مهیستان بختیاری
در این سیستم یعنی پادشاهی پارلمانی موروثی، تمام خرد سیاسی و فرهنگی یک ملت در چهره یک شاهزاده تعبیر میشود، که مشخص نیست چه اندازه این تصویر برآیند واقعیت آن ملت است. درحالیکه به گفته ﻳکی از اندﻳشمندان سیاسی (گارنر) استعداد و نجابت سیاسی صفاتی نیستند که از پدر به پسر برسند، چراکه در خاندان شاهی هم انسان های ضعیف، خطا کار، و یا کارنابلد می تواند متولد شود.
از دیدگاه سقراط فلسفه وقتی آغاز می شود که ما شک
کنیم، بویژه شک در باورهای گرامی داشته شده.
موضوع شکل نظام و بویژه نقش وراثت در نظام های
سیاسی پادشاهی چه پادشاهی مطلقه و چه پارلمانی، دست کم یک سده است که ذهن جامعه در
حال گذار ایران را به خود مشغول کرده ، جدای از این دلمشغولی یک سده ای ،در طی
چهل سال گذشته حل نشدن موضوع وراثت
در ساختار اینگونه نظامهای پیشنهادی ،یکی
از عمده دلایل عدم شکل گیری یک سازوکار سیاسی منسجم در جهت مدیریت دوران گذار ، در
میان اپوزیسیون برون مرز بوده است .
در طی یک سده گذشته به این پرسش چالش برانگیز پاسخی
قانع کننده داده نشده و شوربختانه هنوز هم برخی کنشگران و پیشکسوتان سیاسی همچنان
بحث پیرامون آنرا به فردای دوران گذار و رفراندوم موکول می کنند.
درحالیکه شاید از این نکته مهم غافل می مانند که
توانایی انتخاب سالم، ریشه در آگاهی دارد،در جامعه ای که دست کم سه نسل اخیر آن موضوعاتی چون آزادی رسانه و احزاب را تجربه
نکرده، چگونه در مدت زمان کوتاه شش ماهه و
یک ساله دوران گذار می توان تضمین کرد که ، نتیجه آن رفراندوم حاصل آگاهی دقیق
همه طبقات ایرانی از نظام های سیاسی پیشنهادی باشد.از اینرو به نظر میرسد
لازم است کنشگران سیاسی برون مرز ، با هدف
سبک کردن بار دوران گذار، به این گفتگو با جدیت بیشتری ورود کنند.
از این
مقدمه بگذریم باید گفت ،امروزه برخی از هموطنان کنشگر سیاسی ، نظام پادشاهی
پارلمانی و موروثی را بعنوان نماد تاریخ و فرهنگ ایران به جامعه پیشنهاد می دهند جدای
از درستی یا نادرستی این ادعا اما به نظر
می رسد، دست کم به صورت کلی عنصر وراثت در
این سیستم سیاسی در تناقض با دو موضوع است .
نخست تضاد فلسفی با بن مایه فرمان فرهنگ ایران که
بر حق گزیدن و برگزیده شدن شهروند
ایرانی تاکید دارد ( فرمان فرهنگ ایران سفارش میکند هر شهروند ایرانی باید توانایی برگزیدن و توانایی گزیده شدن یعنی حق انتخاب کردن و
انتخاب شدن را در همه صحنه های اجتماعی از جمله صحنه سیاست داشته باشد ،بر خلاف
باور رایج در مورد شیوه حکومتداری ایرانی ، بررسی متون و اسناد و اشارات کهن
ایرانی حکایت از آن دارد که بنیان نظام سیاسی اولیه در ایران اساسا با تکیه بر
عنصر وراثت و مالکیت خاندانی صورت نگرفته ،اینکه چرا بیش از دو هزار و پانسد سال
نظام پادشاهی موروثی در ایران حاکم بود موضوع بحث دیگری است . در مجموعه نوشته های
آینده، به موضوع حق برگزیدن و گزیده شدن در متون کهن ایرانی می پردازم).
مهمتر از این مباحث تاریخی در گام دوم ،باید گفت به نظر میرسد عنصر وراثت در نظام پادشاهی
پارلمانی ناقض برخی معیارهای مدرن دموکراسی امروزی از جمله اعلامیه جهانی حقوق بشر
است.
عنصر وراثت در نظام های وراثتی ، فرصت برابر برگزیده
شدن را به همه طبقات و گروههای اجتماعی برای کسب همه مناسب و عنوان های تاریخی
سیاسی توزیع نمی کند یا به تعبیر دیگر با انحصاری کردن مقام شاهی این حق را از دیگر
شهروندانش دریغ می کند .
این نظام سیاسی
در عین آنکه ظاهرا در گفتار قائل به نقش
هم تراز شهروندی است حق شاه گزینی را بر اساس معیارهای دوران پیشامدرن، یعنی امتیاز تولد در خاندان شاهی و در برخی موراد
نرینگی ، قابل توزیع و تعریف می داند و درعین
آنکه این سیستم مدعی نماد ، وحدت و ملت
است اما نشینمنگاه شاهی برای همان مردم که این ساختار بر دوششان بنا شده و از
نامشان هزینه شده، میوه ممنوعه است .
( این نکته
را باید افزود که در واقع نظام پادشاهی
پارلمانی در غرب یک نظام طراحی شده نیست
بلکه یک نظام توافق شده پس از دوره های طولانی جنگ و نبرد خونریز میان طبقه حاکم و
قشر برابری خواه است. از اینرو نباید انتظار بار فرهنگی چندانی از این معامله
خونریز داشت برخلاف ساختار بومی شهریاری ایرانی که سازه اش بر اساس طراحی و
جانمایه اش فرهنگی است)
در این سیستم یعنی پادشاهی پارلمانی موروثی ،تمام خرد سیاسی و فرهنگی یک ملت در چهره یک شاهزاده تعبیر
میشود،که مشخص نیست چه اندازه این تصویر برآیند واقعیت آن ملت است. درحالیکه به گفته ﻳکی از اندﻳشمندان سیاسی(گارنر
) استعداد و نجابت سیاسی صفاتی نیستند که
از پدر به پسر برسند، چراکه در خاندان شاهی هم انسان های ضعیف،خطا کار، و یا کارنابلد
می تواند متولد شود.
در همین راستا پافشاری بر عنصر وراثت ، عملا اصل شایسته سالاری را نقض میکند
این یعنی تصور اینکه که روزی روزگاری در ایران یک شهروند بلوچ یک سیستانی یک کرد، یک
لر ،آذری یک عرب ایرانی یا حتی یک هموطن ارمنی آشوری و غیره بتواند فرصت قرار
گرفتن در جایگاه سمبل وحدت ملی تکیه بزند کاملا منتفی است!.
کوتاه سخن باید گفت نظام پادشاهی پارلمانی
موروثی کالای سیاسی وارداتی از غرب به جامعه رنگین کمانی ایران است که انطباق
فرهنگی و تاریخی با جامعه ایران ندارد و از آنجا که این سیستم بومی نیست بلکه وارداتی است نمی تواند نماد و
سمبل یک کشور تلقی شود.
با وجود همه این موضوعات این پرسش پیش می آید که اگر بنابر توصیه
هواداران نظام پادشاهی در فردای ایران قرار باشد یک نظام پادشاهی برقرار شود چرا
این نمودار منطبق با اصل تاریخی آن یعنی
پادشاهی انتخاباتی یا همان شیوه شاه گزینی
-شهریاری ایرانی نباشد؟
جهان را چُنین
است ساز و نهاد
ز یک دست
بِستَد به دیگر دست داد
همین یک بند از سروده فردوسی گرامی در روایت پادشاهی کیقباد به روشنی به شیوه پادشاهی
انتخابی یاشاه گزینی ( انتخاب - رهبر -
رئیس- مسئول) در ایران باستان و آن دموکراسی
بومی که پیشتر از آن نام بردم اشاره دارد .
با این توضیحات میل دارم به پرسش آغازین پاسخ دهم که یقینا پادشاهی
ایرانی انتخابی است نه موروثی اما این
ادعا لازم است با اسناد و مدارک تاریخی خود سنجیده شود از اینرو، در سلسله مقالات
پیش رو بیشتر به موضوع وراثت در سیستم پادشاهی پارلمانی و میزان انطباق آن باجامعه
در حال گذار ایران وهمچنین بازخوانی ریشه
های دموکراسی بومی ایرانی ، با کنکاش در حوزه های زیر خواهم پرداخت.
یکجا نشینی ،شهر سازی و شکل گیری نظام سیاسی در فلات ایران
بررسی سامانه پادشاهی از دیدگاه زبان شناسی
بررسی اسطوره های ایرانی
بررسی متون پهلوی و بندهای اوستا ،اسناد تاریخی ایلامی
و مادی.
بررسی شیوه کدخدایی و ساختار ایلی
نقش جایگاه انجمن مهیستان ایران
ریشه های جمهوری خواهی در ایران – جمهوری ایرانی
باید دید در پایان این سلسله مقالات و گفتارها،
هموطن باورمند به پادشاهی موروثی ،آمادگی آن را دارد که با ترک عادت از سیستم
وراثتی به یک نمودار ایرانی منطبق بر اصول دموکراسی و حقوق بشری یعنی پادشاهی
انتخاباتی روی بیاورد.؟
این گام مهم را به نظر می تواند شاهزاده رضا پهلوی
پیش از هر کس دیگری بردارد و در این زمینه تاریخ ساز باشد من پیش از این یک بار
دیگر این موضوع را در دوران شکل گیری شورای ملی با اسناد آن مطرح کردم اما
شوربختانه برخی رسانه ها و هواداران پادشاهی موروثی ،بدون
کنکاش در این اسناد تاریخی با کین و بغض به موضوع نگریستند که امیدوارم این بار
چنین نباشد .
با این حال
اگر این اتفاق بیفتد آنگاه ما می توانیم پا را فراتر بگذاریم و با همکاری و دعوت از طیف جمهوری خواهان ملی گرا
برای نخستین بار شاهد پی ریزی یک نظام نوین دموکراتیزه و در عین حال ایرانیزه
باشیم راهی که نخستین گام های آن پیشتر در انجمن مهیستان ایران در سال 1383
برداشته شد.
به نظر می رسد پس از پایان یافتن این مباحث تئوریک تاریخی
آسان تر بتوانیم در مورد شاخصه های نظام سیاسی آینده ایران و مدیریت دوران گذار گفتگو کنیم. از اینرو بر خلاف نگرانی
برخی از صاحب نظران ارجمند ،این سلسله مقالات اتفاقا امید دارد بتواند بخش
بزرگی از اختلافات سیاسی بر سر نوع نظام را به شیوه علمی ونقادی بهبود بخشد و مهمتر از آن دریچه ای نو به روی
نسل جوان ایران بگشاید و جامعه مخاطب را با پیش آگاهی های برگرفته از فرهنگ و
تاریخ ملی، برای آن روز سرنوشت ساز یعنی رفراندوم تعیین نوع نظام آماده کند
مهیستان بختیاری سخنگوی انجمن مهیستان
پی نوشت: این سلسله مقالات برگرفته از کتاب منتشر
نشده ای از نگارنده است که برای نخستین بار به بررسی جایگاه و ساختار مجلس مهستان
در ایران براساس متون کهن ایرانی پرداخته است.
