 |
| بهاره حیدری* |
امارات ۵۰۰ برابر ایران از
آب خلیج‌فارس استفاده می‌کند
آب خلیج‌فارس استفاده می‌کند
ایران از زمان کوروش کبیر با معضل کم‌آبی روبه‌رو بوده؛ چنان‌که کوروش دعا می‌کند که مردم ایران از دو بلا نجات یابند، یکی خشکسالی و دیگری دروغ!
هم اکنون نیز مسئولان کشور همواره از بحران آب صحبت می‌کنند؛ چه اینکه رئیس‌جمهوری در کمتر نشست مطبوعاتی با نمایندگان رسانه‌هاست که از بحران کم‌آبی و تدابیر دولتش درباره مهار آن و اختصاص منابعی از صندوق توسعه ملی برای این امر سخن نگفته باشد؛
به طوری که در جلسه هیات امنای این صندوق در سال ۹۴ از اختصاص ۸ ميليارد دلار براي استحصال و بهره‌برداري منابع آبي کشور خبر داده است.
مطابق پیش‌بینی صاحب‌نظران، ایران با وضعیت کنونی سطح برداشت آب از ذخایر زیرزمینی، در وضعیت بحرانی از لحاظ منابع آبی قرار دارد و بر اساس پیش‌بینی‌های منتشر شده در پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان بین‌المللی مدیریت منابع آب، ایران در آینده نزدیک به دلیل بحران آب، کشوری غیرقابل سکونت خواهد بود.
منابع آب شیرین جاری و زیر زمینی در کشورمان مدام در حال کاهش هستند و برای دستیابی به آب شیرین لازم است چاه‌های عمیق حفر شود و اغلب این منابع، آب‌های سنگین و آلوده به ترکیباتی نظیر نیترات‌ها، فسفات‌ها یا سیانیدها، املاحی چون نمک، مواد معدنی و فلزات سنگین بیش از حد هستند که اگر این منابع آبی سبک نشوند، به سلامت مصرف‌کنندگان آسیب جدی وارد می‌کنند.
در حال حاضر در کشور آب در چهار بخش شهری، صنعتی و کشاورزی و عمومی که سالا‌نه 95 ميليارد متر مكعب را در برمی‌گیرد مصرف می‌شود. ترکیب این مصرف از این قرار است: 92 درصد در بخش كشاورزي، 6 درصد در بخش شرب و خانگي روستايي و شهري، 1.5درصد در بخش صنعت و 0.5 درصد در بخش عمومي و پارك‌ها.
با وجود اینکه 92 درصد از آب مصرفی کشور مربوط به بخش کشاورزی است، اما 80 درصد از این میزان اتلاف می‌شود که این هدررفت، علاوه بر عدم مديريت منابع آب كشور، به عوامل زیر برمی‌گردد:
• عدم تطبیق منابع آب و نوع و شیوه تولید محصولات زراعی از منظر سازگاری با اقلیم (کشت محصولات نامناسب در منطقه جغرافیای نامناسب برای کشت آن محصول)
• بروز خشکسالی‌های پی در پی در سال‌های اخیر و افزایش فاضلاب‌های صنعتی، شهری و زه‌آب‌های کشاورزی و آلوده شدن منابع آب، تامین آب قابل دسترس و مطمئن برای مصارف مختلف را به یک چالش مهم برای کشور تبدیل کرده است.
• عدم استفاده از تكنولوژي‌هاي پيشرفته آبياري و کشاورزی ناصحیح
• حرکت نکردن کشاورزان به سمت آموزش کشاورزی مدرن
در حالی که در دنیا از انواع روش‌های آبیاری قطره‌‌ای استفاده می‌شود، در ایران هنوز زمین‌ها به روش غرقابی آبیاری می‌شود که هم مصرف آب افزایش پیدا می‌کند و هم مقدار آب زیادی آلوده به کودهای شیمیایی می‌شود که این آب‌ها وارد منابع آب زیر زمینی یا رودها شده و آلودگی گسترده آب را به همراه دارد. همچنین در دنیا حرکت به سمت کشت گلخانه‌ای است در حالی که این مقدار در ایران بسیار کمتر است.
روش دیگر تامین آب شیرین‌سازی آب دریا است. از انجایی که کشور ما از شمال و جنوب به آب دریا دسترسی دارد امکان شیرین‌سازی آب شور را برای بسیاری نقاط شمال و جنوب کشور دارد اما متاسفانه از این پتانسیل کشور بخوبی استفاده نمی‌شود؛ این در حالی است که کشورهای حوزه خلیج فارس 60% از منابع آب مصرفی خود را از طریق شیرین‌سازی آب شور تامین می‌کنند.
هم اکنون در ایران روزانه فقط 500 هزار مترمکعب از آب دریا در جنوب ایران شیرین‌سازی می‌شود؛ این در حالی است که کشور کوچک امارات، روزانه 250 میلیون مترمکعب شیرین‌سازی انجام می‌دهد و در واقع 500 برابر ایران از آب خلیج فارس استفاده می‌کند.
این میزان برداشت در شرایطی در کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس صورت می‌گیرد که در کشور ما به دلیل ایجاد نشدن زیرساخت‌های مناسب در طول دهه‌های گذشته، برخی مناطق جنوب کشور با وجود امکان شیرین‌سازی آب، دچار مشکلات تامین آب و حتی جیره‌بندی است.
با این اوصاف، مشکلات معلوم و راه‌حل‌ها هم مشخص است اما معلوم نیست چرا 500 مرتبه از کشور همسایه‌مان در بهره‌برداری از نعمت‌های خدادادی عقب افتاده‌ایم!
پارسینه
پارسینه
*دانشجوی دکتری مهندسی مکانیک بیوسیستم دانشگاه تربیت مدرس
