در سوگ گاوخوني ...
"گاوخوني بيابان مي‌شود"
ايرن: هرچه چشم مي‌دوزي تنها کوير است و در وسعتش ديگر نه از آن صفاي آبي رودخانه خبري است و نه از سبزي گياهان و پرواز خوش آهنگ فلامينگوها.
گاوخوني سال‌هاست در فراغ قطره‌هاي زاينده رود خون دل مي‌خورد و ذره ذره خاک مي‌شود و تنها نقاشي کودکان از فلامينگوها را برخاک خود نظاره‌گر است.
به گزارش (ايسنا) منطقه اصفهان، تالاب گاوخوني در 140 کيلومتري جنوب شرقي اصفهان و در انتهايي‌ترين حوضه آبريز زاينده رود در 25 کيلومتري شهر ورزنه با وسعتي بالغ بر 3616 کيلومتر مربع واقع شده است.
اين تالاب يکي از ارزشمندترين اکوسيستم‌هاي تالابي کشورمحسوب مي‌شود و در فهرست تالابهاي بين‌المللي کنوانسيون رامسر به ثبت رسيده است.
گاوخوني به دليل دوربودن از اصفهان داراي يک طبيعت بکر گياهي و جانوري بود، اما در دهه اخير و هم زمان با کاهش حجم آب زاينده رود به دليل محروم شدن از حق آبه‌اش تنها آب باريکه‌اي همراه با زه آبهاي صنعتي و کشاورزي از آن باقي مانده است.
شرق اصفهان که خود يک منطقه کويري محسوب مي‌شود سالها به برکت برخورداري از طبيعت تالاب گاوخوني از بلاياي بسياري محفوظ مانده بود، اما به گفته کارشناسان با خشکي تالاب خطر حرکت تپه‌هاي ماسه‌اي به سوي تالاب که در غرب گاوخوني واقع شده است، اين نگين انگشتري اصفهان و شهرهاي اطراف آن را در سالهاي نه چندان دور تهديد مي‌کند.
گاوخوني به تدريج به کوير سگزي مي‌پيوندد
يک عضو هيات علمي دانشکده جغرافياي دانشگاه اصفهان گفت: گاوخوني يکي از تالابهاي بين‌المللي ايران محسوب مي شود و روندي که در سالهاي متمادي به دلايل متعدد از جمله عوامل انساني، احداث سازه‌هاي آبي، تغيير کاربري اراضي و... طي کرده، روندي نزولي بوده است.
عبدالله سيف در گفت‌وگو با (ايسنا) منطقه اصفهان، اظهار داشت: شرق اصفهان در يک منطقه کويري واقع شده که بارش باران در آن اندک و تبخير آب بسيار بالاست و حيات آن وابسته به بيلان بارشي و بيلان ورودي رودخانه زاينده‌رود است.
وي افزود: گاوخوني نيز که در شرق اصفهان واقع شده با شرايط موجود مستعد بيابان زايي مي‌باشد و اگر حداقل آب رودخانه به آن نرسد، اين بيابان زايي تشديد مي‌شود.
اين استاد جغرافيا بيان داشت: مشکل گاوخوني تنها تامين حق آبه نبوده و نيست زيرا در سال‌هايي که زاينده رود آب داشت، مقدارآبي که به تالاب مي‌رسيد هم به لحاظ کمي وهم به لحاظ کيفي و به دليل همراه بودن با املاح صنعتي، کشاورزي و... قابليت استفاده را نداشت.
سيف تصريح کرد: با توجه به واقع شدن تپه‌هاي ماسه‌اي در نيمه غربي تالاب با خشک شدن گاوخوني اين تپه‌ها به سمت تالاب حرکت مي‌کنند و تالاب هم جولانگاه تپه‌هاي ماسه‌اي مي‌شود و تشديد عملکرد سيستم‌هاي فرسايشي به ويژه باد قلمرو گاوخوني را به لحاظ ژئومورفولوژي تهديد مي‌کند و سيماي ظاهري تالاب نيز از بين مي‌رود و به تدريج به کوير سگزي وصل مي‌شود.
وي ادامه داد: اگرروند گاوخوني همچنان نزولي باشد درآينده‌اي نه چندان دور طوفان‌هاي ماسه‌اي به سوي گاوخوني حرکت کرده و تاثيرات بيابان زايي به اصفهان که مرکز ثقل زاينده رود است، بازمي‌گردد.
اين دکتري ژئومورفولوژي بيان داشت: غبارها تنها از ناحيه بين‌النهرين وعراق نيست، بلکه از شرق اصفهان نيز شهر را تهديد مي‌کند و اين روند در بلند مدت شهرهاي نيمه شرقي استان از جمله ورزنه، محمدآباد، اصفهان و... را تهديد مي‌کند.
وي گفت: از آنجايي که يک اکوسيستم طي ساليان متمادي به طول مي‌انجامد تا گونه‌هاي جانوري، گياهي و چرخه غذايي آن شکل گيرد اگرهم با يک زمان تاخير حق آبه تالاب تامين شود، مدت زماني طول مي‌کشد تا شرايط به ثبات قبلي بازگردد.
ميزان گرد و غبار در شرق اصفهان افزايش يافته است
هم چنين مديرکل حفاظت از محيط زيست استان اصفهان گفت: مطالعات لازم براي تامين حق آبه تالاب گاوخوني توسط يک مشاور انجام و به شرکت آب منطقه‌اي ابلاغ و نياز آبي تالاب در ماه‌هاي مختلف مشخص شده است.
احمد رضا لاهيجان‌زاده در گفت‌وگو با خبرنگارخبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) منطقه اصفهان، اظهار داشت: تا امروز ميزان حجم آب پشت سد 340 ميليون مترمکعب بيشتر نيست درحاليکه در سالهاي پرآبي ميانگين آب در ماه‌هاي فروردين و ارديبهشت 800 ميليون مترمکعب بوده است. وي افزود: درگذشته حق آبه‌ها به صنعت، کشاورزي، شرب وحق آبه محيط زيست تقسيم مي‌شد که حق آبه محيط زيست مقدارآبي که بايد براي حيات رودخانه باشد تعريف شده بود، اما اکنون شرکت آب منطقه‌اي حق آبه تالاب را نيز در مطالعات خود گنجانده است البته به شرطي که آب پشت سد موجود باشد.
وي افزود: درمطالعات انجام شده حداقل حق آبه تقريبا 60 ميليون مترمکعب و حداکثر تقريبا 140 ميليون مترمکعب تعيين شده است.
لاهيجان زاده بيان داشت: درگذشته به دليل رواج کشاورزي درشرق اصفهان عرصه هاي زير کشت سبز بود ورطوبت موجود اجازه گردوغبارنمي داد،اما به تدريج چون کشاورزي درشرق متوقف شده وآبي دررودخانه نيست ميزان ذرات گردوغبار افزايش يافته وموجب آلودگي هوا شده است.
وي افزود: اکنون محدوده خشک رودخانه که نزديک به 120 کيلومتر است به تالاب وصل شده و يک عرصه گسترده‌اي را ايجاد کرده و موجب بيابان زايي شده است.
مديرکل حفاظت از محيط زيست استان اصفهان هم چنين با اشاره به محيط طبيعي تالاب گفت: در تالاب هميشه شاهد مهاجرت زمستانه پرندگان درعرصه 45 هزارهکتاري تالاب بوديم که به مدت 5 ماه ميهمان ما بودند، اما ديگر خبري از مهاجرت پرندگان به اين منطقه نيست.
به گزارش ايسنا، گاوخوني سال‌هاست که مورد بي مهري واقع شده است و گويي مديران از بلاياي گاوخوني غافل مانده‌اند و در انديشه آن سوگواري نمي‌کنند!
منبع: سایت ایرن، خبرگزاری مستقل محیط زیست ایران
