روسیه بی‌توجه به روند معمول تولید یک واکسن انسانی، مجوز استفاده انبوه از واکسن کرونا ساخت این کشور را صادر کرد. به‌رغم انتقاد گسترده کارشناس، شماری از کشورهای خارجی مایل به خرید واکسن روسیه هستند. در مسابقه‌ای که برای ساخت نخستین واکسن کرونا به راه افتاده، روسیه می‌گوید واکسن تولید این کشور تأیید شده و مورد استفاده انبوه قرار خواهد گرفت.
اعلام این خبر اما به جای شادمانی جهانی، با موج گسترده‌ای از انتقادها همراه شده است. کارشناسان در مورد اثربخشی و ایمنی واکسن ساخت روسیه به دلیل پشت‌سرنگذاشتن کامل مراحل آزمون آن، تردید دارند و آن را "تهدیدی بالقوه" برای جمعیتی می‌دانند که قرار است آن را استفاده کند.
سازمان جهانی بهداشت نیز واکنش محتاطانه‌ای نسبت به موفقیت فرضی این واکسن داشته است. دفتر منطقه اروپا این سازمان جهانی تأکید کرده که تحقیقات در مورد یک واکسن باید در هر مرحله از توسعه آن، متناسب با دستورالعمل‌های اثبات شده علمی باشد تا اطمینان یافت که این واکسن مؤثر و قابل اطمینان است.
رئیس‌جمهوری روسیه ولادیمیر پوتین سه‌شنبه۲۱ مرداد (۱۱ اوت) اعلام کرد واکسن «Sputnik 5» ساخت این کشور برای استفاده انبوه مجوز دریافت کرده است. این مجوز پیش از مشخص شدن نتایج مطالعات فاز سوم صادر شده که مغایر با استانداردهای معمول بین‌المللی است. در این مرحله اثربخشی و عوارض جانبی واکسن به صورت بنیادی ارزیابی می‌شود.
پتر هوتز، استاد دانشگاه هیوستون به مجله تخصصی "نیچر" گفت اگر روس‌ها اشتباه کنند، تمام تلاش‌های جامعه بین‌المللی برای مهار ویروس کرونا ممکن است تضعیف شود. فرانکویس بالوکس از کالج لندن نیز واکسیناسیون گسترده مردم با واکسنی که به اندازه کافی روی آن آزمایش نشده را "غیراخلاقی" خواند.
مینو محرز، متخصص بیماری‌های عفونی و عضو کمیته مبارزه علمی با کرونا در ایران نیز چندی پیش گفته بود: «روس‌ها مواد بیولوژیکی را که تولید می‌کنند، فقط خودشان تایید می‌کنند و در اختیار هیچ مرجع بین‌المللی برای تایید قرار نمی‌دهند. ما واکسنی را قبول داریم که تایید سازمان غذا و داروی آمریکا FDA یا مرکز غذا و داروی اتحادیه اروپا یا تاییدیه سازمان جهانی بهداشت را داشته باشند.» مینو محرز ادعای ساخت واکسن کرونا و استفاده انبوه از آن را اقدامی "نمایشی" خوانده است.
آنتونی فائوچی، کارشناس ارشد بیماری‌های عفونی در آمریکا نیز ضمن ابراز تردید جدی درباره اثربخشی و ایمن بودن واکسن ساخت روسیه گفت: «داشتن یک واکسن و تایید اثربخشی و ایمن بودن آن دو مسئله متفاوت از یکدیگر است. اگر به دنبال آن باشیم که به تعدادی انسان آسیب وارد کنیم یا به آنان واکسنی تزریق کنیم که کارایی لازم را نداشته باشد می‌توانیم از هفته آینده این کار را انجام دهیم. اما این شیوه عملی نیست.»
به‌رغم تمام این انتقادها برخی کشورها از جمله برزیل با امضای یک قرارداد همکاری با روسیه، تصمیم دارند واکسن ساخت روسیه را در برزیل تولید و استفاده کند. کریل دمیتریف، رئیس صندوق سرمایه‌گذاری روسیه اعلام کرده علاوه بر برزیل، فیلیپین و امارت متحد عربی نیز علاقمند به تولید «Sputnik5» هستند.
به گفته او برخی کشورها مانند اسرائیل نیز اعلام آمادگی کرده‌اند در تحقیقات فاز سوم این واکسن مشارکت داشته باشند. وزیر بهداشت اسرائیل سه‌شنبه ۱۱ اوت گفته بود رایزنی‌هایی در مورد یک واکسن جدید در حال انجام است.
واکسن روسیه ساخت یک مؤسسه دولتی تحقیقات اپیدمیولوژی و میکروبیولوژی به نام "گامالیجا" در مسکوست که تنها روی تعداد اندکی آزمایش شده است. نخستین کسانی که هم‌اکنون قرار است این واکسن را دریافت کنند کادر پزشکی و معلمان روسیه هستند. همزمان با آن قرار است با واکسینه کردن هزاران نفر، تحقیق در مورد این واکسن وارد فاز سوم شود.
نام این واکسن یادآور نخستین ماهواره اتحاد جماهیر شوروی است که سال۱۹۵۷ پیش از ماهواره‌های ایالات متحده آمریکا راهی فضا شد.
پس از سخنان رئیس‌جمهوری روسیه در مورد موفقیت واکسن ساخت این کشور، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا خطاب به آمریکا از پیشرفت‌های سریع این کشور برای دستابی به واکسن کرونا خبر داد و گفت این واکسن پس از دریافت مجوز به سرعت به تولید انبوه خواهد رسید.
براساس فهرست سازمان جهانی بهداشت، در حال حاضر شش واکسن کرونا در حال طی کردن آزمایش‌های فاز سوم هستند.
دویچه وله فارسی
