نوبل صلح به دنیس موکویگی و نادیا مراد تعلق گرفت. این دو نفر به خاطر مبارزه‌شان علیه خشونت جنسی به عنوان سلاحی در جنگ و درگیری‌های نظامی، از سوی کمیته نروژی نوبل شایسته دریافت جایزه نوبل صلح شناخته شدند.
کمیته نروژی نوبل روز جمعه ۱۳ مهر (پنجم اکتبر) برندگان جایزه نوبل صلح ۲۰۱۸ را اعلام کرد. نوبل صلح امسال به‌طور مشترک به دکتر دنیس موکویگی، پزشک کنگویی و نادیا مراد، دختر جوان عراقی تعلق گرفت.
شمار نامزدهای دریافت جایزه نوبل صلح امسال بسیار بالا بود. ۲۱۶ فرد و ۱۱۵ گروه و نهاد در فهرست نامزدها جای داشتند. اما در نهایت این جایزه معتبر جهانی به نادیا مراد، دختر ایزدی رها شده از دست داعش و دنیس موکویگی، پزشک کنگویی که به قربانیان خشونت‌های جنسی کمک می‌کند اعطا شد.
کمیته نوبل در اسلو در بیانیه خود دلیل اعطا جایزه نوبل صلح به این دو نفر را "تلاش‌های آنها برای خاتمه دادن به استفاده از خشونت جنسی به عنوان سلاحی در جنگ و درگیری‌های مسلحانه" اعلام کرد.
به گفته این کمیته، هر دو برنده جایزه نوبل صلح امسال، فعالان حقوق بشری هستند که به شایستگی خود را وقف مبارزه علیه خشونت جنسی در جنگ کرده‌اند.
کمیته نوبل صلح می‌افزاید دنیس موکویگی زندگی خود را وقف دفاع از این قربانیان خشونت جنسی کرده و نادیا مراد به عنوان شاهد خشونت و سوءاستفاده جنسی از خودش و دیگران سخن گفته است.
کمیته نوبل معتقد است، هر یک از این دو نفر، هر یک به شیوه خود کمک کرده‌اند که خشونت جنسی در جنگ بهتر قابل رویت شود تا مجرمان در برابر اعمال خود پاسخگو شوند.
نادیا مراد، ۲۵ ساله، از اقلیت ایزدی در شمال عراق و قربانی جنگ و خشونت جنسی در جنگ است. او در سنجار در شمال عراق توسط گروه "دولت اسلامی" (داعش) به عنوان یک برده جنسی به گروگان گرفته شد و مورد تجاوز قرار گرفت. این سوءاستفاده جنسی، بخشی از راهبرد جنگی این گروه تروریستی است.
نادیا سپس موفق به فرار از دست این گروه شد و سپس به آلمان انتقال یافت. او اکنون در آلمان زندگی می‌کند و به عنوان سفیر ویژه سازمان ملل برای جلب توجه جهانیان به قربانیان داعش فعالیت می‌کند.
نادیا مراد در سال ۲۰۱۶ به همراه هم‌وطن‌اش لمیا حجی بشار، جایزه ساخاروف برای آزادی اندیشه را دریافت کرد.
دنیس موکویگی، ۶۳ ساله، پزشک و اهل کنگو است. او در کشور خود که در اثر جنگ در هم ریخته است، خود را صرف کمک به قربانیان تجاوزهای جنسی گروهی کرده است. برای این کار در سال ۱۹۹۹ بیمارستان "پانزی" را در منطقه ناامن کنگو در "بوکاوو" تاسیس کرد. در این بیمارستان به بیماران خدمات روان‌درمانی و حقوقی و مالی ارائه می‌شود.
دکتر دنیس موکویگی به پاس خدماتش تاکنون جوایز متعدد بین‌المللی مانند جایزه اولاف پالمه (سوئد)، لژیون دونور (فرانسه)، جایزه ساخاروف (پارلمان اروپا) و جایزه سازمان ملل متحد در زمینه حقوق بشر دریافت کرده است.
دویچه وله
برندگان صلح نوبل ۲۰۱۸ را بشناسیم
از قربانی تجاوز تا پزشک قربانیان تجاوز
در یک سالگی پویش مقابله با آزار جنسی (metoo) تلاشی برای کمک به قربانیان تجاوز و تعرض‌های جنسی در تمام دنیا با امن کردن دنیا برای زنان، جایزه صلح نوبل، امسال به دو فعال حقوق زنان اهدا شده است که کم‌تر نسبتی با کلیشه رایج رسانه‌ای شده در مورد «تعرض جنسی» دارند. نادیا مراد، دختر ۲۵ ساله ایزدی که سه سال در حکومت خودخوانده داعش به عنوان «برده جنسی» زندگی کرده است و دکتر دنیس موک‌وگ که در کنگو به زنان قربانی خشونت جنسی کمک می‌کند.
دنیس موک‌وگ، فرزند سوم یک خانواده یازده نفره کارمند دولت در کنگو است که به خاطر اصرار پدرش به پزشکی علاقه‌مند شد تا بتواند به سلامتی مردم کمک کند، اما در جوانی وقتی دید که زنان چقدر برای به دنیا آوردن فرزندانشان رنج می‌کشند و بعد از آن متحمل چه آسیب‌هایی می‌شوند تصمیم گرفت شاخه پزشکی زنان را ادامه دهد. او که تخصص جراحی‌اش را از دانشگاهی در فرانسه گرفته است در اواخر دهه آخر قرن بیستم به کنگو برگشت تا در یک بیمارستان محلی کار کند و این درست زمانی بود که تجاوز گروهی به زنان به عنوان سلاحی در جنگ داخلی دوم کنگو کاملا پذیرفته شده بود.
تعداد قربانیان که اغلب عریان و با آسیب‌های فراوان ناشی از تعرض گروهی خود را به بیمارستان محل کار موکویج می‌رساندند تا جان خود را نجات دهند، آن قدر زیاد بود که پزشک بیمارستان به زودی در جراحی ترمیم زخم‌های ناشی از تجاوز گروهی متخصص شد. در این دوره او روزانه بیش از ۱۸ ساعت کار می‌کرد تا بتواند به بیماران بیشتری کمک کند، اما سرعت خسارت جنگ همیشه از سرعت تلاش‌ها برای ترمیم آنها بیشتر است.
وقتی موک‌وگ با کمک یک بنیاد آلمانی که هزینه‌ها و داروهای مورد نیاز جراحی‌های او را تامین می‌کرد، کلینک خودش را ایجاد کرد، حمله‌ها علیه او از طرف گروه‌های مسلح درگیر جنگ هم بیشتر شد. او که در سال ۲۰۱۲ در سخنرانی در سازمان ملل متحد علیه بی عملی جامعه جهانی و دولت‌های محلی در مورد استفاده از بدن زنان به عنوان غنیمت جنگی و محل درگیری انتقاد کرده بود در بازگشت به کشورش هدفی برای گروه‌های مسلح درگیر جنگ داخلی کنگو شد. در همان سال یک گروه مسلح به خانه او حمله کردند تا کارش را تمام کنند، اما چون در خانه نبود دخترش را گروگان گرفتند. وقتی دکتر به همراه محافظانش به خانه برگشت، در تبادل آتش، یکی از محافظانش را از دست داد و بعد از این حادثه تصمیم به ترک کنگو گرفت.
برای بیش از هشت هزار زنی که توسط موک‌وگ درمان شده بودند، تصمیم او برای ترک کشور غیر قابل تصور بود بخصوص به این دلیل که حمله و تجاوز گروهی به زنان هنوز ادامه داشت و کلینیک او بدون خودش کار چندانی از پیش نمی‌برد. در نتیجه مردم نامه‌های متعددی برای او نوشتند و با فروش محصولات کشاورزی سعی کردند هزینه‌های برگشت او به کنگو را پرداخت کنند. تنها چند ماه بعد از حمله به خانه و گروگان گرفته شدن دخترش، موک‌وگ در حالی به کشورش برگشت که هزارن نفر از مراجعان قبلی و مردم محلی برای خوش آمد گویی به او در اطراف فرودگاه مرکزی شهر تجمع کرده بودند.
او که تقریبا از نیمی از دنیا جوایز افتخار و شهروندی دریافت کرده است، هنوز هم در کنگو مشغول درمان زنان قربانی تجاوز است و تاکنون دو کتاب به زبان فرانسه در مورد سرگذشت و فعالیت‌هایش در کنگو منتشر شده است.
داستان نادیا مراد، به خصوص در روزهای اوج روابط‌های تعرض جنسی در حکومت داعش، بسیار پر بسامد بود. او که در نوزده سالگی وقتی داعش به روستایش در نزدیکی سنجار حمله کرد و شش برادر و برادرخوانده اش را کشت، به همراه حدود ۷ هزار زن و کودک دیگر به اسیری برده شد. در طول سه سالی که در حکومت داعش زندگی می‌کرد مورد خشونت و آزار فیزیکی و جنسی بود، تا این که مالکش یک روز فراموش کرد در خانه‌اش را قفل کند و در نتیجه نادیا به خانه همسایه‌ای پناه برد که به او کمک کردند تا از موصل فرار کند و خودش را به یک کمپ پناهندگان در شمال عراق برساند.
او اولین مصاحبه و شهادتش در مورد زندگی زیر پرچم داعش به عنوان اسیر کافر را برای یک روزنامه بلژیکی روایت کرد و فصل تازه‌ای در زندگی‌اش اغاز شد.
آلمان که در سال‌های گذشته مرزهای خود را به روی آوارگان جنگی عراق و سوریه باز کرده است، در غالب یکی از برنامه‌های کمک به پناهندگان، هزار زن و کودک قربانی خشونت جنسی داعش را پذیرفت و برای آنها جایی برای اقامت و خدمات پزشکی و سلامت روان فراهم کرد تا به پشت سر گذاشتن آنچه از آن فرار کرده بودند، کمک کند.
نیمه سال ۲۰۱۵ آغاز زندگی تازه نادیا مراد بود. او برای اولین بار در تاریخ شورای امنیت علیه قاچاق انسان و خشونت جنسی در جریان درگیری‌های مسلحانه در این شورا شهادت داد و بعد از آن به عنوان سفیر سازمان ملل، شروع به آموزش و صحبت علیه استفاده از بدن زنان به عنوان غنیمت جنگی و سلاح کرد.
یک سال بعد در ۲۰۱۶، امل کلونی، وکیل بین المللی، وکالت نادیا مراد را به عهده گرفت تا از داعش به اتهام جنایات جنگی شکایت کند. در جریان این پرونده قضایی نادیا بارها در فیس بوک و از راه‌های دیگر مورد تهدید آشکار خشونت طلبان و حامیان تفکر داعش قرار گرفت؛ در همین زمان کار خود را به عنوان سفیر حسن نیت سازمان ملل آغاز کرد تا علیه قاچاق انسان آگاهی رسانی کند.
ایسنا-فاطمه کریمخان
