سردرگمی بر سر پرونده پزشكي کیارستمی
شرق / صبا صراف: پزشکی قانونی در نشست خبری روز گذشته این سازمان در پاسخ «شرق» در ارتباط با پرونده کیارستمی اعلام کرده بود درباره پرونده کیارستمی اظهارنظری نمی‌کنند و آنها جسدی دریافت نکرده‌اند تا در مورد آن اظهارنظری کنند. ایرج خسرونیا، عضو هیئت‌مدیره نظام پزشکی، با اشاره به اینکه این پرونده دیگر برای نظام پزشکی نیز بسته شده و کوتاهی پزشک نیز در آن عنوان شده است، در ادعایی جدید به روزنامه «شرق»، گفت: خانواده کیارستمی خود نیز می‌گویند درباره مرگ شکایتی نداریم؛ از آنچه در بیمارستان‌های تهران می‌گذرد شاکی هستیم. او در ادامه توضیح داد عمدتا پرونده‌های نظام پزشکی به وسیله پنج تا شش کارشناس پزشکی مورد بررسی قرار می‌گیرد اما در مورد این پرونده ٣٠ نفر کار کارشناسی انجام و نظر دادند که فوت بیمار به دلیل مشکلات دارویی در خارج از کشور صورت گرفته است. به گفته او در سال بیش از ٤٠٠ کار پزشکی انجام می‌شود و براساس استانداردها از هر صد عمل دو تا سه عمل عارضه‌زا هستند و عباس کیارستمی دچار عارضه بعد از عمل شد و کمی این عارضه طول کشید و چند عارضه پشت‌سر هم به وجود آمد.
رأی پزشکی قانونی با تمامی حواشی درباره رأی صادره روی آن قصور پزشک بود. آنچه فرزند عباس کیارستمی نیز بر آن تأكید داشت و گفته بود پزشک پدرش در سفر بوده و بر سر بالین مریض حاضر نشده است؛ امری که در پرونده محکومیت وی نیز درج شده است یعنی «رفتن به مسافرت که از مصادیق قصور پزشکی تلقی می‌شود». پزشک از زمانی بر بالین بیمار حاضر می‌شود که به او خبر می‌دهند بیمارش فرد مطرحی در فرهنگ و هنر کشور بوده و خدمات بسیاری به جامعه هنری ایران کرده است و البته مهم‌تر شاید از زمانی که پای حمایت وزیر بهداشت به میان آمد.
جراحی‌های زایمان و زنان بیشترین خطاهای پزشکی
اگرچه تعدادی از شهروندان کشور امکان این توجه و حمایت را ندارند و در مواردی حتی جان خود را به همین دلیل از دست داده‌اند و پرونده‌هایشان همچنان در پزشکی قانونی مفتوح است. متأسفانه براساس آمار بیشترین این پرونده‌ها مربوط به زایمان‌ها یا مادرانی است که نوزاد خود را حین زایمان به دلیل خطای پزشک از دست داده‌اند یا نوزادانی که با اقدام دیرهنگام پزشک بدون مادر به دنیا آمده‌اند یا پدرانی که هر دو را از دست داده‌اند. یکی از همین موارد که سال گذشته در نمونه‌های پرونده قصور پزشکی در رسانه‌ها منتشر شد مربوط به مادری بود که با شرایط ویژه در بیمارستان ایزدی قم با فرزندی دچار فلج مغزی مواجه شد. در همین گزارش آمده است با وجودی که مادر به دلیل قد کوتاه و نقص دیگری در بدنش باید با سزارین وضع حمل می‌کرد، به اصرار کادر پزشکی بیمارستان فرزند خود را به صورت طبیعی به دنیا آورد و فرزندش دچار فلج مغزی شد.
این درحالی است که از پس از انقلاب اسلامی تمامی تلاش جمهوری اسلامی بر کاهش مرگ‌ومیر مادران و نوزادان بوده است و بسیاری طرح‌های وزارت بهداشت از دهه ٦٠ در این زمینه تا آنجایی موفقيت‌آمیز بود که براساس استانداردهای جهانی کشور توانست جایگاه خود را در رتبه‌بندی سلامت کشورها بالا ببرد اما در پرونده‌های قصور پزشکی همچنان اولین رتبه خطاهای پزشکی را دارد و هزار و ٥٧ مورد از تخلفات پزشکی با رشدی ٢٢درصدی مربوط به جراحی‌های زنان، زایمان و نازایی بوده است. دکتر ایرج خسرونیا، متخصص بیماری‌های داخلی، عضو هیئت‌مدیره سازمان نظام پزشکی و رئیس جامعه پزشکان متخصص داخلی، علت خطا در زایمان را به تعداد بالای زایمان‌های سزارین نسبت می‌دهد و توضیح می‌دهد در جراحی مربوط به سزارین هم بیهوشی صورت می‌گیرد که ممکن است منجر به خطر شود و هم خود جراحی، دو عاملی است که می‌تواند ایجاد عوارضی کنند و در مورد زایمان‌های طبیعی نیز ممکن است انجام زایمان دیر شود و بچه در شکم مادر فوت کند یا معلول به دنیا آید.
به نظر می‌رسد با وجود اصرارهای وزیر بهداشت از زمان انتصابش مبنی بر توجه بیشتر به بیمار در بیمارستان‌های کشور و کاهش ناعدالتی، همچنان پزشکی قانونی از رشد ٢٤ درصدی پرونده‌های قصور پزشکی که در سال ٩٥ محکوم اعلام شده‌اند، نسبت به سال قبل خبر داده است. درمجموع بیش از ١٢هزارو ٨٠٠ پرونده قصور پزشکی در مدت این دو سال به پزشکی قانونی ارجاع شده است که هفت‌هزارو ٢١٤ پرونده مربوط به سال ٩٥ بوده و سه‌هزارو ١٢٦ پرونده ادعای قصور پزشکی در آن ثابت شده است. یعنی درمجموع علاوه بر رشد پرونده‌های محکوم‌شده، کل پرونده‌های ارجاع‌شده به پزشکی قانونی نیز ٢٧ درصد رشد داشته است. البته معاونت انتظامی سازمان نظام پزشکی حاضر به ارائه آمار قصورهای پزشکی مورد بررسی در این سازمان به روزنامه «شرق» نشد.
خوانده‌های پرستاری هم افزایش یافته است
اما درهمین‌حال معاونت پژوهشی سازمان پرستاری نیز از بیشترشدن خوانده‌های پرستاری در پرونده‌های قضائی در سال‌های اخیر به «شرق» گفت و توضیح داد: «این به این معنی است که تعداد پرستاران بیشتری به دستگاه‌های قضائی احضار شده‌اند اما عمدتا پرستاران برای قصور یا کوتاهی احضار نمی‌شوند چون در هر حال براساس دستور پزشک عمل می‌کنند، بیشتر آنان برای پاسخ‌گویی یا توضیح در مورد پزشک مربوطه به دادگاه خوانده شده‌اند». به گفته او پرستار فردی است که ٢٤ ساعت بیمار را تحت نظر دارد و عمدتا با تمامی تغییرات و حالات قبل یا بعد از هر تجویز آشناست.
با توجه به خبر فوت نابهنگام کیارستمی، صحبت گاه‌وبیگاه کوتاهی پزشکان و انتشار اخبار مربوط به آن بیش از همیشه مطرح و موجب شد تا دیگر افراد معروفی که مرگ آنان مشکوک به کوتاهی پزشک معالج بود، از پیگیری پرونده‌های خود کوتاهی نکنند و مردم عادی نیز بیش از گذشته از آنچه در بیمارستان‌ها برایشان اتفاق افتاده، بگویند. اگرچه سازمان نظام‌پزشکی در گفت‌وگوهای پیش از این خود ادعا کرده‌اند این پرونده‌ها در مقایسه با کشورهای دیگر چندان نیست؛ اما نمودارهای آماری سازمان پزشکی‌قانونی در چند سال از افزایش این پرونده‌ها خبر می‌دهند. البته این افزایش در حدود هزار پرونده در هر سال و به صورت تدریجی است. روابط‌عمومی پزشکی‌قانونی نیز در گفت‌وگویی که با روزنامه «شرق» داشت، اشاره کرد عمدتا پرونده‌های قصور پزشکی افزایش چندانی نداشته‌اند و به میزان کمی در سال‌های مختلف تغییر کرده‌اند.
افزایش پرونده‌های خطای پزشکی یا افزایش جراحی‌های سنگین
تسلط و معروفیتی که پزشکان ایرانی در جراحی‌ها و محبوبیتی که به‌عنوان پزشکان حاذق و چیره‌دست حتی در کشورهای دیگر داشته‌اند؛ یعنی همان دلیلی که ابتدا کیارستمی خواست تا بی‌سروصدا در ایران بماند و تحت درمان قرار گیرد، دیگر فرو ریخت. کوتاهی‌های پزشکی به‌سرعت در خبرها منعکس شد و کودکی که در شهر اصفهان پزشک معالجش بخیه او را به دلیل نا‌توانی خانواده‌اش در پرداخت هزینه بیمارستان دوباره باز کرد، انعکاس و برخورد فراوانی را از سوی مردم موجب شد. این در حالی بود که تا کمی پیش‌از‌آن وقتی مهران مدیری در یکی از سریال‌های خود به جامعه پزشکی انتقاد کرد، این پزشک‌ها بودند که این اقدام کارگردان تلویزیونی را ناشایست دانستند؛ اما با مرگ کیارستمی دیگر هیچ پزشکی حتی در مقابل فریاد کارگردان سینما بر سر پزشکان معالج کیارستمی که شما او را کشتید و با نادانی خود او را که تا مدتی پیش با من حرف می‌زد، از ما گرفتید، هیچ واکنشی نشان ندادند. تنها تعداد آمارهای پرونده‌های کوتاهی و خطای پزشکی که منتشر می‌شود، ذهن مردم را درگیر خود نکرده است؛ بلکه بیشتر آثار ناشایستی است که در خاطرات مردم به یادگار گذاشته شده و بسیاری از آنان در زندگی روزمره خود در برخورد با پزشکان‌شان یا رفتن به بیمارستان‌ها با آن مواجه شده‌اند و این تنها مربوط به امروز یا مرگ کیارستمی نبوده است.
کارگردان تلویزیونی دیگري نیز حدود ١٠ سال پیش همسرش نهاله را پس از جراحی برداشتن چربی‌های اضافه از دست داد. در آن زمان نیز به دلیل معروفیت نسبی که کارگردان داشت، مصاحبه‌ای با او شد و مدتی پس از مرگ همسرش از پزشک معالج شکایت کرده بود و مدعی شده بود همسرش پس از جراحی دچار خونریزی شده و پزشک حتی برای حاضر‌شدن دوباره بر بالین بیمار پس از تشخیص لخته خون نیز دیر اقدام می‌کند و در نهایت او و تنها دختر نوجوانش برای همیشه تنها می‌شوند. ایرج خسرونیا، عضو هیئت‌مدیره نظام‌پزشکی تهران بزرگ درباره قصورهای پزشکی می‌گوید: ما در روز تا ٦٠ پرونده قصور پزشکی را با توجه به قَسَمی که خورده‌ایم، بررسی می‌کنیم و بسیاری بر اثر عارضه‌های بیماری است. تصور جامعه این است که هر مریض باید زنده از بیمارستان بیرون بیاید. این اشتباه است؛ اما اگر پزشکی خطا کرده، حتما محکوم می‌شود. او علت افزایش خطاهای پزشکی را افزایش تعداد جراحی‌های سنگین در کشور می‌داند و می‌گوید: «تا ١٥ سال پیش تا این اندازه جراحی‌های قلبی و مغزی در کشور صورت نمی‌گرفت و به تبع آن عوارض ناشی از جراحی‌ها تا این اندازه نبود».
بخشي از مردم علاقه‌شان را به پزشکان از دست دادند
محمد شریفی‌مقدم، قائم‌مقام سازمان نظام پرستاری نیز درباره این سؤال «شرق» که آیا این درست است که در سال‌هاي اخیر رابطه حاکی از اعتماد و حس اطمینانی كه میان پزشک و بیمار وجود داشت، کم شده است و ماجرای فوت عباس کیارستمی چقدر در این موضوع نقش داشت، پاسخ داد: «بله و اتفاقی که برای فردی مثل کیارستمی افتاد تنها بروز دُمل چرکینی بود که یکباره سر باز کرد.
سردرگمی بر سر پرونده کیارستمی
ایشان به دلیل محبوبیت و معروفیتی که داشتند، موفق شدند سرآغاز ماجرایی شوند که خیلی‌ها با آن درگیرند». شما ببینید در گذشته ٣٥ درصد مردم به دلیل علاقه و اعتقادی که به پزشکان داشتند، تعداد نماینده پزشک در مجلس ٣٠ نماینده بود؛ اما درحال حاضر ١٨ پزشک نماینده در مجلس داریم و این نشان می‌دهد مردم علاقه‌شان را به پزشکان از دست دادند. اما وی درباره اینکه آیا این امر از بعد از اجرائی‌شدن طرح تحول سلامت بیشتر شده و آیا ارتباطی به زیاد‌شدن بیماران دارد یا خیر، ریشه این امر را در گذشته جست‌وجو می‌کند: «تا قبل از سال ٧٥ نظام سلامت در قالب یک تیم با هم کار می‌کرد. پزشک یک مبلغی می‌گرفت که یک تا یک‌و‌نیم برابر دیگر اعضای تیم درمان بود. در این سال طرحی به صورت پایلوت در دانشگاه شهید بهشتی گذاشتند و به دستمزد پزشک و پرستار علاوه بر حقوق، طرح کارانه را نیز اضافه کردند و اینکه اعلام شد بیمار به وسیله پزشک متخصص جراحی شود. در حقیقت حق عمل در این زمان وارد سیستم درمان شد و براساس آن تا ٦٥ درصد به پزشک متخصص تعلق می‌گرفت، پنج درصد به پزشک‌های دیگر و ٢٠ درصد هم بین بقیه کادر بیمارستان که ٩٠ درصد جمعیت کادر بیمارستانی بودند.
١٠ درصد هم متعلق به بیمارستان اعلام شد». به گفته او طبقه‌ای در وزارت بهداشت شکل گرفته است که به‌عنوان مثال یک نفر در آن ١٠ میلیون و دیگری یک میلیون می‌گرفت. از سوی دیگر می‌گفتند باید منابع را پایدار کنیم و برای پایدار‌شدن منابع ساختار را عوض کنیم. هرکس رئیس بیمارستان می‌شود، باید پزشک باشد. حال ببینید یک جراح باید مطبش را برود، بیمارستان دولتی برود، بیمارستان خصوصی برود و درنهایت مسئولیت ریاست بیمارستان را هم دارد. به تدریج رفتار این گروه عوض می‌شود؛ منی که صد میلیون درآمد دارم؛ حتما برتر هستم. این تفکر بر ذهن‌ها حاکم شد و احساس بی‌عدالتی به وجود آمد. این خود‌برتر‌بینی در مطب‌ها شکل گرفت و برخوردشان با مردم تغییر کرد. جامعه به جایی رسید که مریض تبدیل به کالا شد و کرامت انسانی به‌تدریج از بین رفت؛ درحالی‌که دنیا داشت به سوی مشتری‌مداری می‌رفت و ناگهان پرونده‌ای مثل کیارستمی مانند دُمل چرکی بود که در مدت ١٠ سال شکل گرفته بود و با یک نیشتر سر باز کرد و رسانه‌ای شد.
--------------------------------------------
وزیر بهداشت در سالگرد فوت کیارستمی اظهارنظر کرد:
پرونده کیارستمی نباید یک سال طول می‌کشید
پرونده کیارستمی نباید یک سال طول می‌کشید
وزیر بهداشت روز گذشته از به‌طول‌انجامیدن پرونده عباس کیارستمی انتقاد کرد. این اظهارنظر وزیر در حالی است که نظام پزشکی این پرونده را مختومه می‌داند و پزشکی‌قانونی می‌گوید در مورد آن نظر دیگری ندارد.
سیدحسن هاشمی روز چهارشنبه در گفت‌وگو با خبرگزاری ایرنا گفت: روند رسیدگی به پرونده پزشکی مرحوم عباس کیارستمی در سازمان نظام پزشکی و دستگاه قضائی که مسئولیت رسیدگی را داشتند، هنرمندان و جامعه را اقناع نکرده است و نباید این موضوع این‌قدر طولانی می‌شد و یک‌سال طول می‌کشید. وی گفت: رسیدگی هرچه‌سریع‌تر به پرونده پزشکی مرحوم کیارستمی، هم به‌نفع جامعه پزشکی است و هم به‌نفع کشور است. وزیر بهداشت اضافه کرد: همه کسانی که به نحوی با پرونده مرحوم کیارستمی ارتباط دارند باید پاسخ‌گو باشند؛ چه وزارت بهداشت، چه سازمان نظام پزشکی، چه بیمه‌ها و به‌طورکلی دولت، قوه قضائیه و همچنین دستگاه تقنینی کشور همه باید پاسخ‌گو باشیم. وی گفت: به نظر من علت اینکه پرونده پزشکی مرحوم کیارستمی تا این اندازه حاشیه‌ساز شده این است که مسئولان پرونده به‌طور کامل به مردم توضیح نداده‌اند و هرکسی از نگاه خودش به موضوع پرداخته است و به‌خصوص اگر سازمان نظام پزشکی فعال‌تر و دقیق‌تر و همچنین دستگاه قضائی سریع‌تر عمل می‌کردند، مسئله به این شکل نمی‌شد. هاشمی ادامه داد: اتفاق عجیبی هم نیفتاده است، خانواده مرحوم کیارستمی می‌خواهند بدانند که آیا قصور پزشکی صورت گرفته یا نه و اگر قصوری صورت گرفته، چه کسانی مقصر هستند و مجازات متناسب با آن چیست و می‌خواهند آن مجازات اجرا شود. من فکر می‌کنم این خواسته کاملا منطقی است.
سیدحسن هاشمی روز چهارشنبه در گفت‌وگو با خبرگزاری ایرنا گفت: روند رسیدگی به پرونده پزشکی مرحوم عباس کیارستمی در سازمان نظام پزشکی و دستگاه قضائی که مسئولیت رسیدگی را داشتند، هنرمندان و جامعه را اقناع نکرده است و نباید این موضوع این‌قدر طولانی می‌شد و یک‌سال طول می‌کشید. وی گفت: رسیدگی هرچه‌سریع‌تر به پرونده پزشکی مرحوم کیارستمی، هم به‌نفع جامعه پزشکی است و هم به‌نفع کشور است. وزیر بهداشت اضافه کرد: همه کسانی که به نحوی با پرونده مرحوم کیارستمی ارتباط دارند باید پاسخ‌گو باشند؛ چه وزارت بهداشت، چه سازمان نظام پزشکی، چه بیمه‌ها و به‌طورکلی دولت، قوه قضائیه و همچنین دستگاه تقنینی کشور همه باید پاسخ‌گو باشیم. وی گفت: به نظر من علت اینکه پرونده پزشکی مرحوم کیارستمی تا این اندازه حاشیه‌ساز شده این است که مسئولان پرونده به‌طور کامل به مردم توضیح نداده‌اند و هرکسی از نگاه خودش به موضوع پرداخته است و به‌خصوص اگر سازمان نظام پزشکی فعال‌تر و دقیق‌تر و همچنین دستگاه قضائی سریع‌تر عمل می‌کردند، مسئله به این شکل نمی‌شد. هاشمی ادامه داد: اتفاق عجیبی هم نیفتاده است، خانواده مرحوم کیارستمی می‌خواهند بدانند که آیا قصور پزشکی صورت گرفته یا نه و اگر قصوری صورت گرفته، چه کسانی مقصر هستند و مجازات متناسب با آن چیست و می‌خواهند آن مجازات اجرا شود. من فکر می‌کنم این خواسته کاملا منطقی است.
