آخرین داده‌های سازمان زمین‌شناسی در حال حاضر نرخ فرونشست در دشت اصفهان- برخوار در حدود ۱۶۰ میلیمتر در سال است و فرودگاه «شهید بهشتی» اصفهان بین ۸ تا ۱۲ سانتی‌متر در سال نشست می‌کند. آمارها همچنین نشان می‌دهد زمین زیر پای ۸۲۰ هزار خانه مسکونی، ۶ هزار بنای تاریخی، ورزشگاه بزرگ نقش‌جهان، دو پالایشگاه، سه فرودگاه و ۲/۵ میلیون نفر ساکنان دشت اصفهان- برخوار سست شده است.
نرخ فرونشست در جهان سالانه ۴ میلیمتر برآورد شده اما در ایران وضعیت بحرانی است و فقط در مناطق شمالی استان اصفهان در سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱ نرخ فرونشست ۱۵۶ میلیمتر اعلام شده که تقریبا ۴۰ برابر نرخ جهانی است.
آمارها از دیگر نقاط ایران نیز حاکی از آنست که فرونشست زمین در برخی مناطق کشور تا ۱۰۰ برابر بیشتر از استانداردهای جهانی است و ۱۵ کلان‌شهر کشور درگیر پدیده فرونشست زمین شدند.
یک کارشناس که نخواسته نامش فاش شود درباره وضعیت فرونشست در استان اصفهان به وبسایت «اقتصاد ۲۴» گفته که «در مناطق شمالی استان اصفهان، نشستی در حدود ۱۸۰ تا ۲۰۰ سانتی‌متر را تجربه خواهیم کرد و در مناطق مرکزی مانند میدان نقش جهان با توجه به ضخامت آبرفت دانه ریز این مناطق، ۴۶ سانتی‌متر نشست در انتظار است و پس از آن به حالت پایداری خواهد رسید. در این زمان نشست‌ها کمتر یا به صفر خواهد رسید، اما با این تفاوت که ما با یک آبرفت بسیار متراکم روبه‌رو هستیم که دیگر قدرت آبگیری را از دست داده است که اصطلاحا می‌گویند مرگ آبخوان فرا رسیده است؛ اتفاقی که در دشت مهیار رخ داده است!»
گزارش‌ها درباره افزایش سرعت فرونشست در استان اصفهان مشخص می‌کند که تغییرات اقلیمی سهم اندکی در وضعیت زیست محیطی این استان دارد و سوء مدیریت و بی‌تفاوتی مسئولان عامل اصلی بروز بحران است.
یکی از عوامل بحران‌زا سیستم فاضلاب شهری است که حالا به تهدیدی در شهر اصفهان تبدیل شده است. مجید مختاری سخنگوی شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان گفته که «موضوع فرونشست در اصفهان و به خصوص شمال اصفهان پدیده‌ای طبیعی است که در چند سال گذشته به دلیل استفاده بی‌رویه از آبهای زیرزمینی و تغییر شرایط اقلیمی تشدید شده است و این نوسانات باعث شده که زمین در جا‌های مختلف حرکت‌هایی داشته باشد، این حرکت‌ها به صورت یکنواخت و غیریکنواخت اتفاق می‌افتد و جا‌هایی که به صورت غیریکنواخت فرونشست ایجاد می‌شود سازه‌های آبفا که به صورت سازه‌های مدفون و لوله‌ای هستند، حرکت می‌کنند و موجب باز شدن اتصالات شده و نشت ایجاد می‌شود.»
این مقام مسئول گفته که «نشت فاضلاب و وارد شدن فاضلاب به محیط اطرافش باعث ایجاد شستن محیط اطراف (آب شستگی) می‌شود و کم‌کم اطراف لوله به واسطه فرونشست اولیه تخلیه می‌شود که نمونه آن ایجاد فروچاله در اتوبان شهید آقابابایی بود.»
با وجود این شرایط اعتبار کافی برای ترمیم و بازسازی سیستم فاضلاب وجود ندارد. محید مختاری گفته که «در استان حدود ۸ هزار و ۹۰۰ کیلومتر شبکه فاضلاب داریم. در شهر اصفهان نزدیک به ۴ هزار کیلومتر شبکه فاضلاب وجود دارد که از این ۴ هزار کیلومتر، حدود ۳۰۰ کیلومتر آن نیازمند بازسازی و اصلاح است که با استفاده از دوربین و تجهیزات CCTV شناسایی شده است. از این ۳۰۰ کیلومتر، ۳۰ کیلومتر در اولویت بازسازی و اصلاح قرار دارد و به گونه‌ای است که در صورت عدم اقدام به موقع، احتمال خطر و فروریزش وجود دارد.»
او تأکید کرده که «برای ۳۰ کیلومتر شبکه نیازمند اصلاح فوری که تمام نقاط آن مشخص شده حدود ۱۲۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز است.»
به گفته سخنگوی شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان هر عاملی که بتواند تخلیه آبخوان را کمتر کند می‌تواند تاثیر بسزایی در جلوگیری از فرونشست زمین داشته باشد. در مناطقی در شمال شهر اصفهان عمق رسیدن به آبهای زیرزمینی از ۳۰ متر به ۱۸۰ متر رسیده است.
دیگر استان‌های ایران نیز با وضعیتی بحرانی روبرو هستند و فرونشست به مناطق مسکونی رسیده و تهدیدی جدی جانی برای شهروندان ایجاد کرده است. محمدحسن نامی رئیس سازمان مدیریت بحران کشور نیز ۲۱ خردادماه اعلام کرد ۶۰۲ دشت کشور در معرض فرونشست هستند.
معصومه آمیغپی رئیس اداره ترازیابی دقیق سازمان نقشه‌برداری کشور نیز هفته گذشته با ارائه آمار تکاندهنده‌ای از فرونشست زمین در ایران گفته بود که «۱۵ کلان‌شهر کشور درگیر پدیده فرونشست زمین شدند و این پدیده طوری وارد شهرها شده که به سازه‌های محلی آسیب‌های جدی وارد کرده و ایمنی مردم را تحت تأثیر قرار داده است.»
رئیس اداره ترازیابی دقیق سازمان نقشه‌برداری کشور تأکید کرده بود که باید جلوی افزایش پهنه‌های کشاورزی گرفته شود و نباید به هیچ‌وجه بارگزاری جدید کشاورزی در محدوده فرونشست‌ها انجام شود و الگوی کشت اصلاح شود و نباید محصولات آب‌بر زیاد کاشته شود. در ضمن روش‌های آبیاری باید اصلاح شده و طرح‌های آبخیزداری در اولویت اجرا قرار گیرند.
سازمان هواشناسی ایران هفته گذشته در گزارشی درباره خشکسالی اعلام کرد که همه مساحت کشور درگیر خشکسالی شده و در چهار استان کشور خشکسالی صد درصدی رخ داده است. خشکسالی و فرونشست با هم رابطه مستقیم دارند و بر اساس اعلام کارشناسان در استان‌هایی که درگیری بیشتری با خشکسالی دارند فرونشست نیز بحرانی‌تر است.
بر اساس اعلام سازمان هواشناسی، ۱۰۰ درصد مساحت استان های البرز، یزد و سمنان با خشکسالی مواجه‌اند بطوری که «شدت خشکسالی» در ۹۷ درصد از مساحت سمنان، ۸۷/۶ درصد از مساحت البرز و ۶۷/۹ درصد از مساحت استان یزد «شدید» تا «بسیار شدید» است.
استان تهران با ۹۹/۸۴ درصد مساحت درگیر با خشکسالی در رتبه دوم استان‌های درگیر خشکسالی کشور قرار دارد. هم اکنون ۸۶ درصد از مساحت تهران با خشکسالی شدید تا بسیار شدید مواجه است.
محمدعلی فهیمی رئیس گروه مطالعات آبهای زیرزمینی شرکت آب منطقه‌ای یزد با اشاره به تشدید خشکسالی و فرونشست در این استان گفته که «فرونشست تا چندصد متری خانه‌ها در برخی مناطق استان رسیده و علاوه بر تلفات مالی، یک تهدید جانی به شمار می‌رود.»
محمدعلی فهیمی با تأکید بر اینکه رکورد فرونشست زمین در برخی مناطق ایران تا ۱۰۰ برابر بیشتر از استانداردهای جهانی است، گفته که «تاکنون فرونشست زمین در سه دشت مهم و بحرانی استان یزد شامل دشت‌های یزد-اردکان، ابرکوه و شمش- بهادران ایجاد شده است و اگر روند فعلی برداشت آب از آبخوان‌ها ادامه یابد، دیگر دشت‌های استان نیز با این پدیده مواجه خواهند شد.»
همچنین فرونشست زمین در برخی نقاط از جمله در دشت ابرکوه به صورت «فروچاله» ایجاد شده است و به گفته محمدعلی فهیمی تاکنون حدود ۳۵ فروچاله در منطقه ابرکوه ایجاد شده که قطر برخی تا ۸۰ متر و عمق برخی دیگر تا ۴۰ متر اندازه گیری شده است.
محمد حسن نامی رئیس سازمان مدیریت بحران کشور فروردین امسال با ارائه آماری تکاندهنده از گسترش پدیده فرونشست زمین در ایران گفته که در ۱۲۵ هزار کیلومترمربع که حدود ۹ درصد مساحت کشور می‌شود، شاهد فرونشست هستیم.
رئیس سازمان مدیریت بحران توضیح داده که تعداد ۲۸۰ شهر و ۹۲۰۰ روستا در معرض خطرات ناشی از فرونشست قرار دارند و جمعیتی حدود ۱۸ تا ۱۹ میلیون نفر در این پهنه ساکن هستند.
علی بیت‌اللهی عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات راه و شهرسازی اسفندماه گذشته اعلام کرده بود که ۴۹ درصد مردم ایران در معرض فرونشست زمین قرار دارند.
علی بیت‌اللهی استان‌های تهران، خراسان رضوی و اصفهان را دارای وضعیت بحرانی‌ترین در مقایسه با دیگر استان‌ها اعلام کرده و گفته بود که تهران در رابطه با سرعت فرونشست زمین رکورد جهانی را شکسته است.
کیهان لندن
