بارزاني از احتمال درگيري بر سر کرکوک خبر داد

بارزانی به‌دنبال جدایی کردستان از عراق در دوره ترامپ است

زمزمه‌هاي جنگ

 «اميدواريم ناچار نشويم با کسي بجنگيم». اين اظهارات صريح و کم‌سابقه را مسعود بارزاني، رئيس اقليم کردستان بر زبان آورده است؛ اظهاراتي که مي‌تواند زمينه تشديد تنش‌ها ميان اربيل و بغداد بر سر بحث همه‌پرسي استقلال اقليم کردستان را بيش از پيش فراهم كند. بحث استقلال اقلیم کردستان از يکي، دو ماه پيش و به‌خصوص بعد از آزادسازي موصل که به معناي پايان خلافت خودخوانده داعش در عراق بود، جدي شد. هرچند انتظار مي‌رفت که با گذشت زمان و رايزني‌هاي صورت‌گرفته، رهبران اقليم از تصميم خود منصرف شوند اما سخنان روز گذشته مسعود بارزاني، رئيس اقليم کردستان، نه‌تنها از عزم اقليم براي برگزاري اين همه‌پرسي نشان داشت بلکه از آمادگي کردها براي مقابله با هرگونه سناريوي احتمالي حتي درگيري نظامي بر سر کرکوک خبر مي‌دهد. با اين حال، اين همه‌پرسي با مخالفت‌هايي جدي در داخل و خارج از عراق مواجه است. دولت مرکزي عراق با وجود برخي اختلاف‌نظرها، حاضر نيست يک اقليم خودگردان کردستان را از دست بدهد زيرا آن را به معناي تهديدي عليه تماميت ارضي و حق حاکميت خود مي‌داند. از سوي ديگر، نبايد فراموش کرد که اقليم کردستان و به‌خصوص مناطق مورد مناقشه‌اي مانند کرکوک، بخش وسيعي از منابع نفتي عراق را در خود جاي داده‌اند و براي کشوري که بعد از سال‌ها جنگ با نيروهاي آمريکايي و داعش در تلاش براي قدم‌گذاشتن در مسير توسعه و آباداني است، اين منابع نفتي از اهميت ويژه‌اي برخوردارند. با اين حال، کردها نيز دلايل خود را براي اصرار بر خواست جدايي دارند. بي‌توجهي بغداد به خواست‌ها و مطالبات کردها، کاهش و قطع بودجه اقليم در دوران نخست‌وزيري نوري المالکي و همچنين خروج نيروهاي ارتش عراق از مناطق کردنشين در زمان حمله داعش را از جمله دلايل خود براي استقلال از عراق مي‌دانند.

زخم کهنه کرکوک
گذشته از مخالفت‌هاي بغداد، برخي کشورهاي هم‌جوار از جمله ترکيه، ايران و سوريه که داراي جمعيت کردي هستند و همچنين برخي بازيگران بين‌المللي از جمله ايالات متحده نسبت به پيامدهاي همه‌پرسي استقلال اقلیم کردستان هشدار داده‌اند. با اين حال به نظر کردها تصميم خود براي برگزاري اين همه‌پرسي را گرفته‌اند. روز گذشته نيز مسعود بارزاني، رئيس اقليم کردستان، در گفت‌وگو با بخش فارسي «بي‌بي‌سي»، از برگزاري همه‌پرسي در موعد مقرر خبر داد که قرار است کمتر از سه هفته ديگر در اقليم کردستان و همچنين کرکوک برگزار شود. هرچند بارزاني ابراز اميدواري کرد که بر سر مسئله استقلال وارد درگيري نظامي نشود اما هم‌زمان هشدار داد که اگر کساني بخواهند با زور اسلحه بر سر کرکوک بجنگند، کردها نيز مقابله‌به‌مثل خواهند کرد. البته به نظر اين اظهارات تند و تيز بارزاني، پاسخي باشد به اظهارات يکي از فرماندهان ارشد يک گروه شبه‌نظامي شيعه (اسياب اهل الحق) مبني بر اينکه اگر همه‌پرسي استقلال کرکوک را شامل شود، کردها را دشمن محسوب خواهد کرد. بارزاني همچنين در ادامه سخنانش در پاسخ به اينکه همه‌پرسي مي‌تواند ثبات در منطقه را برهم بزند، عنوان کرد: «اصلا چه موقع اينجا امنيت و آسايش داشته که ما از به‌هم‌خوردنش بترسيم؟ کي عراق يکپارچه بوده که الان از به‌هم‌‌خوردنش بترسيم؟ آنها که اين حرف‌ها را مي‌زنند فقط بهانه مي‌تراشند».

جبران اشتباه بزرگ سال ٢٠٠٣
رئيس اقليم کردستان حدود سه ماه پيش نيز عنوان کرده بود که بعد از سقوط رژيم صدام حسين، کردها با پيوستن داوطلبانه به عراق اشتباه بزرگي مرتکب شدند و حالا قصد دارند به شکلي داوطلبانه از اين کشور جدا شوند. او همچنين چند روز پيش در گفت‌وگو با «العربيه» انگشت اتهام را به سمت دولت مرکزي عراق گرفت که حاضر به همکاري با اقليم نشده است. در واقع بارزاني بر اين باور است که کردها به اندازه کافي براي ايجاد يک همکاري سازنده با بغداد سعي و صبر کرده‌اند اما اين تلاش شکست خورده است. اقليم کردستان از عدم اجراي اصل ١٤٠ قانون اساسي عراق به عنوان يکي از دلايل اصلي برگزاري اين همه‌پرسي ياد مي‌کند. بر اساس اصل ١٤٠، تکليف مناطق مورد مناقشه از جمله کرکوک بايد از طريق برگزاري همه‌پرسي تا سال ٢٠٠٧ ميلادي مشخص مي‌شد که با وجود گذشت ١٠ سال از موعد مقرر هنوز چنين اتفاقي نيفتاده است. بارزاني در حالي بر برگزاري همه‌پرسي اقليم اصرار مي‌ورزد که روز گذشته سعد الحديثي سخنگوي حيدرالعبادي در گفت‌وگو با راديواسپوتنيک تصريح کرده است که بغداد به نتايج جدايي‌طلبانه همه‌پرسي اقليم متعهد نخواهد بود. تنش ميان اربيل و بغداد در حالي بر سر مسئله همه‌پرسي استقلال بالا مي‌گيرد که نيروهاي پيشمرگه کردستان تحت حمايت ائتلاف ضد داعش به رهبري آمريکا و همچنين نيروهاي امنيتي عراق در مقابل داعش جبهه واحدي را تشکيل داده بودند.

هادي آذري / شرق