بهار ترکی یا اعتراض اروپایی؟
۲۵ فعال رسانه ای بازداشت شدند
تحولات یک هفته اخیر ترکیه نشان داد بستر سیاسی و اجتماعی این کشور می‌تواند در شرایط بروز یک رویداد، ناآرام شود. نقطه شروع تظاهرات اجتماعی در شهر استانبول از یک مساله محیط‌زیستی شروع شد، اما به سرعت این اعتراض«محلی» به یک اتفاق ملی تبدیل شد. یعنی اعتراض گروهی مردم در مقابله با طرح دولت تبدیل به خواست نسبتا عمومی‌تر از جنبه سیاسی شد. اما این پرسش در رسانه‌ها و محافل سیاسی ترکیه مطرح است که منشا ظهور اعتراض اجتماعی در ترکیه چه بود؟ آیا این تظاهرات، برآمدن نارضایتی‌های فروخفته در سطح اجتماع ترکیه در برابر «حزب عدالت و توسعه» بود؟ یا آنکه گروه‌های مخالف «عدالت و توسعه» بهره لازم را از یک جرقه محدود اجتماعی بردند؟ در این میان به نظر می‌رسد واکنش خشونت‌آمیز ابتدایی دولت ترکیه با معترضان، بسترهای لازم را برای شعله‌ورشدن اعتراضات فراهم کرد.
شاید یک نقطه اشتراک حوادث اخیر ترکیه و رویدادهای منطقه در استفاده از شبکه‌های اجتماعی و فراگیرکردن اعتراضات به شکل میدانی و به خیابان کشیده‌شدن اعتراضات باشد. اما به لحاظ مفهومی و ماهیت تحول کمتر نشانه‌هایی از شباهت تحولات ترکیه و رویدادهای کشورهای خاورمیانه دارد. به آن مفهوم که این اعتراضات ریشه اقتصادی ندارد و همچنین سابقه‌ای در به کشمکش‌کشاندن فضای سیاسی ترکیه در ایجاد یک تعارض ملی علیه «حزب عدالت و توسعه» وجود ندارد. از نگاه تحلیلی این نکته برجسته است که سردادن برخی شعارها توسط معترضان در میدان «تقسیم» احتمالات مربوط به فرصت‌یابی احزاب مخالفی چون حزب جمهوری خلق، حرکت ملی و گروه‌های چپ‌گرا را افزایش داده است. چنانچه در برخی از این شعارها از رویکرد «عدالت و توسعه» به تندی انتقاد شده و حتی این حزب را به داشتن طرحی بلندمدت برای تضعیف پایه‌های سکولاریسم کمال پاشا آتاتورک می‌دانند. به نظر می‌رسد که حوادث روزهای اخیر در ترکیه پیامدهایی در سطوح سیاسی، اجتماعی و مذهبی ترکیه در پی خواهد داشت و می‌تواند به یک مدل اعتراضی در برابر طرح‌های آتی «عدالت و توسعه» تبدیل شود. از طرف دیگر «عدالت و توسعه» یک استراتژی بلندمدت‌تری تحت عنوان «چشم‌انداز 2020» ترسیم کرده و قصد دارد شرایط را برای ادامه حکومت «عدالت و توسعه» فراهم کند، تا آنجا که اکنون رسانه‌ها از خودرای بودن اردوغان سخن می‌گویند اما به نظر می‌رسد مقام‌های ترکیه می‌کوشند برای برون‌رفت از این کشمکش‌ها، حوادث اخیر را شبیه اعتراضات مدل اروپایی قلمداد کنند نه آنکه تحت‌تاثیر حوادث منطقه‌ای. این مساله به «عدالت و توسعه» کمک می‌کند که خود را از لبه تیز فرصت‌جویی احزاب رقیب برهاند.
سیامک کاکایی . کارشناس امور ترکیه، شرق
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
| شب‌هاي اعتراض در تركيه |
 ميثم سليماني هر چند مقامات تركيه مدعي بودند اعتراض‌ها در اين كشور موقتي است، اما اخبار و تصاوير منتشره از تركيه نشان مي‌دهد آتش خشم ترك‌ها نه تنها فروكش نكرده بلكه دامنه اعتراض‌ها افزايش يافته است. گفته‌ها و شنيده‌هاي ضد و نقيض بسياري از اوضاع تركيه مطرح مي‌شود، برخي عقيده دارند كه اين اتفاق موقتي و تلافي شكستي است كه احزاب مخالف از حزب عدالت و توسعه خورده‌اند و اين موضوع بسيار سطحي و گذراست، اما برخي نيز عقيده دارند كه اين موضوع مي‌تواند گسترش يابد و حتي تا سقوط دولت اردوغان ادامه يابد، همچنين عذرخواهي نكردن رسمي نخست‌وزير تركيه از مردم بابت برخورد پليس در شهر استانبول باعث خشم هرچه بيشتر افكار عمومي مردم تركيه شده است و از تمامي گروه‌هاي سياسي وارد تظاهرات عليه دولت شوند، از هنرمندان و بازيگران و فعالان محيط زيست گرفته تا برخي گروه‌هاي چپ و اسلام‌گرا در تركيه همگي در صف مخالفان اردوغان قرار گرفته‌اند. اما در حالي كه در پي اعتراضات روزهاي گذشته دولت تركيه زير فشار بسياري به سر مي‌برد، رجب طيب اردوغان به شمال آفريقا سفر كرده و در غياب وي معاون نخست‌وزير يعني بولنت آرينچ اداره كشور را بر عهده دارد. آرينچ در اظهاراتي اعلام كرد تظاهرات طرفداران محيط زيست در اعتراض به ساخت يك مجتمع تجاري در محل پارك گزي در استانبول عادلانه و مشروع بوده است و از برخورد پليس با معترضان ابراز تاسف كرده است. معاون نخست وزير تركيه همچنين از افرادي كه در درگيري‌هاي اوليه آسيب ديده‌اند، پوزش خواسته است. او همچنين از مرگ يك معترض در درگيري‌ها خبر داد و از اين واقع ابراز ناراحتي كرد. آرينچ در عين حال گفت: فكر نمي‌كنم ضرورتي داشته باشد كه از افرادي عذرخواهي كنيم كه به اموال عمومي در خيابان‌ها آسيب رساندند و تلاش كردند جلوي آزادي مردم در خيابان‌ها را بگيرند. معاون نخست‌وزير تركيه پيش از اين اظهارات با رييس‌جمهور اين كشور عبدالله گل ديدار كرده بود گل نيز طي چند روز گذشته تلاش كرده تا اوضاع را آرام‌تر كند. وي به معترضان گفته است كه صداي شما شنيده شده و ما به آن رسيدگي خواهيم كرد. اما اين پاسخ‌ها براي معترضان كافي نبوده و گزارش‌هاي منتشره نشان‌دهنده گسترش دامنه اعتراض‌ها است. آخرين خبرها از تركيه يكي از بزرگ‌ترين اتحاديه‌هاي كارگري تركيه با ??? هزار عضو نيز در حمايت از معترضان اعلام اعتصاب كرده است. كنفدراسيون اتحاديه‌هاي كارمندان بخش عمومي تركيه اعلام كرده است اعضايش به نشانه همراهي با معترضان، اعتصاب كرده‌اند. اين اتحاديه همچنين دولت تركيه را به «تروريسم عليه مردم خود» متهم كرده است. گفته مي‌شود اعتصاب دو روزه اعضاي اتحاديه بر ارائه خدمات در مدارس، دانشگاه‌ها و دفاتر دولتي تاثير مي‌گذارد. به گزارش واشنگتن‌پست تاكنون آمارهاي ارائه شده حاكي از كشته شدن 2 نفر و زخمي شدن بيش از 1500 نفر در اين اعتراضات بوده است. برخي منابع نيز اعلام كرده‌اند كه تاكنون 3 نفر در اين درگيري‌ها كشته شده‌اند كه هنوز به‌طور رسمي اعلام نشده است. خبرگزاري‌هاي دولتي تركيه اعلام كردند كه 25 نفر را به دليل اشاعه اطلاعات نادرست در شبكه‌هاي اجتماعي و تحريك تظاهراتكنندگان دستگير كرده است. گفته مي‌شود پليس همچنان به دنبال 13 نفر ديگر براي تحريك تظاهراتكنندگان است. معترضان كه از پوشش اندك اخبار اعتراض‌هاي خود در رسانه‌هاي ترك ناخشنود بودند، در عرض 24 ساعت 55 هزار دلار براي چاپ مقاله‌يي تبليغاتي در روزنامه نيويورك‌تايمز كمك جمع‌آوري كرده‌اند تا صداي خود را به جهانيان برسانند. معترضان در روز ششم اعتراضات در ميدان تقسيم خواهان منحل كردن پروژه عمراني اين ميدان و پارك گزي استانبول شده‌اند. آنها همچنين خواهان پايان خشونت‌ها توسط پليس و استفاده از گاز اشك‌آور شده‌اند. از درخواست‌هاي ديگر آنان آزاد شدن تمامي دستگير شده‌ها در شب‌هاي گذشته است و از دولت خواسته‌اند كه اجازه آزادي بيان به آنها بدهند و آنها را محدود نكنند. معترضان استانبول خواهان بركناري رييس پليس استانبول شده‌اند.
اعتماد
|
