معمای یک بازداشت
کاریکاتور یک رسانه لبنانی دربارهً پشت پردهً استعفای سعد حریری
ماجرای استعفای سعد حریری، نخست‌وزیر لبنان، در عربستان سعودی و ماندن او در این کشور هرروز ابعاد گسترده‌تری پیدا می‌کند و همچون داستانی معمایی با گذشت زمان، گرهی گشوده یا حتی افزوده می‌شود. در دو روز گذشته، رویترز و واشنگتن‌پست در گزارش‌هایی به‌نقل از منابع آگاه به شرح رویدادهایی پرداختند که به استعفای سعد حریری منتج شده بود. رویترز در گزارش روز گذشته خود به‌نقل از منبعی نزدیک به حریری و مقامات بلندپایه امنیتی و سیاسی لبنان نوشت: وقتی هواپیمای سعد حریری در روز سوم نوامبر در فرودگاه عربستان به زمین نشست، نخست‌وزیر لبنان شگفت‌زده شد، چراکه شاهزاده‌های سعودی و مقامات رسمی این کشور مثل روال سابق برای استقبال به‌صف نشده بودند. رویترز در ادامه گزارش خود می‌گوید: در همان روز، ابتدا تلفن‌همراه سعد حریری توقیف شده و روز بعد هم او را مجبور کرده‌اند که در یکی از شبکه‌های تلویزیونی عربستان سعودی، در بیانیه‌ای استعفای خود را از نخست‌وزیری اعلام کند؛ اقدامی که بار دیگر لبنان را به خط مقدم نزاعی بازمی‌گرداند که در حال تغییر خاورمیانه است؛ نزاع بین پادشاهی سنی محافظه‌کار عربستان‌سعودی و ایران شیعه. دشمنی میان این دو، موجب تحریک درگیری‌ها در عراق، سوریه و یمن شده است و حالا با خطر بی‌ثبات‌کردن لبنان روبه‌روییم؛ جایی‌که عربستان مدت‌ها تلاش کرده تا گروه حزب‌الله تحت حمایت ایران را به‌عنوان قدرت سیاسی اصلی لبنان و بخشی از ائتلاف حاکم تضعیف کند. منابع نزدیک به حریری می‌گویند عربستان به این نتیجه رسیده است که این نخست‌وزیر که یکی از هم‌پیمانان دیرینه عربستان و پسر رفیق حریری نخست‌وزیر ترورشده در سال ٢٠٠٥ است، باید برکنار شود زیرا تمایلی به رویارویی با حزب‌الله ندارد.
چند منبع لبنانی می‌گویند، ریاض امیدوار است که بها حریری، برادر بزرگ‌تر سعد حریری، جانشین او در نخست‌وزیری شود. به‌نظر می‌رسد بها در عربستان سعودی باشد، به‌همين‌دليل از اعضای خانواده حریری خواسته شده كه به آنجا سفر کنند تا با او بیعت کنند اما منابع می‌گویند که آنها از این کار خودداری کرده‌اند. یک منبع نزدیک به حریری به رویترز گفت: هنگامی که هواپیمای حریری در ریاض به زمین نشست او بلافاصله متوجه شد یک جای کار می‌لنگد. هیچ‌کسی در آنجا منتظر او نبود. بااین‌حال، عربستان گمانه‌زنی‌ها درباره آنکه سعد حریری را مجبور به استعفا کرده، رد کرده است و می‌گوید او یک انسان آزاد است. آن‌طورکه «واشنگتن پست» به‌نقل از منابع آگاه لبنانی گزارش داده، ماجرای از روز دوشنبه ٣٠ اکتبر آغاز شده است؛ یعنی زمانی که سعد حریری برای دیداری شخصی با محمدبن‌سلمان، ولیعهد عربستان، به این کشور سفر کرد. در این دیدار ثامر السبهان، وزیر مشاور امور خاورمیانه که یکی از مشاوران کلیدی بن‌سلمان است هم حضور داشته است. به‌گفته منابع آگاه، نتیجه این دیدار خوب بوده و عربستان هم بر ادامه حمایت از لبنان تأکید کرده است. حریری روز اول نوامبر به لبنان بازگشته و در دیداری با اعضای کابینه‌اش به شرح مذاکرات خود با ریاض پرداخته است. در این دیدار حریری به اعضای دولت، ازجمله نمایندگان حزب‌الله، گفته که لبنان هدف عربستان‌سعودی نخواهد بود، هرچند او انتظار داشته که بن سلمان موضعی شدیدتر علیه ایران اتخاذ کند؛ انتظاری که البته بیراه بود. منابع نزدیک به او می‌گویند حریری به دستیارانش گفت که «اظهاراتی دلگرم‌کننده» از جانب ولیعهد شنیده است، از جمله وعده برای احیای بسته کمکی عربستان برای ارتش لبنان. این منابع می‌گویند او باور کرده بود که مقام‌های عربستان را درباره لزوم حفظ تفاهم با حزب‌الله به نفع ثبات لبنان قانع کرده است. یکی از منابع مذکور که از این نشست‌ها آگاهی داشته است، گفت: اتفاقاتی که در این نشست‌ها افتاد، به باور من این است که در جریان آنها حریری موضعش را درباره چگونگی تعامل با حزب‌الله در لبنان و اینکه رویارویی با این گروه باعث بی‌ثبات‌شدن کشور خواهد شد، فاش کرده است.
من فکر می‌کنم آنها (عربستانی‌ها) از چیزی که شنیدند خوششان نیامد. منابع آگاه در ادامه گفته‌اند که حریری طبق برنامه قرار بود روز دوشنبه، ششم نوامبر، مجددا به لبنان سفر کند اما برنامه‌ها با تماس تلفنی روز دوم نوامبر عربستان به او به‌هم ریخت؛ در این تماس‌تلفنی تیم محمدبن سلمان از حریری خواستند که روز سوم نوامبر به عربستان سفر کند و تعطیلات آخر هفته را با محمدبن‌سلمان سپری کند. او راهی این سفر شد اما دیدار روز جمعه صورت نگرفت و حریری شب را در خانه شخصی‌اش در ریاض سپری کرد. بخش هولناک ماجرا بعد از این اتفاق افتاد. ساعت هشت صبح روز شنبه حریری برای دیدار بابن سلمان احضار شد. او با دو اتومبیل تیم بن‌سلمان و فقط با یکی از محافظان شخصی‌اش راهی کاخ سلمان شد، اما به‌ناگهان برای ساعت‌ها ناپدید شد. چندین ساعت بعد و حدود ساعت دو بعدازظهر، حریری در تلویزیون العربیه ظاهر شد و با انتقاد شدید از ایران استعفای خود را اعلام کرد. چنین لحنی درباره ایران از حریری بسیار غیرمنتظره بود و هیچ‌کدام از نویسندگان متن‌های حریری هم از آن خبر نداشتند. حریری تا روز دوشنبه به خانه خود در ریاض بازنگشت و براساس گزارش‌ها این دو شب را در هتل ریتز کارلتون گذراند؛ یعنی جایی که شاهزاده‌های سعودی بازداشت شده در هفته گذشته به اتهام فساد هم در آنجا محبوس شده‌اند. اعضای خانواده حریری و دستیاران و سیاست‌مدارانی که توانسته‌اند با او در شهر ریاض تماس برقرار کنند، می‌گویند او نگران بوده چیزی به‌جز اینکه «من حالم خوب است» نگوید. آنها می‌گویند او در پاسخ به اینکه آیا بازخواهد گشت فقط جواب می‌دهد: ان‌شاء‌الله!
شرق
