میلیون‌ها ایرانی گرد و غبار هم بلعیده‌اند! 
می‌گوید می‌ترسد تا ذهن بچه‌هایش هم درگیر مسایل خرافی شود. می‌گوید کم کم تعداد آن‌هایی که می‌گویند هر بدبختی و مصیبتی که وجود دارد مال جنوب ایران است زیاد می‌شود. با بغضی در گلو ادامه می‌دهد: ۸ سال آتش و گلوله برسرشان باریده و گامی از جایی که ریشه‌اش در آن قرار دارد بیرون نگذاشته اما حالا نمی‌تواند تحمل کند نفس کودکان دیروزش که زیر حملات دشمن سالم مانده‌اند هفته‌ای چند بار به خس خس بیافتد.
سجاد نصیری ساکن آبادان است. می‌گوید ۶ سال است ساکنان این منطقه هم مانند آنانی که در لرستان، ایلام، بوشهر، کردستان، کرمانشاه، همدان، چهارمحال و بختیاری و تمام ۲۴ استان دیگری که گاهی با پدیده گرد و غبار مواجه و دید افقی شان کور می‌شود نمی‌توانند با هیچ دستمالی گرد و غبار را از روز و شب‌های زندگی شان پاک کنند. نصیری می گوید حالا کمی امیدوارند؛ چون تبعات این گرد و غبار به تهران هم رسیده و این شاید مقامات را به فکر راه حل سریع و صحیح بیاندازد!
به استناد آمارهای هوا‌شناسی و انتقادات مطرح شده نمایندگان مجلس و اعتراضات ساکنان ۲۵ استان، میلیون‌ها ایرانی در بعضی از ایام سال‌های گذشته در کنار قوت غالبشان گرد و غبار هم بلعیده‌اند! گرد و غباری که‌‌گاه طعم کالاهای وارداتی خارج از کشور را دارد و از عراق و عربستان و اردن وارد مرزهای کشور می‌شود و‌‌گاه از همین تالاب‌ها و رودخانه‌های بی‌آب شده داخل راهی آسمان می‌شود و بر زندگی مردم منطقه و طبیعتش می‌بارد.
مثلاً ۲۰ درصد از جنگل‌های لرستان براثر ریزگرد‌ها خشک شده و ۴۰ هزار هکتار از این جنگل‌ها هم در حالت بحرانی قرار دارد. کشاورزی و صنعت زنبورداری این استان هم با خطر جدی مواجه شده است.
همین موضوع برای کردستان، همدان و شهرهای مرزی مانند اسلام آباد هم صادق است. تا وقتی امکان استفاده از ابتدایی‌ترین حق زندگی یعنی نفس کشیدن به راحتی ممکن نباشد شهروندان زیادی به اولین گزینه یعنی مهاجرت فکر کنند.
عراق متهم است اما تالاب‌های داخلی چرا خشک شد؟
متهم اصلی گردو غبارهای پراکنده شده در ایران عراق است و بعد از آن ترکیه قرار دارد و پس از این دو کشور هم سهمی در غبارآلود کردن فضای منطقه به اردن و سوریه داده می‌شود.
محمد درویش فعال محیط زیست در گفت‌و‌گو با عصر ایران درباره درگیر شدن مردم ۲۵ استان ایران با ریزگرد‌ها توضیح می‌دهد که منشا بسیاری از این ریزگرد‌ها خشک شدن چندین تالاب از عراق، عربستان، سوریه تا جنوب ایران تالاب‌های هویزه و حور بستان و در راس آن‌ها تالاب مرزی حورالعظیم در غرب استان خوزستان است. تالاب حورالعظیم در انتهای رود کرخه در منطقه مرزی دشت آزادگان بین دو کشور ایران و عراق واقع شده است.
به گفته درویش این تالاب هم مانند دیگر تالاب‌ها در نقش چشمه‌گیر گرد و خاک عمل می‌کرد که بعد از خشک شدن چشمه‌گیرهای اصلی گرد و خاک از بین رفت تا هر خاکی که از طبیعت بلند می‌شود برای زندگی مردم و طبیعت منطقه ایجاد دردسر کند.
این فعال محیط زیست با انتقاد از برنامه‌های غیر واقع نگرانه در زمان حکومت صدام حسین در عراق و دولت ترکیه برای سد سازی‌های بدون پشتوانه محیط زیستی گفت: در حال حاضر وضعیت به سمتی پیش رفته که بدون همکاری بین المللی امکان حل این مشکل بزرگ که منشأ تالابی دارد و نه بیابانی، ممکن نیست.
او از نمایندگان مجلس درخواست کرد در طرح مقابله با آلودگی هوا و ریزگرد‌ها مجلس، دولت را ملزم کنند که از حضور کشورهای عضو کنوانسیون‌های محیط زیستی برای حل این مشکل بزرگ استفاده کند.
محمد درویش فشارهای دیپلماتیک و کمک گرفتن از سازمان ملل را برای مجاب کردن تامین حق آبه میان رودان لازم دانست و گفت اگر به این موارد در طرح مقابله با آلودگی هوا پرداخته شده باید زود‌تر تصویب و برای ابلاغ به دولت آماده شود چون راهکار این معضل برخلاف معضلات دیگر به تعامل میان کشوری و فرامنطقه‌ای نیاز دارد.
خاک‌هایی که بر سر مردم جنوب ریخته می‌شود!
فعالان محیط زیست و شماری از نمایندگان معتقدند که طول ۸ سالی که دولت محمود احمدی‌نژاد در ایران مستقر بود آسیب‌های جبران ناپذیری بر محیط زیست ایران وارد شد. از جمله موارد آن تسریع در روند خشک شدن ۲۰۰ هکتار از منبع ۲ میلیون هکتار آبی ایران است. خشکی‌هایی که فقط موجب مرگ آبزیان و نازیبا شدن منطقه نمی شود بلکه با کمترین بادی غبارهای موجود در اطراف تالاب و کیلومتر‌ها دور و نزدیک آن به چشم مردم منطقه می‌ریزد.
حل مشکل ریزگرد‌ها در ۲۴ استان ایران شاید تا نیم قرن بعد!
شریف حسینی یکی از نمایندگان اهواز در مجلس با انتقاد از بی‌توجهی دولت به این مشکل با لحن طنز می‌گوید: البته دولت احمدی نژاد به مناطقی که با این مشکل مواجه هستند بی‌توجه نبوده چون همت به خرج داده و نام «گرد و غبار» را به «ریزگرد» تغییر داده و این اقدام بعد از ۶ سال کمک بزرگی برای مردم منطقه است! به گفته او اگر با سرعت لاک‌پشتی‌ای که این دولت از سال ۸۷ برای حل معضل گرد و غبار داشته حرکت کنیم، تا نیم قرن آینده مشکل گرد و غبار مناطق مختلف ایران حل می‌شود!
قرار بود از سال ۸۷ دولت محمود احمدی‌نژاد نسبت به مالچ پاشی ۲۰۰ هزار هکتار از زمین‌های بیابان شده خوزستان اقدام کند که با گذشت حدود ۶ سال از این جریان تنها نسبت به مالچ‌پاشی ۵۰ هزار هکتار اقدام شده است.
در این مدت ریزگرد‌ها محل بحث و اظهار نظرات مختلفی بوده است. ابتدا این پدیده نادیده گرفته شد و پس از آن ده‌ها کمیته و ستاد برای حل قریب الوقوع این مشکل تشکیل شده است. تعدادی راهکار را در مالچ‌پاشی می‌دانند و برخی کار‌شناسان استفاده از ابرهای باران‌زا و پاشیدن ریگ را از جمله راههای مناسب ارزیابی می‌کنند. اما شماری از ساکنان این مناطق می‌گویند صرف بررسی این موارد طی سال‌های گذشته، تاثیری در زندگی روزمره و کاهش مشکلاتشان نداشته است.
در آرزوی هوای پاک
ماهرخ صحتیان یکی از ساکنان اهواز می‌گوید در چند سال گذشته ریزگرد‌ها به بخشی از زندگی و دردسرهای مردم این منطقه تبدیل شده‌اند. به گفته او پیش از این مردم با مشکلات مختلف بعد از جنگ مواجه بودند و بعد از آن هم آلودگی هوا به دلیل وجود نفت و گاز منطقه و آلودگی ماشین آلات گریبانشان را گرفت. به گفته این شهروند در ۶-۵ سال گذشته در بعضی از روز‌ها عملا نفس کشیدن برای مردم دشوار شده است.
او از اختلال در رفت و آمد، ایجاد بی‌نظمی در برنامه‌های کاری روزمره، شیوع انواع آلرژی، افزایش مشکلات بیماران قلبی و ریوی، عدم امکان پاکیزه نگه داشتن محیط کار و زندگی به عنوان تاثیرات مخرب ریزگرد‌ها نام می‌برد و معتقد است هر چند دولت می‌گوید تلاش‌هایی را برای حل این مشکل انجام داده اما دولتمردان عراق با ایران همکاری نمی‌کنند.
خانم صحتیان روزهایی را به یاد می‌آورد که ناگهان و در کسری از ساعت غباری عظیم سراسر شهر و استان را فرا گرفته حتا بستن در‌ها و پنجره‌ها و بستن دریچه‌های کولر هم مشکلی را از ساکنان حل نمی‌کند و کمتر نقطه‌ای از خانه و محل کار بدون خاک‌های آلوده یافت می‌شود.
به گفته این شهروند اهوازی در این مواقع از دست ماسک‌های چندلایه بویژه در شهرهای خرمشهر، آبادان و دشت آزادگان کاری ساخته نیست چون ریزگرد‌ها از کمترین منافذ وارد دهان و بینی می‌شوند.
خانم صحتیان می‌گوید که در حال حاضر مردم جنوب که تجربه زندگی در گرمای بیش از ۵۰ درجه را دارند آرزوی تنفس در هوای بدون گرد و غبار حتا با دمای بیش از ۵۰ درجه را دارند.
۸۰ هزار قربانی و ۸ میلیارد دلار خسارت
تابستان است. اصلا عجیب نیست که گرم باشد آن هم در بعضی از شهرهای جنوبی ایران که می‌گویند روزهای بسیاری از میانه‌های تیر تا اواسط مرداد ماه دمای هوا بالای ۵۰ درجه است اما برای آنکه دولت مجبور به اعلام تعطیل عمومی نشود دمای هوا را چند درجه خنک‌تر اعلام می‌کند!
در همین هوای گرم ناگهان آسمان منطقه پر می‌شود از غبار، ساکنان به خانه‌ها پناه می‌برند، پنجره‌های چندجداره محل کار را می‌بندند، پرده‌ها را می‌کشند اما اکسیژن نیاز است؛ باید نفس کشید! آن‌ها هنگام دم و بازدم آمار دقیقی از مرگ سالانه ۸۰ هزار نفر براثر آلودگی‌های محیط زیستی و خسارت ۸ میلیارد دلاری همین پدیده به ایران ندارند نفس که می‌کشند از آبادان تا خرمشهر و لرستان و اخیرا تهران احساس می‌کنند که انواع ویروس و بیماری‌های قلبی، ریوی و سرطان را فرو می‌برند.
بویژه آنکه سال پیش در چنین روزهایی عیسی دارایی، نماینده اندیمشک و شکرخدا موسوی، نماینده اهواز با اعتراض به سازمان محیط زیست گفتند نگرانند در ریزگردهایی که از عراق وارد ایران می‌شود اورانیوم ضعیف شده وجود داشته باشد.
طبق اظهارات شکرخدا موسوی، نماینده اهواز چند کودک دارای معلولیت در مناطق مختلف خوزستان متولد شده‌اند که دلیل آن وجود آلودگی‌های ریزگرد‌ها اعلام شده است.
ماجرا وقتی حایز توجه بیشتری می‌شود که به یاد بیاوریم سال گذشته اهواز به عنوان آلوده‌ترین شهر دنیا معرفی شد که مانند دیگر موضع گیری‌های نهادهای بین المللی در ارتباط با ایران این هم رد شد.
از ماه من تا ماه گردون
حل مشکلات ریزگرد‌ها به چه اعتباری نیازمند است؟ در حالی است که محمد جواد محمدی‌زاده رئیس سازمان محیط زیست می‌گوید دولت باید چهار هزار و ششصد میلیارد تومان اعتبار برای حل مشکل ریزگرد‌ها در نظر بگیرد تا نه در عرض یک سال بلکه در یک دهه این مشکل برطرف شود، بودجه در نظر گرفته شده دولت برای سال ۹۲ تنها ۵۵ میلیارد تومان است. همچنین طرح مقابله با آلودگی هوا و ریزگرد‌ها با گذشت یکسال همچنان برای نمایندگان اولویتی برای بررسی ندارد.
طبق توضیحات سازمان محیط زیست طرح مقابله با کاهش آلودگی هوا و مقابله با ریزگرد‌ها توسط کارگروهی با حضور کار‌شناسان سازمان جنگل‌ها، وزارت صنایع، وزارت نفت، وزارت بهداشت، مرکز پژوهش‌های مجلس و این سازمان تهیه شده است.
آن‌ها از نمایندگان مجلس درخواست دارند پیش از آنکه بار دیگر جبهه سرد از راه برسد و با شرایط وارونگی هوا و افزایش آلاینده‌ها مواجه شویم، نسبت به کاهش مشکلات این حوزه اقدام کنند.
شاید این سازمان در تلاش است تا از ادامه سقوط ایران طبق شاخص‌های جهانی محیط زیست که سال گذشته با ۳۶ پله سقوط همراه بوده جلوگیری کند و ایران از رتبه ۱۱۴ در میان ۱۳۲ کشور جهان پایین‌تر نرود.
عصر ایران؛ فاطمه صابری
