آيا آخرين نگراني هلموت کهل تعبير مي شود؟
هلموت کهل، عامل وحدت آلمان شرقي و غربي و عامل دوستي دوباره آلمان و فرانسه در سن 87 سالگي درگذشت. هلموت کهل در ايجاد واحد پول يکسان ( يورو)براي اتحاديه اروپا نقش اساسي داشت. با اين حال هلموت کهل تا آخرين لحظات عمر خود نگران فروپاشي منطقه يورو بود. او در سال 2011( 6 سال قبل) صراحتا اين نگراني را ابراز کرده بود. به عبارت بهتر، هلموت کهل نگران بود ميراث وي و ديگر بنيانگذاران اروپاي واحد از بين برود. نقش هلموت کهل در شکل‌دهي نهادهاي متحد اروپايي سبب شده بود تا وي به شدت نسبت به وضعيت بحراني در منطقه يورو دغدغه مند باشد.اين دغدغه مندي تا آخرين لحظات عمر هلموت کهل باقي بود.
هلموت کهل به مدت 16 سال يعني از سال1982 تا 1998 ميلادي به مدت چهار دوره بيشترين دوران صدراعظمي در آلمان پس از جنگ را برعهده داشت. او نقش مهمي در شکل‌گيري نهادهاي اتحاديه اروپا داشت . همچنين او در اقناع افکار عمومي آلمان در خصوص تغيير واحد پول مارک به يورو مهم ترين نقش را ايفا کرد. آلمان و فرانسه دو کشور مهم اروپايي بودند که تصميم گرفتند واحد پول خود را به يورو تغيير دهند. اين در حالي بود که انگليس تصميم گرفت واحد پول خود را حفظ کند.
شکل گيري بحران اقتصادي در سال 2007 ميلادي کافي بود تا هلموت کهل ميراثي که آن را متعلق به خود مي دانست، يعني اروپاي واحد و منطقه يورو را در آستانه انفجار و خطر ببيند. همين مسئله باعث شد تا وي به صورت مسئولانه وارد عمل شده و نسبت به آينده اروپاي واحد هشدار دهد. اين هشدارها در حالي از سوي هلموت کهل مخابره مي شد که بسياري از سران اروپايي قدرت مديريت شرايط بحراني را از دست داده بودند. همين مسئله کافي بود تا در سپتامبر سال 2011 ميلادي وي نسبت به از بين رفتن قدرت آلمان در نظام بين الملل هشدار دهد.
هلموت کهل به صورت علني از روند سياست خارجي آلمان انتقاد کرد، آن هم زماني که آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان در نقطه اوج خود قرار داشت و هنوز مجبور به تشکيل دولت ائتلافي با سوسيال دموکراتهاي مخالف خود نشده بود! صدر اعظم اسبق آلمان با انتقاد شديد از روند سياست خارجي كشورش و با تاكيد بر اينكه برلين ديگر در صحنه بين المللي اهميتي ندارد درباره انشقاق و جدايي در اتحاديه اروپا هشدار داد.در آن زمان هلموت کهل اعلام کرد :
"چند سالي است كه آلمان نه از نظر داخلي و نه از نظر خارجي اهميت چشمگيري ندارد.وي در ادامه با نگاهي به روابط كشورهاي آن سوي آتلانتيك اين پرسش را مطرح مي كند كه امروز آلمان در كجا قرار گرفته و به كجا مي خواهد برود؟ ما بايد مراقب باشيم كه همه چيز را نبازيم. ما بايد فورا آن اعتماد و اطمينان گذشته را به كشورمان برگردانيم...."
با اين حال اظهارات هلموت کهل از سوي آنگلا مرکل صدراعظم آلمان عملا مورد توجه قرار نگرفت. حتي اين اظهارات از سوي رسانه هاي طرفدار آنگلا مرکل و حزب دموکرات مسيحي عملا بايکوت مي شد.در هر حال، هلموت کهل دو نگراني عمده در قبال تحولات آلمان و اروپا داشت : يکي از دست رفتن قدرت آلمان در نظام بين الملل و ديگري فروپاشي منطقه يورو.
وي در ايجاد واحد پولي يکسان براي اتحاديه اروپا نقش کليدي داشت و توانست آلماني ها را در اين مورد از تغيير مارک به واحد پولي يورو، متقاعد کند.
در اوايل سال 2012 ميلادي، هلموت کهل با انتشار مقاله‌اي تاثيرگذار و البته احساسي در نشريه بيلد آلمان ، نسبت به فروپاشي منطقه يورو هشدار داد و خواستار حفظ وحدت اروپا شد. البته اين هشدار هلموت کهل به صورتي نرم مخابره گرديد و وي سعي کرد لحن اميدوار کننده اي را در قبال آينده اروپا به کار گيرد. با اين حال بر همگان مسجل بود که در ماوراي اين لحن احساسي و اميدوار کننده، نوعي نگراني مزمن نسبت به آينده اروپاي واحد نهفته بوده است.
هلموت کهل در اين مقاله مي نويسد :
"ما گزينه‌اي جايگزين اروپاي واحد نداريم. بايد نسبت به بحران اقتصادي اخير اروپا به عنوان يک فرصت بنگريم. مسلماً اروپاي واحد پس از گذراندن اين بحران قوي تر مي شود و به راه خود ادامه خواهد داد. افراد زيادي براي برپايي منطقه يورو تلاش کرده‌اند و در برهه فعلي خوش‌بيني نسبت به آينده پيش رو بايد جايگزيني بدبيني نسبت به وضعيت فعلي شود."
با اين حال در اين مقاله، صدر اعظم اسبق آلمان بسياري از مطالب و نگراني هاي خود در خصوص سرنوشت اقتصادي و سياسي اتحاديه اروپا و منطقه يورو را بيان نکرد. يکي از اين موارد، انتقاد صريح از صدر اعظم سرزمين ژرمنها و سياستهاي آنگلا مرکل بود. هلموت کهل يکي از مخالفان مشي سياسي و اقتصادي آنگلا مرکل محسوب مي شد. در جولاي سال 2011 ميلادي هلموت کهل اين نگراني را به شرح زير بيان کرده بود :
"سياستهاي مرکل در اتحاديه اروپا بسيار خطرناک و نگران‌کننده است. مرکل تاکنون نتوانسته است در اروپا وجهه خوبي از خود به نمايش بگذارد.بهتر است مرکل مواضعي شفاف در خصوص بحران مالي اروپا اتخاذ کند."
وي در اين سخنان، به سياستهاي خطرناک مرکل در منطقه يورو اشاره کرده بود. سياستهاي خطرناکي که به نظر مي رسد تا ساليان دراز گريبانگير شهروندان اروپايي خواهد شد. بي دليل نيست که شهروندان بسياري از کشورهاي اروپايي نسبت به نقش مرکل در حل و فصل بحران يورو نگاه و ديدگاهي سلبي دارند. مرکل طي سالهاي اخير رو به اجراي سياستهاي رياضتي آورده است. اين سياستها از سوي بسياري از شهروندان اروپايي مورد استقبال قرار نگرفته است. طولاني شدن مدت زمان اجرايي شدن اين سيياستهاي رياضتي از يک سو و کاهش بودجه عمومي کشورهاي مختلف عضو اتحاديه اروپا و منطقه يورو سبب ايجاد نارضايتي عمومي در کشورهاي مختلف اروپايي گرديده است.
نکته قابل تامل اينکه هلموت کهل به لحاظ تعلق خاطر سياسي، به حزب دموکرات مسيحي وابسته بود. به عبارت بهتر، خاستگاه حزبي مرکل و کهل با يکديگر يکسان بود. با اين حال هلموت کهل از منتقدان سياستهاي اقتصادي مرکل در آلمان و اروپا محسوب مي شد. هلموت کهل قويا معتقد بود که تکروي هاي مرکل در حل بحران اقتصادي در منطقه يورو مي تواند به سرنوشت بدي ختم شود. آنچه امروز در اروپاي واحد مي گذرد نشان مي دهد که اين نگراني بيهوده نبوده است! 10 سال پس از وقوع بحران اقتصادي در منطقه يورو، همچنان اين بحران به قوت خود باقي مانده است. بحراني که سران اروپايي نه تنها قدرت از بين بردن و مهار آن را نداشته اند، بلکه در تخفيف آن براي شهروندان اروپايي نيز عملکرد مطلوبي نداشته اند. در هر حال، بايد منتظر ماند و مشاهده کرد که آيا آخرين نگراني هلموت کهل( فروپاشي منطقه يورو) در آينده تعبير خواهد شد؟
سعيد سبحاني ، روزنامه رسالت
