ژیو وانگ، شهروند آمریکایی چینی‌تبار از هفتم اوت ۲۰۱۶ تا هفتم دسامبر ۲۰۱۹ به اتهام جاسوسی در اوین زندانی بود. او در نوشته‌ای با عنوان «درس‌هایی از سه سال در زندان ایران» در نشریه «فارین افرز» از رویکرد هر دو جناح ایران نسبت به آمریکا می‌گوید. به باور او، آمریکاستیزی ایدئولوژی ذاتی حکومت ایران است.
ژیو وانگ، چند ماه پس از توافق هسته‌ای با ایران توسط سازمان اطلاعات جمهوری اسلامی ایران به اتهام جاسوسی برای آمریکا زندانی می‌شود.او پس از پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا برای همان اتهام به ده سال زندان محکوم می‌شود.
ژیو وانگ در هفتم دسامبر سال ۲۰۱۹، در چارچوب توافق بین ایران و آمریکا بر سر مبادله زندانی، از زندان اوین آزاد می‌شود. وانگ با انتشار گزارش مبسوطی در نشریه “فارن افرز” از تجربه خود در زندان اوین و سیاست سران جمهوری اسلامی ایران در قبال آمریکا می‌گوید.
ژیو وانگ دانشجوی دوره دکتری تاریخ در دانشگاه پرینستون است. او برای تحقیق درباره دوران حکومت پادشاهان قاجار به ایران سفر کرده بود که به اتهام جاسوسی به زندان افتاد.
ایدئولوژی حکومت ایران
وانگ گزارش خود را با نخستین تجربه‌اش از بازجویی در زندان اوین آغاز می‌کند. می‌گوید: «در اوت سال ۲۰۱۶، اندکی پس از آنکه توسط وزارت اطلاعات ایران دستگیر شدم، یکی از بازجویان از من پرسید که درباره دشمنی بین آمریکا و ایران چه فکر می‌کنم. من صادقانه به او گفتم که همچون خیلی از شهروندان آمریکا بر این باور نیستم که باید بین ایران و آمریکا عداوتی وجود داشته باشد.»
وانگ در ادامه گفته بود که به اعتقاد او باید باراک اوباما به ایران سفر کند و همان سیاستی را در پیش گیرد که زمانی نیکسون با سفر به پکن برای کاهش تنش با چین دنبال کرده بود.
وانگ در ادامه می‌گوید: «بازجوی من با پوزخند و لحنی تمسخرآمیز به من گفت که رئيس جمهوری آمریکا هرگز نمی‌تواند پایش را بر خاک این کشور بنهد.»
وانگ حتی می‌گوید بعدها مقامات امنیتی جمهوری اسلامی از این سخن او علیه خودش در پرونده بهره گرفته‌اند.
تجدید نظر در باور نخستین
ژیو وانگ می‌گوید ظرف ۴۰ ماهی که در زندان اوین به سر برده، متوجه خطای خود شده است. او به تماس‌های خود با سایر زندانیان اشاره کرده و از تجربه کسانی گفته است که پیش از به زندان افتادن، با جمهوری اسلامی ایران همکاری داشته‌اند.
به باور وانگ، تصور نزدیکی سیاسی بین دو کشور ایران و آمریکا، تصوری خام بیش نیست و او چنین تصوری را برخاسته از یک “افسانه” می‌داند.
وانگ می‌گوید صرف‌نظر از اینکه آمریکا چه سیاستی را دنبال کند، مقامات جمهوری اسلامی تغییری در رویکرد خود نسبت به آمریکا نخواهند داد.
آمریکاستیزی حکومت ایران
وانگ به نقش آمریکاستیزی در ایدئولوژی حکومت تئوکراتیک ایران اشاره کرده می‌گوید جمهوری اسلامی موجودیت و هستی خود را مدیون سیاست آمریکاستیزی است.
به باور او، جمهوری اسلامی ایران نه تنها از آمریکاهراسی برای تقویت و گسترش نفوذ خود در منطقه بهره‌برداری می‌کند، بلکه از آن به عنوان ابزاری برای سرکوب مخالفان خود نیز استفاده می‌کند.
وانگ می‌گوید که جمهوری اسلامی با بهره گرفتن از سیاست آمریکاستیزی، “خود را به عنوان مدافع مسلمانان در برابر متجاوزان، در برابر امپریالیسم آمریکا” معرفی می‌کند.
از این منظر، او معتقد است که جمهوری اسلامی هیچ انگیزه برای کاهش تنش با آمریکا و تلاش برای عادیسازی مناسبات بین دو کشور ندارد.
وانگ با اشاره به اظهارات یکی از زندانیانی که با سعید جلیلی، دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی همکاری داشته به نقل از او می‌گوید: «رژیم به هیچ‌روی خواستار تنش‌زدایی از مناسبات خود با آمریکا نیست، چون چنین امری می‌تواند مشروعیت رژیم را از بین ببرد.»
همین زندانی به وانگ گفته است که سیاست جمهوری اسلامی بر حفظ “تنش قابل مدیریت” با آمریکا استوار است. وانگ حتی گفته است که تحریم‌های آمریکا علیه ایران برای مسئولان جمهوری اسلامی سودمند بوده است.
به باور او، این تحریم‌ها عملا نه تنها دست آن‌ها را برای انجام بسیاری از امور باز کرده، بلکه امکان چنگ انداختن بر فعالیت‌های اقتصادی توسط آن‌ها را فراهم آورده است.
نیروهای میانه‌رو در ایران
وانگ معتقد است که نیروهای میانه‌رو در ایران و از جمله حسن روحانی نه تنها هیچ پشتوانه قدرتی در اقتصاد و سیاست ندارند، بلکه حتی در تعامل با نیروهای تندرو فعالیت می‌کنند.
به باور وانگ، نیروهای میانه‌رو و نیروهای تندرو در ایران دو روی یک سکه هستند. دو چهره متفاوت از ایران نشان می‌دهند و از این طریق از انزوای بین‌المللی می‌کاهند و حتی در بین کشورهای غربی یا در خود آمریکا بین سیاستمداران شکاف می‌اندازند.
وانگ معتقد است که نیروهای تندرو برای پیشبرد سیاست‌های خود و برای ادامه حیات خود به نیروهای میانه‌رو نیاز دارند و نیروهای میانه‌رو نیز موقعیت و امتیازهای اجتماعی خود را وامدار تعامل با نیروهای تندرو هستند.
دویچه وله فارسی
