از خانه رانده و از جهان مانده
 |
| دونالد ترامپ |
«دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهوری آمریکا، در حالی در اولین سفر خارجی خود عازم خاورمیانه می‌شود که اوضاع در خانه اصلا خوب نیست.
او که به خاطر افشای اطلاعات محرمانه به روس‌ها هم از سوی دموکرات‌ها و هم از سوی جمهوری‌خواهان مورد هجمه قرار گرفته، روزهای سختی را پشت‌سر می‌گذارد. شاید اولین پیامد این سفر کم‌رنگ‌شدن همین جنجال داخلی بر سر افشای اطلاعات محرمانه باشد.
البته با توجه به اینکه خبرنگاران بسیاری در این سفر او را همراهی می‌کنند، به نظر نمی‌رسد ترامپ حتی در این سفر نیز از سؤالات خبرنگاران درخصوص سیاست داخلی کشور در امان باشد. بااینحال، برای دونالد ترامپ که به قدرت رسیدنش، تلاطمی در عرصه مناسبات بین‌المللی به وجود آورد، این سفر شروع بلندپروازانه‌ای می‌تواند باشد؛ سفری که با دیدار از عربستان، اسرائیل و واتیکان شروع شده و با نشستی با رهبران اروپا پایان می‌یابد و می‌تواند حکم اولین محک جدی برای سیاست خارجی رئیس‌جمهور جنجالی آمریکا را داشته باشد.
ترامپ در حالی این کشورها را برای سفر انتخاب می‌کند که رؤسای‌جمهور قبلی آمریکا، سفرهای خارجی خود را محتاطانه‌تر و با انتخاب کشورهای همسایه از قبیل کانادا و مکزیک شروع می‌کردند. در واقع ترامپ با این سفر از منطقه امن خود خارج می‌شود. از نظر مشاوران ترامپ، این سفر فرصتی است برای اینکه ایالات متحده، بتواند نقش رهبری خود در صحنه بین‌المللی را بار دیگر به جهان اعلام کند.
اتحاد در مبارزه علیه تروریسم
سفر ترامپ به عربستان، اسرائیل و واتیکان به نظر نمی‌تواند اتفاقی باشد و به نظر ترامپ با انتخاب این مقاصد، قصد دارد پیامی را به پیروان دین اسلام مخابره کند؛ پیام اتحاد در مبارزه علیه تروریسم؛ اینکه مبارزه با تروریسم، نه نبرد میان ادیان، بلکه نبردی میان خیر و شر است. «رکس تیلرسون»، وزیر خارجه در کنفرانسی خبری در این رابطه عنوان کرد، ترامپ می‌خواهد مردم دنیا بفهمند ما در مقوله تروریسم با هم متحد هستیم. طبق برنامه‌ریزی ترامپ، قرار است در عربستان در حضور حدود ٥٠ نفر از سران کشورهای عمدتا مسلمان‌نشین به ایراد سخنرانی بپردازد. طبق گفته «هربرت مک‌مستر»، مشاور امنیت ملی، ترامپ در این سخنرانی، رهبران کشورهای مسلمان را به تبلیغ چهره صلح‌طلبانه از اسلام دعوت خواهد کرد؛ البته این پیام قرار است از سوی کسی مخابره شود که بیشتر چهره‌ای اسلام‌ستیز از خود نشان داده است و مدتی پیش فرمانی مبنی بر منع ورود مسلمانان به خاک آمریکا صادر کرد؛ بنابراین مشخص نیست این پیام او تا چه اندازه مورد توجه کشورهای اسلامی قرار گیرد. از دیگر سو، به زعم برخی مفسران، عربستان از‌این‌رو به عنوان اولین مقصد سفر ترامپ انتخاب شده که نشان دهد دولت کنونی واشنگتن عزم خود را برای مبارزه با تروریسم و گروه‌های افراط‌گرا از جمله داعش جزم کرده است.
سفر به تل‌آویو
در سفر به اسرائیل نیز ترامپ با «بنیامین نتانیاهو»، نخست‌وزیر اسرائیل، دیدار خواهد کرد؛ سفری که با هدف تلطیف تنش‌های اخیر صورت می‌گیرد. این تنش‌ها، بعد از آن بالا گرفت که مقامات آمریکایی تأیید کردند که ترامپ اطلاعات طبقه‌بندی‌شده از سوی اسرائیل درخصوص داعش را در اختیار روس‌ها قرار داده است. همچنین امتناع مک‌مستر از اینکه دیوار غربی را بخشی از اسرائیل بداند، بر این تنش افزوده است. درحال‌حاضر، سیاست آمریکا بر این است که مالکیت این ناحیه مقدس در روند مذاکرات میان طرف‌های اسرائیلی–فلسطینی تعیین تکلیف شود. حال باید دید ترامپ که در جریان مبارزات انتخاباتی‌اش خود را شریکی قابل اعتماد برای اسرائیل نشان داده بود، چطور می‌تواند در عمل، دل آنها را به دست آورد.
اما در ایستگاه سوم از این تور خارجی، ترامپ در رم با «پاپ فرانسیس»، رهبر کاتولیک‌های جهان، دیدار می‌کند. این دیدار در حالی صورت می‌گیرد که در دوران تبلیغات انتخاباتی، پاپ فرانسیس باورهای مذهبی ترامپ را زیر سؤال برد و ترامپ نیز در مقابل، مقدس‌ترین فرد در مذهب کاتولیک را فردی «غیرمحترم» خوانده بود. به نظر در این دیدار، ترامپ که از بسیاری جهات در داخل و خارج به خاطر مواضعش تحت فشار است، درصدد ترمیم چهره بین‌المللی خود در میان مسیحیان برخواهد آمد.
تنها در اروپا
درحالی‌که از نظر کارشناسان، استقبال گرمی از ترامپ در عربستان صعودی و اسرائیل صورت خواهد گرفت، در اروپا اوضاع اندکی متفاوت است. ترامپ که در زمان فعالیت انتخاباتی‌اش گفته بود دوران اتحاد «ناتو» به سر رسیده، حالا در چرخشی ١٨٠درجه‌ای، دیگر این اتحاد را چیزی تاریخ‌گذشته نمی‌داند. بااینحال، ترامپ همچنان از اعضای ناتو می‌خواهد تا سهم خود را برای ادراه این اتحاد بپردازند. این بدان معنی است که این کشورها باید سهم عمده‌ای از بودجه دفاعی خود را به ناتو اختصاص دهند که با توجه به مشکلات اقتصادی‌ای که گریبانگیر این کشورهاست، فشار مضاعفی را به کشورهای اروپایی تحمیل خواهد کرد. از دیگر سو، با توجه به تغییر مواضع ترامپ، رهبران اروپایی، نگران این هستند که ممکن است بار دیگر مواضع ترامپ دستخوش تغییر و تحول شده و در تضاد با منافع آنها قرار گیرد.
همچنین دیدار او با «امانوئل مکرون»، رئیس‌جمهوری فرانسه، در حاشیه اجلاس ناتو نیز می‌تواند خبرساز باشد؛ زیرا این رئیس‌جمهور تازه انتخاب‌شده، پیش‌تر از ترامپ به خاطر عدم حضورش در نشست تغییرات آب و هوایی پاریس انتقاد کرده بود. با شکست «ماری لوپن»، رقیب افراطی مکرون در فرانسه و دیگر گروه‌های راست‌گرا و ملی‌گرای افراطی در کشورهایی چون اتریش و هلند، به نظر عرصه جهانی نیز دیگر چندان پذیرای نگرش ضدجهانی ترامپ نیست. در واقع، با روی‌گردانی مردم این کشورها از سیاست‌های ملی‌گرایانه و ضدمهاجرتی، ترامپ بیش‌ازپیش خود را در پهنه سیاست جهانی تنها می‌بیند. از این گذشته، آنچه می‌تواند باعث سردی هرچه بیشتر روابط ایالات متحده و اروپا شود، شعار «نخست آمریکا»ی ترامپ است که با بازخوردهایی منفی در میان رهبران جهانی همراه بوده است؛ مسئله‌ای که مشاور امنیت ملی ترامپ را نیز به واکنش واداشت. مک‌مستر، شعار «نخست آمریکا»ی ترامپ را به معنای اولویت‌بخشیدن به منافع آمریکا می‌داند که از طریق تقویت ائتلاف و همکاری با سایر کشورها محقق می‌شود.
ترامپ در آخرین ایستگاه نیز برای حضور در نشستی با قدرت‌های اقتصادی غربی و دیدار با رهبران گروه هفت (G٧) عازم سیسیل خواهد شد. شمار زیادی از اعضای این گروه به خاطر رفتار غیرقابل پیش‌بینی ترامپ در عدم پایبندی به معاهدات دوجانبه و چندجانبه و همچنین تلاش برای تقویت حس ناسیونالیستی، چندان دلخوشی از او ندارند. ترامپ که قافیه را در داخل کشور باخته است، بدون شک می‌کوشد تا با ترمیم چهره بین‌المللی خود و تلاش برای نشان‌دادن چهره‌ای مقتدر از آمریکا، اندکی از آب رفته را به جوی بازگرداند.
هادي آذري / شرق
