مسکو در «کما»
«گفتند: خربزه و عسل با هم نمی‌سازند. گفت: حالا که همچین ساخته‌اند که دارند من را از وسط برمی‌دارند!» اگر بخواهیم این ضرب‌المثل را به صورت مصداقی در دنیای امروز نگاه کنیم، بی‌شک، «عسل» و «خربزه» را می‌توان به«ایران» و «آمریکا» تشبیه کرد،
دو کشوری که پس از چرخش اصول سیاست خارجی ايران به سمت «نه‌شرقی، نه‌غربی»، از همگرایی به واگرایی رسیدند و این واگرایی در برخی مقاطع منجر به تنش می‌شد. اما با توجه به تحولات این روزها، همسایه شمالی ایران و رقیب سنتی آمریکا، یعنی «روسیه» را می‌توان به کسی که «از وسط برداشته می‌شود» تشبیه کرد. اشتراکات منافع و همسویی ایدئولوژیک ايران با روسیه، باعث شده بود تا پس از پیروزی انقلاب، تهران خواه‌ناخواه به سمت مسکو کشیده شود. روس‌ها با حرکات سینوسی در همراهی ایران، تنها به‌دنبال گرفتن امتیاز از غرب هستند. شاید بتوان اظهارات «پوتین» در دیدار با «حسن روحانی» (دبیر وقت شورایعالی امنیت ملی) در اواخر سال83 را شفاف‌ترین اعلام موضع روسیه در ارتباط با ایران دانست؛ او به صراحت «هیچ قولی بابت حمایت از ایران در صورت ارجاع پرونده هسته‌ای به شورای امنیت نداده و گفت که ما در قایق شما نخواهیم نشست.» (ص395، امنیت ملی و دیپلماسی هسته‌ای، حسن روحانی). روس ها با وتو نكردن قطعنامه‌هاي تحريمي شوراي امنيت در عمل نیز ثابت کردند که همسایه جنوبی خود را در بزنگاه‌های سرنوشت‌ساز تنها می‌گذارند. اما شاید همین حرکات از جانب روس‌ها و به‌عبارتی عدم‌صداقت در رفتار در قبال ايران، یکی از دلایل ذوب‌شدن یخ رابطه ایران و آمریکا با گفت‌وگوهای صورت‌گرفته در نیویورک بود که باعث شد تا حدودی لحن طرفین در مورد یکدیگر تغییر یابد. در این میان روس‌ها که توقع تحولات مثبت این روزهای روابط ایران و آمریکا را نداشتند، شدیدا شوک‌زده شده و می‌توان سکوت سنگین و عدم اظهار نظر «کرملین» در این مورد را نشانه همین شوک‌زدگی دانست. به همین سبب شاید بتوان روسیه را از بزرگ‌ترین ناخشنودان روابط حسنه ایران و آمریکا برشمرد. این عدم‌رضایت حتی در رفتار دولتمردان روس نیز مشهود است. آنجایی که پس از مذاکرات وزرای خارجه 1+5 با جواد ظریف در نیویورک و همچنین گفت‌وگوی وزرای خارجه ایران و آمریکا در حاشیه این جلسه، «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه به‌عنوان اولین وزیر، از جلسه خارج شده و به گفتن چند جمله کوتاه در مورد مذاکرات بسنده کرده و به‌سرعت جمع خبرنگاران را ترک می‌کند. شاید حال نوبت ایران باشد تا با تغییر تاکتیک و نرمش و بهبود روابط با ایالات‌متحده و همچنین تعویض جایگاهش و قراردادن خود میان روسیه و غرب به‌خصوص آمریکا، وارد یک بازی در سطح کلان بین‌المللی شده و از دو طرف امتیازات لازم را بگیرد.
محمدحسن نجمي، شرق
