شورای امنیت سازمان ملل متحد
آمریکا همچنان در تلاش است تا تحریم های تسلیحاتی ایران را تمدید کند؛ محدودیتی که براساس مفاد برجام، ۲۷ مهر ماه به پایان می‌رسد. تلاش‌های گسترده دیپلماتیک آمریکا برای فعال کردن مکانیسم ماشه پس از آن شدت گرفت که اکثریت اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد با پیش نویس قطعنامه این کشور برای تمدید تحریم های تسلیحاتی ایران مخالفت کردند. از همین رو تأکید دوباره آمریکا بر این موضوع که این کشور اجازه نخواهد تا ایران به امکان خرید و فروش آزادانه سلاح دست یابد، نشان می‌دهد که آمریکا نگران فعال سازی مکانیسم ماشه است. این در حالی است که گفته می‌شود آمریکا از همراهی بیش از پنجاه کشور به عنوان شریک راهبردی سود می‌برد.
از سوی دیگر تلاش‌های دستگاه دیپلماسی دولت دونالد ترامپ در خصوص گسترده کردن تحریم های ایران در حالی انجام می‌شود که کمتر از ۷۰ روز تا انتخابات ریاست جمهوری آمریکا باقی‌مانده است.
بنابراین رویکردهای مختلف سیاست خارجی در آمریکا همچون گذشته به یکی از محورهای مهم بحث های انتخاباتی میان کاندیداها تبدیل شده است. آنان در تلاش هستند تا تفسیرهای متفاوتی از مسئولیت های بین‌المللی آمریکا نشان دهند. همانگونه که زمانی برخی دموکرات ها مانند ویلیام باکلی، سازش با نظام های کمونیستی را «مماشات» می نامیدند، امروز نیز برخی جمهوری خواهان مانند جورج پمپئو توافق هسته ای با ایران را «تسلیم» می نامند. دولتمردان کنونی آمریکا اصرار دارند تا هم‌زمان با تشدید محاصره اقتصادی ایران، برای انجام مذاکره مجدد با ایران و بدون دادن هیچگونه امتیازی به این کشور تلاش کنند.
شورای امنیت قطعنامه پیشنهادی آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران را رد کرد
رییس شورای امنیت درخواست آمریکا برای بازگشت تحریم‌های ایران را رد کرد
کشمکش در شورای امنیت؛ آمریکا: نمی‌توانند جلوی مکانیسم ماشه را بگیرند
بنابراین برخی تحلیل گران این اقدام دولت آمریکا را در راستای راهبرد کلان سیاست خارجی آمریکا ارزیابی می کنند که همان نمایش قدرت از طریق قدرت اقتصادی و نظامی است.
بر همین اساس دونالد ترامپ پس از روی کار آمدن به عنوان ریاست جمهوری بر سیاست هایی تأکید کرده که منتقد چند جانبه گرایی هستند. خروج آمریکا از پیمان تجاری «ترانس پاسیفیک»، خروج از معاهده اقلیمی پاریس، خروج از سازمان یونسکو، خروج از شورای حقوق بشر سازمان ملل، خروج از برجام، خروج از پیمان موشک های میان برد هسته ای با روسیه، قطع بودجه سازمان جهانی بهداشت و خروج از معاهده آسمان‌های باز با روسیه از جمله تصمیم‌هایی هستند که در پی اتخاذ سیاست نفی چند جانبه گرایی اتخاذ شده اند.
درخواست برای اعمال مکانیسم ماشه و نظم جهانی جدید
بنابراین به نظر می‌رسد که جهان پس از سی امین روز از زمان ارائه درخواست رسمی آمریکا به شورای امنیت برای اعمال مکانیسم ماشه، با یک نظام جهانی جدید مواجه شود.
بررسی های انجام شده در زمینه چگونگی فعال کردن مکانیسم ماشه توسط آمریکا نشان می‌دهد که خروج این کشور از توافقی جهانی، یکی از علل اصلی ناکامی آمریکا در برخورد با ایران بوده است.
بریتانیا، فرانسه و آلمان در بیانیه ای مشترک درخواست اعمال مکانیسم ماشه توسط آمریکا را رد کرده اند. آنان اعلام کردند که نمی‌توانند از اقدام آمریکا پشتیبانی کنند چرا که به اعتقاد این سه کشور اروپایی رفتار آمریکا با تلاش‌های فعلی شان در حمایت از برجام هماهنگی ندارد. از همین رو واکنش تروئیکای اروپایی به درخواست آمریکا را می‌توان نوعی مقابله با یک‌جانبه گرایی این کشور ارزیابی کرد.
آمریکا چاره ای جز استفاده از وتوی مضاعف ندارد
پس از آنجا که اجماع بر سر حق آمریکا در استفاده از قطعنامه ۲۲۳۱ و فعال سازی مکانیسم ماشه بعید است، این کشور چاره‌ای جز استفاده از «وتوی مضاعف» نخواهد داشت.
اما آیا آمریکا می تواند از وتوی مضاعف بر اساس ماده ۱۰۹ منشور ملل که از سال ۱۹۴۶ بارها استفاده شده، بهره ببرد؟
اگر رویه دهه ۱۹۴۰ مبنا قرار گیرد، آمریکا به تنهایی قادر است از وتوی مضاعف استفاده کند اما اگر قطعنامه ۲۳۷ مجمع عمومی ملاک باشد، این کشور باید از همراهی یک عضو شورای امنیت که ترجیح با عضو دائم است، برخوردار شود.
قطعنامه های رویه ای عکس قطعنامه های بنیادین ذیل بند ۲۷ منشور ملل تعریف می‌شوند که با رأی اکثریت یعنی ۹ نفر و بدون استفاده از حق وتو به تصویب می‌رسند.
با این حال از سپتامبر ۱۹۵۹ که شکایت شوروی از حمله نظامی ویتنام در شورای امنیت مطرح شد تاکنون کمتر از وتوی مضاعف استفاده شده است.
شوروی در سال ۱۹۵۹ و در پی حمله نظامی ویتنام شکایتی را در شورای امنیت ثبت کرد اما فرانسه، بریتانیا و آمریکا با تصویب قطعنامه رویه ای با این خواسته شوروی مخالفت کردند. رئیس وقت شورای امنیت نظر شوروی را به رأی گذاشت. در این رأی گیری فقط شوروی با نظر خودش موافق بود و بقیه اعضا مخالفت کردند. از همین رو رئیس وقت شورای امنیت با نظر شوروی مخالفت کرد و قطعنامه سه کشور غربی را رویه ای دانست.
اما در موردی دیگر روسیه مداخله نظامی اش را در گرجستان و اوکراین با استفاده از حق وتوی مضاعف به رسمیت شناخت؛ اقدامی که با نظر مثبت یک عضو دیگر شورای امنیت یعنی چین همراه شده بود.
نیاز آمریکا به یک همراه در شورای امنیت
پس بر اساس روش شورای امنیت، مخالفان خواسته آمریکا باید قطعنامه رویه ای را مطرح کنند که شواهد نشان از مخالفت آمریکا با این قطعنامه دارد. در اینجا آمریکا باید درخواست رأی گیری دیگری مبنی بر اینکه آیا این قطعنامه رویه ای است را ارائه دهد. با اعلام نظر منفی توسط آمریکا، این کشور می‌تواند قطعنامه کشورهای مخالف را در قالب قطعنامه بنیادین وتو کند.
پس اگر رویه شورای امنیت تا سال ۱۹۵۰ در نظر گرفته شود، تنها رأی منفی آمریکا برای وتوی مضاعف کافی است اما اگر قطعنامه «چالش رأی گیری در شورای امنیت» که در مجمع عمومی سازمان ملل به تصویب رسیده است ملاک قرار بگیرد، استفاده از حق وتوی مضاعف محدود می‌شود. پس در اینجا هم آمریکا چاره‌ای جز همراه کردن یک عضو برای موفقیت در اعمال مکانیسم ماشه ندارد.
در هر حال شواهد نشان می دهد که دولت آمریکا تمام نیروی خود را به کار خواهد گرفت تا از این مسیر هم ایران را تحت فشار بیشتری قرار دهد و هم کشورهای بیشتری را با خود همراه کند.
یورو نیوز
