راهکار خروج از بحران دلار
دکتر محمد طبیبیان: «ما هیچ اهرم اقتصادی برای حل این بحران نداریم.
هر اقتصاددانی هم بخواهد راه حلی اقتصادی ارائه دهد، حرف او اساسی نخواهد داشت. ما در هیچ کتاب اقتصادی و در هیچ تجربه از هیچ کشوری اهرم هایی نداریم که برای شرایط فعلی کارساز باشد.
لذا این بحث سیاسی است و راه حل آن هم سیاسی می باشد.»
چند ماهی است که اقتصاد ایران با بحرانی به نام بحران ارز و سکه مواجه شده است. در روزهای اخیر این بحران به اوج خود رسیده است و قیمت ارز به صورت لحظه ای در حال افزایش می باشد.
سایت خبری - تحلیلی فرارو برای بررسی این موضوع تاکنون گفتگوهای بسیاری با کارشناسان و نمایندگان مجلس داشته تا شاید بتوان راهکاری برای خروج از این بحران ارائه داد.
در همین راستا کوشیده ایم با جمعی از مطرح ترین اساتید و کارشناسان اقتصادی کشور گفتگو کرده تا راهکاری برای این بحران بدست داده شود. در این میان برخی از کارشناسان به هر دلیل مایل به گفتگو در این باره نشدند.
در تماسی که خبرنگار ما با دکتر جمشید پژویان رئیس شورای رقابت داشت، ایشان با بیان اینکه "جلسه دارم و با دفتر هماهنگی کنید" حاضر به گفتگو نشد. دکتر داوود دانش جعفری و دکتر محمد ستاری فر تلفن خود را پاسخ ندادند.
اما دکتر صفدر حسینی با اینکه موافقت کرد چند ساعت بعد با ایشان تماس گرفته شود تا گفتگو کنند، در تماس های مجدد تلفن خود را پاسخ ندادند.
دکتر فیروز توفیق در تماسی که خبرنگار ما با ایشان داشت عنوان کردند که حوزه ارز در حیطه تخصص ایشان نمی باشد و از ارائه نظر در این باره معذور هستند.
به هر روی آنچه در ادامه می آید بخش اول نظرات جمعی از اساتید مطرح اقتصاد کشور است که درباره راهکار خروج از بحران ارزی به ارائه دیدگاه خود پرداخته اند. در بخش دوم نظرات جمعی دیگر از اساتید اقتصاد کشور ارائه خواهد شد.
دکتر مسعود نیلی استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با فرارو گفت: «بخشی از این موضوع مربوط به عوامل غیراقتصادی می شود که تاثیر آن قابل توجه است و آن را نمی توان نادیده گرفت.»
وی ادامه داد: «بخشی دیگر از این بحران مربوط به رشد خیلی بالای حجم نقدینگی در سال های اخیر و افزایش واردات نسبت به تولید در سال های اخیر می باشد.»
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: «با توجه به این دو مسئله تغییرات روی داده در نرخ ارز کاملا با شرایط مذکور سازگار است. لذا اصلاح شرایط کنونی بستگی دارد به اینکه آن دو عاملی که ذکر شد، آیا هر دو یا یکی از آنها قابل تغییر هستند یا خیر؟»
وی ادامه داد: «اگر شرایط غیر اقتصادی را داده شده تلقی بکنیم، شرایط اقتصادی با کنترل رشد حجم نقدینگی و ایجاد یک بازار روان ارز- بازاری که در آن اختلالات دولت در حداقل باشد- می توان کاری کرد که اگر نرخ ارز روند صعودی دارد، حداقل یک روند پرنوسان نباشد.»
همچنین دکتر بایزید مردوخی رئیس سابق هیات امنای صندوق ذخیره ارزی در گفتگو با فرارو گفت: «وضعیتی که اکنون وجود دارد ناشی از یک بحران سیاسی – اقتصادی است که ابعاد آن را باید همه افراد ذی نفع و همه کسانی که با ارز سر و کار دارند درک کنند.»
وی ادامه داد: «برداشت من این است که شرایطی را برای بانک مرکزی و مقامات اقتصادی تعریف کردند که باید در آن شرایط عمل کنند که نتیجه آن، وضعیت کنونی می شود.»
وی افزود: «یعنی در حقیقت همانطور که ما در شرایط جنگ برای کالاها سهمیه بندی داشتیم، در شرایط فعلی هم برای ارز سهمیه بندی تعیین شده است. این موضوع را باید تمام کسانی که خواهان ارز هستند درک کنند و هماهنگی و همدلی نشان دهند.»
وی خاطرنشان کرد: «انتظار اینکه عرضه ارز در این شرایط به وفور صورت بگیرد یک انتظار غیرمنطقی است و امکان عملی شدن ندارد. متاسفانه به دلیل عدم شفافیت این انتظار در همه متقاضیان از جمله سوداگران ارز وجود دارد و هر روز هم شدیدتر می شود.»
مردوخی تاکید کرد: «بنابراین شرایط کنونی یک شرایط تعریف شده برای وضعیت بحرانی فعلی است که تحریم ها بسیار شدید است و تهدیدات خارجی نیز وجود دارد.»
وی درباره راهکار خروج از بحران فعلی خاطرنشان کرد: «چاره کار در هیچ کتاب اقتصادی و در هیچ تئوری اقتصادی وجود ندارد. چاره کار تنها سیاسی و امنیتی و هماهنگی و همدلی می باشد.»
اما دکتر محمد طبیبیان استاد دانشگاه و رییس سابق موسسه عالی بانکداری در گفتگو با فرارو گفت: «راهکاری که اکنون برای حل این بحران وجود دارد سیاسی است و راهکاری اقتصادی وجود ندارد. بحران کنونی به وسیله یک پروسه سیاسی ایجاد شده است که دولت آن را هدایت کرده و راه حلی هم که وجود دارد سیاسی است.»
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: «ما هیچ اهرم اقتصادی برای حل این بحران نداریم. هر اقتصاددانی هم بخواهد راه حلی اقتصادی ارائه دهد، حرف او اساسی نخواهد داشت. ما در هیچ کتاب اقتصادی و در هیچ تجربه از هیچ کشوری اهرم هایی نداریم که برای شرایط فعلی کارساز باشد. لذا این بحث سیاسی است و راه حل آن هم سیاسی می باشد.»
طبیبیان گفت: «اکنون سه جریان مختلف به هم پیوسته است و این بحران را بوجود آورده اند. یکی بحث مالی دولت و هزینه ها است که بخشی از آن مربوط به روش غیرمعمولی است که دولت یارانه ها را هدفمند کرده است.»
این صاحب نظر اقتصادی اظهار کرد: «عامل دوم افزایش نقدینگی و افزایش اعتبارات بانکی است که با دستور و دخالت در مکانیسم های بانک ها و تخصیص منابع بانک ها از طریق اداری و دستوری موجب افزایش نقدینگی شد.»
وی ادامه داد: «سوم مسئله تحریم ها است. من نمی خواهم بگویم آیا مسیری که رفته ایم و این تحریم ها ایجاد شده است، درست بوده یا خیر؛ اما باید از دولت مردان پرسید که آیا به فکر بودید که شرایط می خواهد بدین گونه شود یا خیر؟ اگر جواب آنها منفی باشد باید پرسید پس چکار می کرده اند و اگر به فکر بودند باید پرسید اکنون که این شرایط ایجاد شده است چه راهکاری دارید؟» (متن کامل گفتگو با طبیبیان را اینجا بخوانید)
اما دکتر حسین راغفر استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با فرارو گفت: «ریشه بحران ارزی تعطیلی تولید است و راه حل آن نیز بازگشت به تولید می‌باشد. یعنی سیاست های ضد تولید ریشه اصلی این بحران می باشد و راه حل آن نیز اصلاح سیاست های ضدتولید است.»
وی خاطرنشان کرد: «منتهی این امر الزامات خیلی گسترده طلب می کند و کار یک شبه هم نیست و نمی توان یک شبه بحرانی که بوجود آمده را متوقف کرد.»
این استاد دانشگاه تصریح کرد: «این بحران بیش از هر چیزی نشان دهنده بی اعتمادی مردم به گفته های مسئولین و سیاست گذاران است.»
وی ادامه داد: «به همین دلیل به نظر می رسد بخشی از راه حل این بحران اعاده اعتماد جامعه می باشد و برای این کار باید یک عزم جدی برای مبارزه با فساد اقتصادی در کشور به وجود بیاید.»
وی افزود: «باید یک مبارزه جدی با فساد آغاز شود و انحصارطلبانی که این وضعیت کشور را گروگان گرفته و این شرایط را بوجود آوردند از حیطه اقتصاد کنار روند تا امکان حضور بخش خصوصی فراهم شود. یعنی اعتمادسازی برای بازگشت بخش خصوصی و سرمایه ها به حوزه تولید صورت بگیرد.»
وی در پایان تاکید کرد: «لذا یک راه حل یک شبه وجود ندارد و با بگیر و ببند و جنجال نیز این بحران حل نخواهد شد.» (متن کامل گفتگو با راغفر را اینجا بخوانید)
دکتر علی سنگینیان نخستین مدیر عامل بورس اوراق بهادار تهران نیز در گفتگو با فرارو گفت: «به نظر من دو نکته مهم وجود دارد که مسئولین بانک مرکزی باید به آن توجه کنند. یکی ثبات سیاست های ارزی و دیگری بحث لزوم شفافیت می باشد.»
وی ادامه داد: «عدم ثبات سیاست های ارزی در چند وقت اخیر باعث شده فعالان بازار خیلی به تصمیمات بانک مرکزی اعتماد نکنند. اگر بانک مرکزی تصمیماتی که اتخاذ می کند باثبات باشد و خود به اجرای آن متعهد باشد؛ بازار هم به آن تصمیمات متعهد می شود و فعالین بازار هم آن تصمیمات را می پذیرند.»
مدیر عامل شرکت تامین سرمایه امین افزود: «اما متاسفانه اکنون می بینیم که تصمیمات روزانه تغییر می کند و این امر باعث می شود کمتر به تصمیمات بانک مرکزی اعتماد شود.»
این کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: «دوم بحث شفافیت است. به نظر من بانک مرکزی باید با شفافیت بیشتری با مردم و با فعالین اقتصادی صحبت کند و سعی کند از نظرات سایر اقتصاددانان و صاحب نظران استفاده کند و تصمیماتی که اتخاذ می کند پشت درهای بسته نباشد و در این تصمیم گیری ها آرای مردم و فعالین اقتصادی دخیل باشد.»
سنگینیان خاطرنشان کرد: «در حال حاضر من فکر می کنم این تعامل و شفافیت وجود ندارد و متاسفانه مردم نمی دانند چه اتفاقی در حال روی دادن است؛ از این رو است که خیلی با سیاست های بانک مرکزی همراهی نمی کنند.» (متن کامل گفتگو با سنگینیان را اینجا بخوانید)
اما دکتر مسعود روغنی زنجانی استاد دانشگاه و رئیس پیشین سازمان برنامه و بودجه در گفتگو با فرارو گفت: «من ریشه این بحران را سه عامل مهم می دانم. عامل اول ضعف مدیریت است که به دلیل عدم کارایی و عدم شناخت از موضوع، باعث ایجاد رفتارها و موضع گیری های متناقض در رابطه با سیاست های ارزی شده است.»
وی ادامه داد: «عامل دوم سیاست های غلطی است که از ابتدای این دولت اتخاذ شده است و دولت از همه دستاوردهای بشری و علمی و حتی تجربه های مدیران قبلی فاصله گرفت و در برابر آن موضع انتقادی اتخاذ کرد.»
این استاد دانشگاه اظهار کرد: «عامل سوم تنگ تر شدن ارتباط ما با جهان خارج است. متاسفانه اقتصاد را به مرحله ای رساندند که اکنون در حوزه ارز مشاهده می کنیم.»
روغنی زنجانی درباره راهکارهای موجود برای خروج از این بحران گفت: «این بحران چند راه حل کوتاه مدت و چند راه حل بلند مدت دارد. در راه حل های کوتاه مدت من معتقدم مدیرانی که اکنون سر کار هستند باید حداقل یک سیاست منسجم، فکر شده و اندیشیده شده در رابطه با حوزه ارز اتخاذ کنند.»
رئیس پیشین سازمان برنامه و بودجه خاطرنشان کرد: «شما به اظهارات رئیس بانک مرکزی در یکی دو سال گذشته نگاه کنید که چقدر متناقض صحبت کردند و باعث انتقال اطلاعات غلط و متناقض به بازار شده است.»
روغنی زنجانی اظهار کرد: «نکته دوم این است که مسئولین نباید با اظهار نظرات سیاسی چه در حوزه داخلی و چه در حوزه خارجی نگرانی مردم را تشدید کنند.»
وی در پایان گفت: «نکته سوم رعایت انضباط پولی و مالی است. همچنین اینکه اکنون در حال سه نرخی کردن ارز هستند یک اشتباه است و نباید اجازه داد ارز چند نرخی شود.» (متن کامل گفتگو با روغنی زنجانی را اینجا بخوانید)
همچنین دکتر مهدی تقوی استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با فرارو گفت: «آقای بهمنی چند وقت پیش گفتند ما کلی ذخایر ارزی داریم؛ لذا راهکار بحران فعلی این است که بانک مرکزی این ارزها را به بازار تزریق کند.»
وی گفت: «از آنجا که علت بالا رفتن قیمت ارز این بود که بانک مرکزی عرضه ارز را محدود کرد؛ بنابراین اگر اقدام به عرضه ارز کند مشکل حل خواهد شد.»
