قیمت دلار در بازار آزاد تهران با وجود تعیین موعد دور تازه گفتگوهای هسته‌ای ایران در وین بار دیگر روندی صعودی به خود گرفته و به بالاترین نرخ در بیش از یک ماه گذشته رسیده است؛ مهمترین دلایل این افزایش چیست؟
بانک مرکزی ایران در آغاز داد و ستدهای روز دوشنبه و در تعقیب بهای آزاد، نرخ عرضه رسمی دلار آمریکا را ۴۰۴ تومان افزایش داد و به ۲۷ هزار و ۴۷۸ تومان رساند. قیمت آزاد فروش دلار هم در بازار تهران ۸۰ تومان افزایش یافت و با ثبت نرخ ۱۸ هزار و ۱۳۰ تومان به بالاترین سطح در ۳۵ روز گذشته رسید.
هر یورو نیز در بازار تهران تا کمی بیش از ۳۲ هزار و ۵۷۰ تومان فروش رفت که فاصله آن با نرخ رسمی عرضه شده از سوی صرافی‌های تحت نظارت بانک مرکزی ایران به حدود هزار و ۱۹۷ تومان رسید.
همزمان با افزایش نرخ آزاد ارز در بازار ایران، قیمت هر اونس طلا نیز در معاملات بازار جهانی ۳ دلار افزایش و به هزار و ۸۲۱ دلار رسید تا بهای معاملاتی هر گرم طلای ۱۸ عیار در بازار تهران هم سه هزار و ۳۰۰ تومان افزایش یابد و به یک میلیون و دویست و چهار هزار و هفتصد تومان برسد.
برخی تحلیلگران بازار ارز معتقدند که با وجود تعیین موعد برگزاری دور هفتم مذاکرات هسته‌ای ایران در وین امیدها به احیای برجام و لغو تحریم‌های آمریکا نسبت به گذشته کاهش یافته است. اشاره آنها به تعیین پیش‌شرط‌های سه گانه ایران برای بازگشت آمریکا به برجام از جمله اذعان این کشور به مقصر بودن، لغو یکجای تمامی تحریم‌ها و ارائه تضمین در خصوص عدم تکرار خروج از برجام از سوی دولت ایالات متحده، است. به نظر آنها پذیرش این پیش‌شرط‌ها از سوی دولت جو بایدن بدون آن که ایران از گام‌های متقابل خود سخنی به میان آورد دشوار به به نظر می‌رسد و بیشتر شبیه اتخاذ رویکرد امتناع از مذاکره است.
در واقع، رویکرد تازه دولت ایران در قبال مذاکرات هسته‌ای در شرایطی اتخاذ شده که طرف آمریکایی اخیرا از در میان گذاشتن طرح جایگزین مذاکرات و اصطلاحا پلن بی(Plan B) با متحدان بین‌المللی‌اش خبر داده که می‌تواند موجب بازآرایی تحریم‌های آمریکا، وضع تحریم‌های بین‌المللی دیگر علیه ایران و حصول اجماع قوی‌تر علیه تهران در منطقه شود.
همچنین شماری از ناظران مسایل اقتصاد سیاسی هم تاکید دارند که رخداد تحولات سیاسی اخیر در دو کشور همسایه ایران یعنی افغانستان و عراق که طی سال‌های اخیر به شرکای تجاری مهم تهران بدل شده‌اند، نگرانی‌ها را نسبت به ادامه روند جاری ورود ارز به بازار ایران افزایش داده است.
مطابق اعلام گمرک ایران، عراق و افغانستان در سال خورشیدی گذشته مقصد نزدیک به ۲۸ درصد از مجموع صادرات ۳۴.۹۹۸ میلیارد دلاری این کشور بوده‌اند.
گذشته از این بروز تنش سیاسی میان ایران و آذربایجان که تحت حمایت مستقیم ترکیه قرار دارد، در شرایطی رخ داد که ترکیه چهارمین مقصد کالاهای صادراتی ایران (۲.۵ میلیارد دلار) و تامین ارزهای غیرنفتی است و صادرات سالانه ایران به روسیه نیز از طریق راه‌های مبادلاتی شمال ایران به حدود ۸۰۰ میلیون رسیده است.
در کنار این مساله، سیر نزولی نرخ برابری لیر ترکیه در مقابل ارزهای عمده جهان، رقابت کالاهای ایرانی با تُرک را در بازارهای منطقه به ویژه در عراق دشوارتر کرده است.
بنابراین، تنش‌های سیاسی و بحران‌های اقتصادی اخیر در منطقه در صورت تشدید می‌تواند جریان ورود حدود ۳۷ درصد از ارزهای غیرنفتی به بازار ایران را کاهش دهد.
تعدادی از کارشناسان اقتصادی نیز بر این باورند که چشم‌انداز صعودی نرخ تورم و کسری بودجه دولت ایران نیز از عواملی هستند که بار دیگر موجب کاهش نرخ برابری ریال را در مقابل ارزهای عمده جهانی شده است.
یورونیوز فارسی
