بی سرپناهی زلزله‌زدگان

مرگ در سرما 

زلزله‌زدگان کرمانشاهی از مرگ پنج کودک خردسال بر اثر سرما و سرماخوردگی خبر داده‌اند. یک دختر ۱۷ ساله معلول نیز در پی عفونت ریوی درگذشته است. مسئول هلال احمر می‌گوید ساخت و نصب کانکس زمان و مدیریت می‌طلبد.

سرما و کمبود امکانات در مناطق زلزله‌زده کرمانشاه بی‌داد می‌کند. آنها که از زمین‌لرزه ۷ ریشتری جان سالم به در برده‌اند، از سرماخوردگی ساده یا آنفولانزا و عفونت می‌میرند.

هر چند خبر مرگ چند کودک بر اثر سرما یا کاستی‌های بهداشتی، درمانی را خانواده‌های آنها با ذکر اسامی و جزییات اعلام کرده‌اند، اما مسئولان فرمانداری و استانداری کرمانشاه این اخبار را تکذیب می‌کنند.

اولین کودکی که مرگش در رسانه‌ها درج شد، سارینا نام داشت. دختربچه‌ای دو ساله از روستای "ناوه‌فر" که به گفته پدرش پس از تب و تشنج شدید در ۲۸ دی جان داد. بهروز ذهابی اعلام کرده که بیمارستان سرپل ذهاب امکانات و پزشک متخصص نداشت و به آنها گفته شد که بچه را به کرمانشاه ببرند اما دخترک بیمار جان سپرد.

یک نوزاد چهارماهه نیز در هفتم بهمن جان باخته است. عبدالله صیفوری، پدر او می‌گوید پس از زلزله کرمانشاه خانه ما کاملا تخریب شد و در چادر زندگی می‌کردیم که محمد به دلیل سرمای شدید شب‌ها، سرماخورد: «بیماری محمد ۱۵ دی تشدید شد و پزشکان پسرم را در بخش آی‌سی‌یو در بیمارستان محمد کرمانشاهی بستری کردند و در نهایت پسرم در ۲۳دی جانش را از دست داد.»

ماتیار شماعی، پسربچه‌ای یک سال و نیمه بوده که سوم دی، پس از یک ماه سرماخوردگی جان می‌دهد. روزنامه شرق پای صحبت شهلا احمدی، مادر ماتیار نشسته که از آسیب‌های زندگی در چادر و سرما می‌گوید: «بعد از زلزله سرپل، خواهرم پایش شکست و پدرم سکته کرد و به کرمانشاه منتقل شدند، اما ما در چادر ماندیم؛ چادری که اسکان موقت بود؛ یعنی به ما گفته بودند موقتی، اما تا یک هفته پیش هنوز در چادر بودیم. بچه‌ام همان روزهای اول سرما خورد... در این مدت هرچه می‌رفتم و التماس می‌کردم به ما کانکس بدهید، ‌می‌گفتند اسمت و درخواستت را بنویس تا نوبتت شود.»

مادر ماتیار ادامه داده که بالاخره با کمک یک نهاد خیریه توانسته‌اند هفت نفری با خانواده پدری در یک کانکس زندگی کنند: «این که می‌گویند بچه‌‌هایمان بر اثر سرما نمردند داغ‌مان را چند برابر می‌کند، بنویس بچه‌سرما خورده بود، بنویس توی چادر بچه‌ام یخ زد.»

پنجمین کودک پسر دو ساله‌ای است که نامش اعلام نشده است.

نفر ششم که پنجم بهمن بر اثر عفونت ریوی درگذشته، دختری ۱۷ ساله به نام نوشین محمدی است. یکی از امدادگران داوطلب در روستای "ناوه‌فر" گفته که این دختر جوان که معلول حرکتی و ساکن سرپل ذهاب بود، تازه ۲۰ روز بود که صاحب ویلچر شده بود. «آخرین شرایط بیمار که منجر به فوت او شد ایست قلبی و تنفسی بود و پزشکان بیماری او را ضعف ایمنی و آنفولانزا تشخیص دادند.»

روزنامه شرق از قول این امدادگر داوطلب می‌نویسد: «شرایط بهداشتی شهر اصلا خوب نیست، برای هر هفت خانوار یک سرویس بهداشتی و حمام در نظر گرفته شده.  متأسفانه در سرپل و توابع امدادرسانی و بهداشت فردی در شرایط مناسبی نیست.» او ابراز نگرانی کرده که شاید یک بیماری ویروسی در مناطق زلزله‌زده شایع شده باشد.

تکذیب خودکشی زلزله‌زدگان

علاوه بر اخبار مرگ، خبرهایی از خودکشی برخی زلزله زدگان کرمانشاه منتشر شده که از سوی مسئولان تکذیب شده‌اند.

شهاب نادری، نماینده پاوه، جوانرود و ثلاث باباجانی و روانسر، ششم دی اعلام کرده بود که دستکم ۲۰ نفر از زلزله زدگان اقدام به خودکشی کرده و جان ۳۰ نوزاد به خاطر کمبودهای تجهیزاتی و گرمایشی در خطر است. او از جمله گفته بود: «کمک به مناطق زلزله زده در ایران سیاسی و جناحی شده و این قابل قبول نیست.»

طیب قدیمی، نماينده ويژه وزير بهداشت در مناطق زلزله زده غرب ایران می‌گوید که هيچ موردی از مرگ بر اثر سرمازدگی يا خودکشی در مناطق زلزله زده غرب کشور مشاهده و ثبت نشده است. او افزوده که باید بین خودکشی و اقدام به خودکشی تمایز قائل شد: «از نخستين روزهای وقوع زلزله ۴۰ تيم سلامت روان از دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه با حمايت وزارت بهداشت در مناطق زلزله‌زده حضور يافتند و تاکنون ۳۲ هزار نفر غربال‌گری شده‌اند که از میان آنها ۱۵درصد نیاز به حمایت‌های روانی و اجتماعی داشتند. در سرپل ذهاب هم روانپزشک مستقر است و خدمات ارائه می‌دهد اما تا کنون هیچ مورد فوت ناشی از خودکشی در این مناطق مشاهده و ثبت نشده است.»

سرپناه؛ نیاز مبرم زلزله‌زدگان

فاطمه دانشور، عضو پیشین شورای شهر تهران و مدیریت مرکز خیریه مهرآفرین می‌گوید هنوز ۵۰درصد مردم سرپل ذهاب در چادر زندگی می‌کنند: «تاکنون خبر مرگ پنج کودک زیر پنج سال به ما رسیده و با مرگ این کودک‌ها شاخص‌های مهم ارزیابی سلامت جامعه زلزله‌زده زیر سؤال می‌رود. این مرگ‌ها از سرماخوردگی ناشی شده و بیانگر این است که مردم به آرامش نرسیده‌اند و ناامیدی و فرسودگی در چهره‌شان نیز مشهود است.»

دولت به زلزله‌زدگان گفته که بین کمک بلاعوض پنج میلیون تومانی یا کانکس یکی را انتخاب کنند. فاطمه دانشور با نقد این الگو به روزنامه شرق گفته است: «اگر فرد از قشر ضعیف جامعه باشد، ترجیح می‌دهد که کمک پنج ‌میلیونی را بگیرد و در چادر بماند تا خیرین به او کانکس بدهند.»

او با تاکید بر تخریب ١٩٢٥ روستا و هفت شهرستان، ساخت مدرسه و بیمارستان از سوی نیکوکاران در روستاها را دادن آدرس‌های غلط و پروژه‌هایی طولانی مدت و ایده‌آلیستی خوانده است: «سرپل بیشترین آسیب را دیده اما اکثر کمک‌ها به سمت روستاها رفته است.»

اسماعیل رمضانی، مدیر روابط‌عمومی سازمان هلال‌احمر به شرق گفته که مرگ کودکان را بر اثر سرما نه تأیید می‌کند، نه تکذیب: «ما مرجع تشخیص علت مرگ نیستیم و مکانیسمش را هم نداریم. همچنین درباره نحوه کمک‌رسانی چهره‌ها هم نمی‌توانیم اعتراض بکنیم یا نظر بدهیم. این مسئله برعهده مسئولان محلی استان کرمانشاه یا مراجع ذی‌ربط دادگستری است و از عهده هلال‌احمر ساقط است.»

او اذعان کرده که مردم ترجیح دادند پول نقد و کمک‌های خود را به چهره‌های فرهنگی و هنری بسپارند اما آنها در مقطعی بیراهه رفتند و خواستند مدرسه و سینما بسازند که نیاز فوری مردم منطقه نبود.

کانکس و مشکل تدارکات

رمضایی به مشکلات ساخت و نصب کانکس نیز اشاره کرده و گفته که زلزله در بدترین موقعیت زمانی یعنی فصل سرما و در یک منطقه کوهستانی با روستاهای پراکنده رخ داد: «چادر یعنی اسکان اضطراری و نهایتا تا ۴۵ روز امکان زندگی در چادر وجود دارد و بعد باید آنها به سمت اسکان در کانکس یا اسکان موقت بروند. کانکس برای ما یک اشتباه اجتناب‌ناپذیر است.»

مدیر روابط عمومی هلال احمر افزوده که مسئله کانکس نیازمند زیرسازی و مدیریت است که زمان می‌طلبد. او یادآوری می‌کند که مشکل از کمبود پول نیست زیرا دولت به صورت نقد هزینه کانکس‌ها را پرداخته است: «ما حداقل ۱۵هزار کانکس می‌خواهیم. این تعداد در شرایط عادی وجود نداشت و ما ظرفیت ساخت این مقدار را هم نداریم. مشکل دیگر تحویل کانکس‌هاست. این کانکس‌ها باید سوار تریلی شده و در جاده‌های خاص به دست مردم برسند. مشکل دیگر این است که همه مردم می‌خواهند جلوی خانه خودشان چادر بزنند یا کانکس بگذارند اما این کار اصلا امکان‌پذیر نیست. یعنی کانکس هم باشد ما جا نداریم. »

فرهاد تجری، نماینده مردم قصرشیرین پیشتر در مجلس گفته که تنها در سرپل ذهاب حدود ۶۰چادر دچار آب گرفتگی شده‌اند. او تاکید کرد که بیش از ۵۰۰۰واحد مسکونی در این شهر طی زلزله آسیب دیده‌اند اما تنها ۷۰۰ کانکس در منطقه نصب شده است.

 دویچه وله