یکی از پیامدهای توجه‌نکردن به خواسته‌های طبقه متوسط، می‌تواند رهاشدن نخبگان به حال خود و تلاش فردی آنها برای رهایی از مشکلات شخصی‌شان باشد. بنابراین بسیاری از افراد تحصیل‌کرده و کارشناس طبقه متوسط، به فکر مهاجرت از کشورشان می‌افتند. مهاجرت نخبگان موجب انتقال سرمایه‌های انسانی از کشورهای درحال‌توسعه به کشورهای توسعه‌یافته تعریف شده است. این پدیده پس از جنگ جهانی، نخستین‌بار در دهه ١٩٦٠ به صورت مهاجرت اندیشمندان و متخصصان کشورهای درحال‌توسعه به آمریکا، کانادا و اروپای غربی ظهور کرد. در محاسبات اقتصادی کشورهای صنعتی، جذب هر فرد تحصیل‌کرده با مدرک کارشناسی ارشد یا دکترا از کشورهای جهان سوم، برابر با یک‌میلیون دلار برایشان منفعت دارد. بنابراین کشورهای جهان سوم با وجود دارابودن ٨٠ درصد جمعیت جهان، فقط ٢٠ درصد درآمد و یک درصد توان علمی جهان را در اختیار دارند.
مهاجرت نخبگان ایرانی از دههها پیش شروع شده است. آماری که متعلق به صندوق بین‌المللی پول در سال ٢٠٠٩ بوده و بارها در ایران مورد استناد قرار گرفته، نشان داده ایران به لحاظ مهاجرت نخبگان، در میان ۹۱ کشور درحال‌توسعه یا توسعه‌نیافته جهان، مقام نخست را دارا بوده است. طبق این آمار، سالانه بین ۱۵۰ تا ۱۸۰ هزار نفر از ایرانیان تحصیل‌کرده برای خروج از ایران اقدام می‌کنند و با این کار، معادل ۱۵۰ میلیارد دلار سرمایه سالانه از کشور خارج می‌شود. در سال ۱۳۸۸ وزارت علوم ایران اعلام کرد از ابتدای انقلاب ۱۳۵۷، از میان ۱۲ هزار دانشجویی که با هزینه دولت به کشورهای مختلف رفتند، ۴۰۰ نفر بازنگشته‌اند و همچنین ۶۰ هزار دانشجوی ایرانی، خارج از ایران تحصیل می‌کنند. در اوایل سال ٩٣، سیدحسن حسینی، معاون فرهنگی و امور نخبگان بنیاد ملی نخبگان، با بیان اینکه اشتغال، مهم‌ترین عامل مهاجرت نخبگان است، گفت: نسبت نخبگان در رشته‌های کم‌خروج حدود ۳۰ و در رشته‌های پرخروج حدود ۴۰ درصد است. به گفته او، نرخ فرار مغزها در برخی رشته‌ها طبیعی است، اما در برخی رشته‌ها مانند ریاضی، فیزیک و برخی رشته‌های مهندسی، مهاجرت زیاد است. حسینی گفته بود ما در علوم پزشکی مهاجرت نداریم یا در علوم انسانی مهاجرت بسیار پایین است. کشورهای توسعه‌یافته از وضعیت مهاجرت نخبگان در کشورهایی مثل ایران استقبال می‌کنند؛ برای نمونه، استرالیا در جذب دانشجو به عنوان کشوری که انگلیسی در آن صحبت می‌شود، پیشرو است. در گذشته حدود یک‌چهارم دانشجویانی که در دانشگاه‌های این کشور تحصیل می‌کردند، خارجی بودند و این کشور سهم بسیار بزرگی از تعداد دانشجویان خارجی را در میان کشورهای جهان دارا بود. هم‌اکنون نیز تحصیلات در استرالیا، بزرگ‌ترین صادرات این کشور بعد از صادرات منابع طبیعی به حساب می‌آید.
سایت فرارو
سایت فرارو
