اسناد محرمانه دولت بریتانیا که به تازگی منتشر شده، جزئیات بیشتری را درباره رد درخواست پناهندگی آخرین شاه ایران توسط مارگارت تاچر، نخست‌وزیر وقت بریتانیا علنی می‌کند.
بر اساس این اسناد که آرشیو ملی بریتانیا آن را در اختیار عموم گذاشته، محمدرضا پهلوی بعد از خروج از ایران قصد داشته برای تحصیل فرزندانش به بریتانیا برود.
این اسناد دنباله مدارکی است که سال ۱۳۸۸ (۲۰۰۹ میلادی) مشمول قانون منع محدودیت دسترسی شده بود و حالا جزئیات بیشتری از آن منتشر شده است.
اسناد قبلی نشان می‌داد که یکی از نزدیکان شاه ایران در زمان نخست‌وزیری جیمز کالاهان در تماس با مقام‌های بریتانیایی گفته بود که تمایل دارد در خانه‌ای که نزدیک لندن خریده بود، اقامت کند. درباره اسناد قبلی اینجا بیشتر بخوانید.
در واکنش به این درخواست، وزارت خارجه دولت آقای کالاهان گفته بود که اقامت شاه قطعا اوضاع را پیچیده‌تر خواهد کرد و به روابط بریتانیا با دولت‌های آتی در ایران لطمه خواهد زد.
مارگارت تاچر، نخست‌وزیر بعدی هم با فرستادن نماینده‌ای به باهاما بر همین موضع بریتانیا تاکید کرد.
محمدرضا پهلوی ۲۷ دی ماه ۱۳۵۷ (۱۶ ژانویه سال ۱۹۷۹) همزمان با شدت گرفتن تظاهرات مخالفان، همراه با همسرش از ایران خارج شد. او پس از مصر به مراکش سفر کرد و پس از مدتی اقامت در این کشور، به جزایر باهاما رفت.
اسنادی که دیشب از طبقه‌بندی محرمانه خارج شده و روزنامه گاردین بخش‌هایی از آن را منتشر کرده، نشان می‌دهد خانم تاچر به اندازه‌ای از امنیت دیپلمات‌های کشورش در ایران ابراز نگرانی می‌کرده که شخصا به یک وکیل عالی‌رتبه بریتانیایی نامه نوشته تا او را راضی کند که وکالت شاه ایران را نپذیرد.
خانم تاچر با خط خودش به لرد شوکراس، از قضات پیشین دادگاه جنایات جنگی نورنبرگ و وکیل عالی رتبه نوشته است که وفاداری او را به شاه تحسین می‌کند اما اعتقاد دارد که او نباید وکالت محمدرضا پهلوی را در هیچ دادگاه بین‌المللی بپذیرد.
او به لرد شوکراس نوشته است: تصور می‌کنم اگر این وظیفه را تقبل کنید، تبعات غیرخوشایندی بر روابط ما با ایران واحتمالا حتی امنیت کارکنان ما در تهران بگذارد.
خانم تاچر نوشته با توجه به سابقه تاریخی و سوءظن ایرانیان ترجیح می‌دهد ریسک غیرضروری نکند.
همچنین در این اسناد که مجموعه نامهنگاری با خانه شماره ۱۰ یا خانه نخست‌وزیر بریتانیا است، دنیس رایت، سفیر قبلی بریتانیا در تهران با نام مستعار به باهاما رفته بود تا رسانه‌ها متوجه حضور او در خانه شاه نشوند.
سفیر سابق بریتانیا در تهران برای توضیح "شرایط دشواری که حضور شاه در بریتانیا باعث آن خواهد شد" نزد او رفته بود.
آقای رایت که شاه را در باهاما ملاقات کرده بود، در توصیف محل زندگی او به لندن گزارش داده بود: خانه شاه که در میان سیم‌های خاردار و محافظان آمریکایی محاصره شده، به وضوح برای او و خانواده‌اش کوچک است. فضا غمگین است و شاه می‌خواهد جایی زندگی کند که فرزندانش به آموزش مناسب دسترسی داشته باشند.
او در تلگرامی محرمانه به دفتر خانم تاچر گزارش داده بود: به نظر می‌آید همراهان شاه به تعدادی انگشت‌شمار محافظ و خدمه از جمله یک پرستار بچه اروپایی کاهش یافته است. و تعدادی خدمه سیاه‌پوست در خانه هستند.
بر اساس تلگرامی که آقای رایت به دفتر نخست وزیر بریتانیا فرستاد، شاه از پیام بریتانیا ناراحت شد و به سفیر این کشور گلایه کرد و گفت نمی‌تواند درک کند که چطور بریتانیا از رژیمی حمایت می‌کند که "بی‌اهمیت است."
لرد کرینگتون که بعدها وزیر خارجه بریتانیا شد در آن زمان به شدت نگران آن بود که رسانه‌ها متوجه سفر مخفیانه فرستاده بریتانیا به باهاما شوند. او در پیامی نوشته است که "اگر رسانه‌ها متوجه موضوع شدند باید در این‌باره توضیح بدهیم و قبول کنیم که او در ماموریتی رسمی به باهاما رفته تا درباره درخواست شاه برای سفر به بریتانیا صحبت کند."
آخرین شاه ایران بعد از باهاما به مکزیک رفت و در نهایت اکتبر سال ۱۹۷۹ برای درمان عازم آمریکا شد اما ورود او به ایالات متحده به برگزاری تظاهرات ضد آمریکایی در ایران و سرانجام اشغال سفارت ایالات متحده و گروگانگیری کارمندان سفارت در ماه نوامبر انجامید.
محمدرضا پهلوی روز ۲۷ ژوئیه سال ۱۹۸۰ در سن شصت سالگی در مصر درگذشت و جسد او، پس از تشییع رسمی دولت مصر، در مسجد الرفاعی قاهره به امانت گذاشته شد.
شاه ایران در وصیت‌نامه خود خواسته است تا در خاک ایران دفن شود.
بی بی سی فارسی
