نشریه توفیق به همت حسین توفیق در سال ۱۳۰۱ اواخر سلطنت احمد‌شاه قاجار تاسیس و منتشر شد که نخستین نشریه طنز سیاسی و اجتماعی ایران بود ؛ در عین حال مطالب ادبی هم داشت. حسین توفیق شاعر و‌نویسنده برجسته‌ای بود که اکثر مطالب نشریه توفیق را به شعر منتشر...
حسن توفیق از طنزپردازان و کاریکاتوریست‌های شهیر و برجسته ایران در سن ۹۵ سالگی چشم بر دنیا بست.
خدایش رحمت کند که انسان شریف، آگاه و میهن‌دوستی بود و به شرافت قلم متعهد. ابتکاراتی در کاریکاتور ایران بوجود آورد و از بنیانگذاران موسسات آموزشی در این حوزه بود. نسل‌های متعددی از کاریکاتوریست‌های ایرانی یا مستقیما شاگرد وی بودند یا از کارهای وی الهام گرفتند.
وی برادر ارشد در جمع برادران توفیق بود که مدیر مسئولی نشریه توفیق در دوره سوم حیات آن را طی سال‌های ۱۳۳۷ تا ۱۳۵۰ برعهده داشتند. حسن توفیق شاعر و نویسنده بود و‌همچون دو برادر دیگر بخشی از کاریکاتور و مطالب طنز را منتشر می‌کرد.
نشریه توفیق به همت حسین توفیق در سال ۱۳۰۱ اواخر سلطنت احمد‌شاه قاجار تاسیس و منتشر شد که نخستین نشریه طنز سیاسی و اجتماعی ایران بود ؛ در عین حال مطالب ادبی هم داشت. حسین توفیق شاعر و‌نویسنده برجسته‌ای بود که اکثر مطالب نشریه توفیق را به شعر منتشر می‌کرد. همزمانی فعالیت این نشریه با حکومت دیکتاتوری رضا شاه باعث شد تا برای فرار از تعطیلی، سانسور مطالب پذیرفته شده و به مرور مطالب به سمت مسائل اخلاقی و اجتماعی متمرکز شده و از سال ۱۳۱۱ کاملا به مطالب ادبی محدود شود. با مرگ حسین توفیق در سال ۱۳۱۸ دوره اول حیات نشریه فکاهی توفیق پایان می‌یابد.
دوره دوم در سال ۱۳۱۹ شروع شده و بعد از شبه‌کودتای ۲۸ مرداد پایان می‌یابد. این بار محمد‌علی توفیق پسر حسین توفیق نشریه را اداره می‌کند. وی چپ‌گرا و نزدیک به حزب توده بود. فضای باز سیاسی آن دوره و بس‌ثباتی باعث شد تا هم مطالب نشریه توفیق عمدتا سیاسی با درجه انتقادی بالا شود و هم چندبار به دلیل خشم مقامات حکومتی توقیف شود. توفیق در این دوره مشوق آزادی‌ها، مبارزه با فساد و حمایت از جنبش ملی‌شدن نفت بود؛ ازاینرو دکتر مصدق «توفیق» را بهترین نشریه نامید. اگرچه توفیق از درگیری مستقیم با دربار پهلوی اجتناب می‌کرد اما در واکنش به اقدامات تقابلی محمدرضا شاه با دولت مردمی دکتر مصدق مقاله‌ای به نام «فتنه روسیاه» از دومین شاه سلسله پهلوی بشدت انتقاد کرد. در نتیجه در روز ۲۸ مرداد دفتر کار و خانه‌اش تاراج شده و مدتی را در زندان فلک الافلاک خرم‌آباد گذراند و سپس به جزیره خارک تبعید شد. بعدا با تعهد به عدم فعالیت سیاسی آزاد شد. بدینترتیب دوره دوم حیات نشریه توفیق به پایان رسید.
برادران توفیق که در دوره دوم حیات توفیق جزو نویسندگان پرکار و اعضاء فعال هیات تحریریه نشریه و گردانندگان اصلی آن بودند، توانستند در سال ۱۳۳۷ دور سوم حیات توفیق را آغاز کنند. محمد‌علی توفیق بعد از موفقیت آنها در انتشار نشریه «فکاهی» کل امتیاز و‌حق تالیف «توفیق» را به سه برادر توفیق واگذار کرد. در این دوره کیفیت کار نشریه به لحاظ حرفه‌ای ارتقا یافت و مضامین انتقادی سیاسی آن در قالب غیرحزبی و فراجریانی ادامه یافت اما کماکان نگرش چپ داشت. مخالفت با استعمار دفاع از کشورهای غیرمتعهد و دفاع از حقوق مردم فلسطین دیگر محور کاری توفیق در دوره جدید فعالیت بود.منتهی به اندازه سابق انتقادات تند نبود و دولت‌ها را در بر گرفته و از تقابل با شاه دوری می‌جست. تمرکز طنزهای سیاسی بر هویدا شاخص فعالیت توفیق در دهه چهل بود. اما سرانجام این نشریه در سال ۱۳۵۰ برای همیشه تعطیل شد. شهربانی دستور نخست‌وزیری را دلیل تعطیلی اعلام کرد.
اگرچه امیرعباس هویدا مسئول تعطیلی توفیق به خاطر ناراحتی از انتقاد‌های بی‌پایان شناخته می‌شود که آخرین آنها را «توهین‌آمیز» تلقی کرده‌بود، اما فرضیه دیگری در پرتو برخی شواهد وجود دارد که تعطیلی توفیق به دستور مستقیم محمدرضا شاه به خاطر عصبانیت از کاریکاتوری بود که ایران وقت را به شکل گورستانی از اشباح ترسیم کرده‌بود. البته به نظر می‌رسد علت اصلی توقیف شدن توفیق راهبرد ضدیت با آزادی رسانه در حکومت شاهنشاهی پهلوی و مغایرت خط‌مشی توفیق با سیاست‌های حاکم در آن دوره بود.
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های توفیق که استقلال، سلامت و استواری آن در ایفای مسئولیت اجتماعی را تحکیم ساخته بود، مخالفت با دریافت آگهی از موسسات دولتی و شرکت‌های خصوصی مشکل‌دار بود.
یادش گرامی و روحش شاد
برگرفته از سایت کلمه
عکس تختی و نامه ی مصدق از فیسبوک توفیق
