پرواز مستقيم تهران - واشنگتن درمرحله اجرا
زهره آقاياني/ بعد از گفتوگوي تلفني دقيقه 90 اوباما و روحاني در سفر به نيويورك، گام بعدي روساي جمهور ايران و امريكا چه خواهد بود؟ آيا تلاشهاي بازدارنده كاخ سفيد براي متوقف ساختن طرح تشديد تحريمها عليه تهران گام بعدي عاديسازي مناسبات دولت باراك اوباما با دولت حسن روحاني خواهد بود؟ آيا سرانجام هواپيماهاي جمهوري اسلامي ايران، در آسمان آبي امريكا، آرام خواهند گرفت؟ اينها محور سوالات خبرنگاران در نشست روز گذشته سخنگوي دستگاه ديپلماسي بود كه مثل هر هفته در ساختمان به سبك دوره هخامنشي در مجموعه وزارت خارجه حاضر شده و به تكتك سوالات پاسخ ميگفت.
از اين روي هر چند هنوز تحول عملي در مناسبات ايران و امريكا روي نداده است اما تنها 6 روز مانده به 13 آبان يعني روز مبارزه با استكبار جهاني؛ مرضيه افخم، سخنگوي وزارت خارجه در جلسه هفتگي خود با نمايندههاي رسانههاي جمعي، از تلاش دستگاههاي مربوطه براي برطرف ساختن مشكلات اجرايي پرواز مستقيم ميان ايران و امريكا خبر داد و تاكيد كرد كه گام بعدي، پس از نتايج مذاكرات ايران و 1+5 خواهد بود. افخم بهصراحت عنوان كرد كه «آنچه كه از آن به عنوان تحول تاريخي در روابط ايران و امريكا ياد ميشود بايد نتايج خود را بهطور اوليه در مذاكرات ايران و 1+5 نشان دهد. اين چارچوب تعيينكننده مسيري است كه براساس آن ميشود درباره اقدامات آينده اظهارنظر كرد.»
اما سوال بعدي درباره وعده رييسجمهور در سفر به نيويورك و پس از بازگشت به ايران مبني بر راهاندازي خط مستقيم پرواز ايران به امريكاي شمالي و كانادا بود. البته با وجود موضعگيريهاي برخي جريانها در داخل اما دولت و وزارت خارجه در تلاشند تا موانع را هرچه زودتر بردارند و تهران و واشنگتن را بدون واسطه داراي خط مستقيم پرواز كنند. افخم اما در اين باره توضيح داد كه «موضوع ايجاد تسهيلات براي اتباع ايراني و گردشگران پس از پايان سفر آقاي روحاني به نيويورك مورد توجه قرار گرفت و عزم آقاي رييسجمهور بر اين است كه تسهيلاتي براي اتباع ايراني در اين باره برقرار شود و در زمينههاي مختلف مسائل و مشكلات ايرانيها برطرف شود. يكي از بحثها، بحث پرواز مستقيم ميان ايران و امريكاست. اين بحث نيازمند بررسي موضوعات فني و اجرايي است و به محض اينكه دستگاههاي مربوط به نتايج قابل اجرايي در اين باره برسند اميدواريم اين امكان براي تسهيل تردد فراهم شود.»
بيلبوردها حركتي غيرقانوني بود
اما بيلبوردهاي خبرساز «صداقت امريكايي» يكي ديگر از سوالات خبرنگاران بود. اقدامي كه سرانجام معلوم نشد چه سازمان و گروهي براي راهاندازي اين موج بيلبورد سواري آن هم در آستانه مذاكرات حساس ايران با شش قدرت غربي اين ابتكار عمل را نشان داده است. اقدامي كه كل مذاكرات ژنو و رابطه ايران و امريكا را نشانه رفته بود. البته وزارت خارجه مهلت نيافت كه درباره اين حركت، اقدامي انجام دهد چرا كه با واكنشهاي رسانهها اين بيلبوردهاي پرهزينه چند روز بيشتر در انظار عمومي باقي نماند و شهرداري مبادرت به جمعآوري آنها كرد. سخنگوي وزارت خارجه اما اين اقدام را غيرقانوني دانسته و دراينباره تصريح كرد كه «پيش از اينكه وزارت خارجه درگير اين موضوع شود شهرداري تهران و نهادهاي داخلي موضوع را بررسي كردند كه كار غيرقانوني صورت گرفته بود و هماهنگيهاي لازم درباره نصب آنها انجام نشده بود. در عين حال اميدواريم همه اظهارنظرها و طرح ديدگاهها مبتني بر چارچوب قانوني و با رعايت اصول و احترام به موضوع اعتماد مردم به گروه مذاكرهكننده باشد اگر اين چارچوبها در نقدها مورد توجه قرار گيرد همه امكان اظهارنظر و نقد را دارند و مسيري كه براي گفتوگوها تنظيم شده هم ادامه پيدا خواهد كرد. اميدواريم اقدام در چارچوب قانون بيش از گذشته مورد توجه قرار گيرد و همه نهادهاي ذيربط هم بر اين اساس به مسووليتهاي خود عمل كنند.»
افخم در ادامه گفت كه «هر رويكرد و سياستي كه اعمال ميشود طبعا موافق 100 درصدي نخواهد داشت اما آنچه اهميت دارد و رييسجمهور نيز به آن اشاره كرده، اين است كه مخالفتها در چارچوب قانون و براساس رعايت اصول بازي سياسي باشد. چنانچه براساس قانون و رعايت اين اصول هرگونه مخالفتي صورت گيرد و نقدها در اين چارچوبها انجام شود همواره اين نقدها شنيده خواهد شد. قطعا نظرات كساني كه ديدگاههاي مخالفي دارند، شنيده ميشود. اميدواريم مسير اظهارنظرها به سمت تامين منافع ملي باشد.
او تاكيد كرد كه «به اعتماد مردمي نسبت به گروه مذاكرهكننده و هيات ديپلماسي ايجاد ترديد نشود و رسيدن به اين مسير نيازمند كار جمعي است. رسانهها مسووليت دارند كه اعتماد مردمي نسبت به آنچه كه در حوزه سياسي در حال انجام است خلل و خدشهيي وارد نشود. تحليلگران و گروهها نيز در چارچوب قانون و براساس مباني مشخص فعاليت كنند و به سمت شكلگيري بازي زيباي سياسي پيش رويم كه در آن همه گروهها منافع ملي را مقصد اقدامات خود بدانند.»
سخنان شرمن سوءتفاهم بود
اما با اينكه كاخ سفيد بعد از انتشار غلط و ناقص سخنان وندي شرمن، معاون وزير خارجه امريكا در رسانهها مبني بر «وجود ژن فريب و دروغ در ايرانيان است» در واكنشي اين اظهارات را تكذيب كرد اما ظاهرا هنوز برخي خبرنگاران قانع نشدهاند بر همين اساس كه موضوع «ژن ايرانيان» باز هم سوال يكي از خبرنگاران بود كه البته، سخنگوي وزارت امور خارجه در اين باره گفت: كه «مقامات امريكايي در اين باره اعلام كردند كه سوءتفاهمي رخ داده و اين اظهارات دقيق منعكس نشده است. بايد اظهارات واقعبينانه و مبتني بر احترام به ملت ايران باشد و بر آن تاكيد داريم. اميدواريم اين صداها شنيده شود و رويكردها واقعي باشد و به تحولات ايران هم واقعبينانه و با اظهارات سنجيده پرداخته شود.»
بحث ممانعت از تصويب طرح تحريمهاي شديدتر عليه ايران كه چندي است مقامات دولت اوباما را درگير آن كرده و در مذاكرات محرمانه تلاش ميكنند تا نمايندگان سنا را براي به تاخير انداختن آن ترغيب سازند، سوال ديگر خبرنگاران بود. تا اينجاي كار ظاهرا دولت و كنگره امريكا شديدا خواستار كاهش تحريمها عليه ايران هستند. سخنگوي وزارت خارجه در اين باره گفت: «اخبار ضد و نقيضي در اين باره منتشر شده است اما در عين حال اميدواريم شاهد رويكرد جدي و عزم سياسي براي شكلگيري روند واقعبينانه در تعامل با ايران باشيم و اظهارات به حوزه عمل و اجرا برسد. چنانچه اين اخبار و اظهارنظرهاي اوليه مستند بر تصميمي باشد اين نشانگر اين است كه اراده سياسي براي شكلگيري و ورود به فضاي جديد وجود دارد. درعين حال ما پس از هرگونه اظهارنظر رسمي صحبتهاي دقيقتر و بيشتري را در اين باره خواهيم داشت.»
درباره شنود امريكا از مسوولان ايراني اخباري منتشر نشده است
افخم همچنين درباره اخبار و اسناد منتشر شده مبني بر جاسوسي امريكا از 35 نفر از مقامات كشورهاي مختلف و اينكه آيا درباره ايران نيز اين جاسوسيها انجام شده است؟ گفت: درباره شنود از مسوولان ايراني اخباري منتشر نشده است. ما هم، مانند ساير كشورها اين اقدامات را رد ميكنيم و معتقديم بايد در حوزه ارتباطات سايبري ساز و كارهاي جديدي براي پيشگيري از اين اقدامات شكل گيرد. فراگير شدن ناامني و بيقانوني مورد پذيرش هيچ كس نيست. شايد يكي از موارد نادري باشد كه جمع زيادي از كشورهاي مختلف تلاش دارند درباره آن ساز و كار مشخصي شكل گيرد.
اعتماد
