور ضمن تاکید بر ادامه مبارزه با تروریسم از فراهم کردن شرایط برای بازگشت امن و داوطلبانه پناهجویان سوری حمایت کرده‌اند. آنگلا مرکل و امانوئل ماکرون شکل‌دادن به روند سیاسی برای تعیین چشم‌اندازهای آینده سوریه و تضمین‌هایی در باره عدم تعقیب و پیگرد مخالفان و پناهجویان را از شروط مبرم برای بازگشت آوارگان عنوان کردند.
نشست استانبول در ادامه اعلام کرد از درخواست‌های جدایی‌طلبان سوریه که امنیت و ثبات این کشور و منطقه را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، حمایت نمی‌کند و با آنها مخالف است. امانوئل ماکرون نیز در کنفرانس مطبوعاتی در پایان اجلاس که رهبران هر چهار کشور در آن حضور داشتند گفت که نه در مرزهای سوریه با ترکیه و نه در درون این کشور گروه‌های تروریستی تحمل نخواهند شد.
کشورهای غربی در ماه‌های اخیر کمک به بازسازی سوریه و تشویق پناهجویان سوری به بازگشت را به تسریع روندهای سیاسی و تقسیم متوازن قدرت در سوریه مشروط کرده‌اند.
اجلاسی بدون ایران
اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه حدود یک ماه پیش از توافق با روسیه در مورد ادلب با طرح "احتمال بروز یک فاجعه انسانی"در این منطقه، ایده برگزاری نشست چهارگانه را مطرح کرده بود. به رغم حصول توافق در مورد آتش‌بس ادلب ایده این اجلاس منتفی نشد.
اردوغان در سفری به برلین از مرکل صدر اعظم آلمان و مکرون رییس جمهوری فرانسه برای حضور در اجلاس دعوت کرد و آنها بر بستر شکل‌گیری توافق ترکیه و روسیه بر سر ادلب، از ایده اردوغان استقبال کردند.
ایران به اجلاس استانبول دعوت نشده بود و سعی داشت که این اجلاس را کم‌اهمیت معرفی کند. حسین جابری انصاری دستیار ارشد وزیر امور خارجه در مسائل خاورمیانه ضمن پررنگ‌کردن تلویحی نقش اجلاس آستانه (اجلاس ایران و روسیه و ترکیه در مورد سوریه) در قیاس با اجلاس چهارگانه استانبول گفت: « ایران در سالیان گذشته با تمام جدیت و تمام قوا در کنار دولت سوریه بوده و حدود دو سال است که برای به فعل در آمدن ایده صلح در چارچوب مذاکرات آستانه و دیگر ارتباطات بین المللی خود تلاش می کند و به اقدامات خود ادامه خواهد داد... نشست های زیادی در سراسر جهان برگزار می شود و این یک امر طبیعی است، بنابراین برگزاری نشست در هر نقطه ای از جهان تغییر دهنده واقعیت های سیاسی و ژئوپلیتیک موجود نخواهد بود و موضع غیرمنطقی برخی کشورها از جمله آمریکا در خصوص نقش ایران در سوریه از سوی سایر بازیگران موثر دنبال نخواهد شد چرا که یک سیاست شکست خورده است.»
با این همه، رهبران روسیه و ترکیه در پایان اجلاس چهارگانه استانبول از قراردادن ایران در جریان مباحث این اجلاس سخن گفتند "تا این روند پیشرفت بهتری داشته باشد".
دویچه وله
