فرزانه عظیمی

سقوط دیکتاتوری قذافی:

پایان جنگ ۹ ماهه در لیبی!

امروز ظهر شهر سرت در لیبی، شاهد جشن و پایکوبی مردمی شد که با شنیدن خبر کشته شدن معمر قذافی دیکتاتور این کشور به خیابان ها ریختند. با سقوط

 شهر سرت و شکست معمر قذافی، پس از ۹ ماه جنگ داخلی و گذشت ۲ ماه از جنگ در سرت زادگاه قذافی، گلی دیگر در بهار عربی شکفته شد.

جنگ ۹ ماهه در لیبی بیش از پنجاه هزار کشته و ده ها هزار زخمی و بی خانمان برجای گذاشت. بسیاری از مردم به خصوص در شهرهایی که جنگ در آن ها جریان داشت، مجبور به ترک خانه هایشان و فرار به کشورهای همسایه شدند. شهر سرت که سنگین ترین نبرد در طول ۹ ماه گذشته در آن صورت گرفت، به شدت آسیب دید و بخش های زیادی از آن ویران شد و بهای آزادی آن تعداد زیادی کشته و زخمی بود.

از همان اولین روزهای شروع تظاهرات خیابانی علیه دیکتاتور لیبی در این کشور، که به دنبال سقوط بن علی و مبارک صورت گرفت، قذافی دیکتاتور لیبی به مردم این کشور هشدار داد که در صورت ادامه تظاهرات شاهد جنگ داخلی و عزادار شدن صدها هزار نفر خواهند بود. دیکتاتور لیبی که در آغاز سرکوب مخالفین خویش، تظاهرکنندگان را عده ای که تحت تاثیر مواد مخدر به خیابان ها ریخته اند، توصیف کرد، بعدها غرب و آمریکا را متهم کرد که در به راه انداختن این اعتراضات نقش داشته اند و بارها تهدید کرد که تا آخرین گلوله فشنگ خود در مقابل آمریکا و شورشیان خواهد ایستاد. او هم چنین همواره ادعا می کرد که مردم لیبی عاشق او هستند و تا آخرین لحظه نیز از او پشتیبانی خواهند کرد و حاضرند برای او جان بدهند. قذافی هیچ کدام از پیشنهادها برای مذاکره و گذار مسالمت آمیز را نپذیرفت. دیکتاتور لیبی حتی پس از کشته شدن پسرش و در عین فرستادن همسر و فرزندانش به خارج از لیبی، حاضر به آتش بس نشد و طرفداران او نیز در آستانه و قبل از حمله به شهر سرت، حاضر به مذاکره با نیروهای شورای انتقالی نشدند.

قذافی از همان آغاز جنگ داخلی اخیر نیز، تلاش ها برای جلوگیری از ادامه جنگ و حل مسالمت آمیز اختلافات از راه گفتگو را با بن بست مواجه کرد. او حاضر به کناره گیری نشد. نتیجه ادامه جنگ ویرانی هرچه بیشتر، افزایش تعداد کشته شدگان و آوارگان در لیبی بود. اما امروز با کشته شدن قذافی- که خبر آن پس از چند ساعت توسط رئیس شورای انتقالی و پس از خبرهای اولیه مبنی بر دستگیری او تایید شد- نقطه پایانی بر این جنگ و ویرانی گذاشته شد.

طبیعی است که نتیجه بیش از چهار دهه دیکتاتوری و از بین بردن احزاب، مطبوعات آزاد و جامعه مدنی در کلیت آن، رسیدن به دمکراسی در این کشور را مشکل کرده و به روند ی طولانی و سخت تبدیل نموده است. از سوی دیگر اختلافات قومی و مذهبی و ناهمگونی شدید نیروهای مخالف قذافی نیز می تواند دلایل دیگری برای دشوار شدن روند تثبیت دولت انتقالی لیبی و حصول صلح و دمکراسی در این کشور باشد. اما آن چه که روشن است، سقوط دیکتاتوری معمر قذافی در این کشور اولین گام برای آغاز روند دمکراسی در کشور بوده و امکان رسیدن شرایط برای انتخابات دولت آتی را که در ماه های آینده برگزار خواهد شد، بیش از پیش فراهم خواهد آورد.

آن چه که روشن است، با مرگ معمر قذافی ، فصل تازه ای نه فقط در تاریخ لیبی، که در زندگی سیاسی منطقه آغاز شده است. فصلی که پایان دیکتاتوری ها را حتی در صورت ایستادگی تا پای جان و توسل آن ها به نیروی نظامی، به امری ناگزیر و اجتناب ناپذیر تبدیل کرده است. پایان نظام های دیکتاتوری، به خصوص با گره خوردن تجارب مردم این کشورها با هم و پشتیبانی مادی و معنوی مخالفان دیکتاتوری در این کشورها از یکدیگر می تواند شتاب بیشتری بگیرد. سقوط قطعی حکومت قذافی در لیبی، می تواند نسیمی امیدبخش برای تمام کشورهای دیکتاتور زده در منطقه باشد.

مرگ قذافی باید هشداری باشد به دیکتاتورهای منطقه، تا به خود آیند و دنیا را نه از پشت عینک آفتابی خود، که از نگاه شفاف مردم ببینند، حتی اگر این کار مستلزم قبول واقعیات تلخ و ناگوار باشد. جشن و پایکوبی امروز مردم در لیبی، که در سایر کشورها نیز آغاز شده، به خوبی نشان می دهد که تصور و ادعای دیکتاتور لیبی تا چه حد از واقعیت دور بوده است. او صدای مردمی را که بیش از ۹ ماه به اعتراض برخاسته بودند و برای رسیدن به خواست هایشان حتی تا پای جان ایستادند، نشنید و یا نخواست بشنود. متاسفانه دیکتاتورها همیشه صدای اعتراض مردم را زمانی می شنوند که کاملا دیر شده است. شاید با کشته شدن قذافی، او حتی در آخرین لحظات عمرش موفق به شنیدن این صدا نیز نشده باشد!

منبع: عصرنو