دکتر فضل‌الله روحانی
چکیدهٔ زندگی سیاسی دکتر روحانی را، از نوجوانی تا همیشه، می‌توان در مبارزه با استبداد، پشتیبانی از حقوق بشر، و تبیین و گسترش آموزه‌های دکتر محمد مصدق بررسی کرد. کتاب «مصدق و ایران معاصر» و عضویت در «شوای عالی سازمان‌های جبههٔ ملی ایران» در بیرون از جغرافیای ایران نمونه‌‌هایی از تلاش‌های او در این زمینه است.
داستان بلند «کتاب اکبر»، و مجموعه داستان‌های کوتاه «مهربان‌ترین پسر دنیا»؛ پژوهش‌های ثبت شده در کتاب‌های «تک‌نگاری ایل قشقایی: چادرهای سیاه» و «چندگفتار و چندجستار» با جستارهایی پیرامون دین، دمکراسی و نظام‌های تمامیت‌خواه؛ بازخوانی و نقد آثار بیژن اسدی‌پور، در دو کتاب «یک حرف و دو حرف» و «کتاب بیژن»؛ ترجمهٔ اشعاری از گارسیالورکا و پابلونرودا، و چندین مجموعه شعر از جمله «تلخ»، «با لحظه‌های گریزان»، «سروده‌های سال‌های سیاه» و شعر بلند«بانوی شعر روزگار» دربارهٔ سیمین بهبهانی، از آثار برجایمانده از دکترروحانی است.
فضل‌الله روحانی از بنیان‌گذاران جمع ادبی «دفتر‌های شنبه» در لس آنجلس، عضو کانون نویسندگان ایران در تبعید و از سخنران‌های کانون سخن در لس آنجلس بود.
روحانی در دوران‌هایی برخی آثارش را با نام‌های‌مستعار منتشر می‌کرد.به گفتهٔ بیژن اسدی‌پور، نویسنده، طراح و دوست نزدیک دکتر روحانی، او از دههٔ چهل، با نام‌های‌مستعار «شیخ شلتوک»، «صنعان» و «ملای بومی» با نشریه «توفیق»، و بعدها با نشریه «آهنگر در تبعید» به سردبیری منوچهر محجوبی همکاری نزدیک داشت.
از میان نشریات دیگری که در بیرون از جغرافیای ایران میزبان نوشته‌های دکتر روحانی بودند، می‌توان از نشریه «ایرانشهر» با سردبیری هوشنگ شکیبایی، «علم و جامعه» - سردبیر: ناصر طهماسبی، «دفتر هنر» - سردبیر: بیژن اسدی‌پور، «ملت بیدار» - سردبیر: علی اصغر مهاجر، «پر» و «بررسی کتاب» با سردبیری محمود گودرزی و مجیدروشنگر نام برد.
فضل‌الله روحانی، انسانی شریف و آگاه، و دوستی مهربان و متعهد بود. به‌معنای دقیق کلمات، دست همه، به ویژه جوان‌ترها، را می‌گرفت، تشویق شان می‌کرد، و موفقیت کارشان را موفقیت خود می‌دانست.
دکترفضل‌الله روحانی سه‌شنبه پانزدهم فوریه سال ۲۰۲۲ میلادی در لس آنجلس درگذشت. یادش روشن و سربلند بماند.
