رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه روز پنجشنبه ۲۹ مهر (۲۱ سپتامبر) هنگام بازگشت از سفر دوره‌‌ای به سه کشور آفریقایی آنگولا، توگو و نیجریه، به سئوالات خبرنگاران حاضر در هواپیمای ریاست جمهوری پاسخ داد.
او برای نخستین‌بار در ارتباط با تنش اخیر تهران و باکو اظهارنظر کرد.
اردوغان در پاسخ به پرسش خبرنگاری در ارتباط با تبدیل شدن "تحرکات نظامی ایران در مرز نخجوان و قفقاز جنوبی" و "روابط اسرائیل و آذربایجان" به یک بحران داغ، گفت: «شخصا چنین انتظاری ندارم. ایران به دلیل روابط آذربایجان و اسرائیل، به تقابل با آذربایجان نمی‌پردازد. شمار شهروندان ترک در ایران معلوم است و دولت این کشور هم این را در نظر دارد. این کار ساده‌ای نیست.»
رئیس جمهور ترکیه در ادامه صحبت‌های خود تاکید کرد، "اقدامی که صورت گرفته اشتباه بود. اما به نظر می‌رسد که دولت جدید ایران تنش را ادامه نخواهد داد".
مقام‌های عالیرتبه ترکیه در ارتباط با انجام مانور نظامی ایران در نزدیکی مرزهای خود تا کنون سکوت کرده بودند. اما در روزهای گذشته دیدارهای مقامات ترکیه با ایران به رغم تنش ایجاد شده بین تهران و باکو افزایش یافته است.
در چند روز گذشته سلیمان سویلو، وزیر کشور ترکیه از تهران دیدار کرد و با طرف ایرانی خود در ارتباط با "تحرکات پ ک ک" و "ورود پناهجویان افغان از مرزهای ایران به ترکیه" مذاکره کرد.
وزیر کشور ترکیه سال پیش اعلام کرده بود: «می‌خواهیم جهان هم بداند که اکنون در آن سوی مرز در منطقه دامبات ماکو حدود ۱۰۰ تروریست حضور دارند. این موضوع برای ما مهم است. اگر وارد دامبات ماکو شویم، یک تروریست در آنجا نخواهیم گذاشت. این مسئولیت همسایه ما ایران است و آنها نیز نسبت به این مسئولیت آگاهند. امیدواریم این اتفاق به زودی بیفتد.»
مقامات جمهوری اسلامی در آن زمان درباره سخنان سویلو اظهار نطر نکردند.
سفر اخیر سویلو به تهران پس از ایجاد تنش بین ایران و آذربایجان انجام گرفته است، اما رسانه‌های دو کشور به این موضوع که آیا سویلو در ارتباط با این تنش هم با مقامات جمهوری اسلامی مذاکره کرده یا نه، اشاره‌ای نکرده‌اند.
روسیه خواهان حل دیپلماتیک مسائل شد
ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت أمور خارجه روسیه روز پنجشنبه ۲۹ مهر در ارتباط با تنش جمهوری اسلامی با آذربایجان اعلام کرد روسیه همواره خواهان کاهش تنش در مرز میان جمهوری آذربایجان و ایران بوده است.
زاخاروا در ادامه اضافه کرد: «ما معتقدیم که همه مسائل در روابط بین این دو کشور نزدیک به یکدیگر باید صرفا با روش های سیاسی-دیپلماتیک حل و فصل شود و تهران و باکو از این طریق با روحیه حسن همجواری بر اختلافات فائق آیند.»
نشانه‌های آشتی‌جویانه میان ایران و آذربایجان
جمهوری اسلامی ایران پس از مانورهای نظامی اخیر در نزدیکی مرزهای آذربایجان و ترکیه اکنون لحنی آشتی‌جویانه در پیش گرفته است.
ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران در سفر به استان‌های آذربایجان شرقی و غربی گفت: «اجازه نخواهیم داد صهیونیست‌ها ارتباط ما با همسایگان را دچار اختلال کنند.»
رئیسی تاکید کرد که مناسبات با همسایه‌ها در اولویت دولت قرار دارد.
آذربایجان نیز با آزادی دو راننده ایرانی اعلام کرده است که برای رفع تنش با همسایه جنوبی خود تلاش می‌کند.
کمیته دولتی گمرک جمهوری آذربایجان با صدور بیانیه‌ای از آزادی دو راننده کامیون ایرانی که پیشتر توسط دولت آذربایجان به اتهام ورود غیرقانونی به منطقه قره‌باغ بازداشت شده بودند، خبر داد.
در این بیانیه آمده است: «بنابر اصول انسان‌دوستی، احترام متقابل و همسایگی و با حسن‌نیت دو راننده ایرانی بازداشتی عازم کشورهای خود شدند.»
در این میان سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای ایران با صدور ابلاغیه‌ای شرکت‌های حمل‌ونقل را "به توجه دقیق نسبت به تغییر مرزهای جمهوری‌های آذربایجان و ارمنستان بعد از جنگ ۴۴ روزه و رعایت دقیق قوانین و حساسیت کشورها در شرایط جدید" ملزم کرد.
برخی از کارشناسان امور قفقاز جنوبی گفته‌اند اگر این اقدامات را مقامات و نهادهای جمهوری اسلامی ایران قبلا اتخاذ کرده بودند، می‌توانستند جلوی بروز تنش با آذربایجان را بگیرند.
دویچه وله فارسی
