معرفی کتاب
نخستين نخست وزير زن در يك كشور اسلامي 
«...در دوم دسامبر 1988 مقابل هواداران و منتقدانش ايستاد تا در مقام نخست‌وزير جمهوري اسلامي پاكستان قسم ياد كند. زماني كه دستش را روي قانون اساسي پاكستان گذاشت تا رسما سوگند بخورد، نه تنها نخستين نخست‌وزير زن كشورش، بلكه نخستين زن دنيا شد كه درراس كشوري اسلامي قرار مي‌گرفت.» اين جملات بخشي از توصيفاتي است كه درباره بانوي روسري سفيد پاكستان، «بي‌نظير بوتو» در كتاب «بي‌نظير بوتو؛ نخست‌وزير پاكستان و فعال سياسي» آمده است. اين كتاب كه از مجموعه «شخصيت‌هاي تاثيرگذار» به بازار نشر آمده، توسط «مري انگلر» نوشته شده و «مهسا ملك‌مرزبان» هم آن را به فارسي ترجمه كرده است. نويسنده كتاب با نثري ساده و همه‌فهم زندگي بي‌نظيربوتو را از تولد تا مرگش مرور كرده و كوشيده چيز خاصي را از قلم نيندازد. توصيف زادگاه و خانواده‌يي كه بوتو در آغوش آنها رشد كرد، نقش پدرش «ذوالفقار علي بوتو» و مادرش «نصرت اصفهاني» كه يك ايراني بود در شكل‌گيري شخصيت او، تحصيل در دانشگاه‌هاي اروپايي، ازدواج با «آصف علي زرداري»، دو دوره نخست‌وزير شدنش، زندان‌هايي كه رفت، تبعيدش به انگلستان و دوبي، اتهام‌هايي كه به او نسبت مي‌دادند و در نهايت هم به قتل رسيدنش در عملياتي تروريستي در سال 2007 ميلادي، بخشي از فصل‌هاي مهم زندگي بي‌نظير بوتو هستند كه در اين كتاب به آنها پرداخته شده است.
بي‌نظير بوتو در عصر ما مي‌زيست و تازه همين چند سال پيش ترور شد. براي همين خيلي از ما با زندگي‌اش آشنايي مختصري داريم. مثلا شايد بدانيم كه او از سوي همان حزبي روي كار آمد كه توسط پدرش پايه‌گذاري شده بود؛ حزبي به نام حزب مردم پاكستان كه ذوالفقار علي بوتو آن را در سال 1967 ميلادي تاسيس كرد. يا اينكه او طي دو دوره به مقام نخست‌وزيري پاكستان رسيد؛ بار اول از سال 1988 تا 1990 و بار دوم از سال 1993 تا 1996 و... اما شايد از بعضي مسائل مثل نحوه ازدواجش با آصف علي زرداري چيز زيادي ندانيم كه اين هم از مواردي است كه در كتاب «بي‌نظير بوتو؛ نخست‌وزير پاكستان و فعال سياسي» مي‌توانيم اطلاعاتي درباره‌اش كسب كنيم. درست زماني كه فعاليت‌هاي سياسي بوتو در حال اوج گرفتن بود و او رهبر حزب مردم پاكستان شده بود، تن به ازدواج با آصف‌علي زرداري داد. جالب است كه ازدواج بوتو كاملا سنتي و مثل بسياري از پاكستاني‌ها به شكل توافقي بود: «... در ازدواج‌هاي توافقي مادرها و خاله‌ها براي جوان‌هايشان دنبال زوج مناسب مي‌گردند. والدين دنبال خانواده‌هاي خوب با پيشينه خانوادگي و فرهنگ مشابه مي‌گردند...» نويسنده كتاب ادامه مي‌دهد:
«...بي‌نظير تنها فرزند خانواده بود كه ازدواجي توافقي را برگزيد.» حتي پدر و مادر او هم به صورت توافقي ازدواج نكرده بودند.
در كتاب، توصيفي از نحوه آشنايي بوتو و زرداري هم آمده است. حتي به كم و كيف جشن عروسي‌شان نيز پرداخته شده: «... در پاكستان... داماد بايد طبق سنت بيست تا پنجاه دست لباس و هفت سرويس جواهرات به خانه عروس بفرستد. اما بوتو فقط دو دست لباس خواست- يكي براي عروسي و ديگري براي پذيرايي- و دو سرويس جواهر. اميدوار بود كه عروسي ساده‌اش به تغيير اين سنت منجر شود كه گاه باعث مي‌شد خانواده‌هاي پاكستاني تا سال‌ها مقروض بمانند.» بي‌نظير بوتو در طول زندگي سياسي‌اش بارها طعم زندان رفتن را چشيد. نويسنده كتاب معتقد است با وجود سختي‌هايي كه بوتو در زندان با آنها دست و پنجه نرم مي‌كرد، اعتقادات مذهبي‌اش به فريادش رسيد: «اعتقادات مذهبي بي‌نظير در مدتي كه در زندان بسر برد قوي‌تر شد.
او در نبود رفاه و هم‌صحبت بيشتر وقتش را صرف دعا و نيايش كرد و پي برد كه ارتباط با خدا تنها چيزي است كه زندانبانانش نمي‌توانند از او بگيرند و زنداني شدن به جاي آنكه ايمانش را از او بگيرد، باعث محكم شدن پايه‌هاي اعتقادي‌اش شد.» نويسنده در فصل آخر كتاب، دستاوردهاي بي‌نظير بوتو را الهام‌بخش زنان جوان معرفي مي‌كند: « دستاوردهاي او، بويژه در مواجهه با موانع مخرب، در سراسر دنيا الهام‌بخش زنان جوان بوده است. وي طي مصاحبه‌يي در سال 2000 گفت كه پيروزي او در انتخابات «پيروزي تمام زنان دنيا بوده است». موفقيت او زنان جوان سراسر دنيا را برانگيخته است تا در كشورهايشان براي كسب جايگاه‌هاي رهبري بكوشند...» نويسنده در اين فصل همچنين در كنار اشاره به صفحات پاياني زندگي بي‌نظير بوتو از وفادار ماندن او به آرمان‌هايش با وجود مصيبت‌هايي كه بر سرش آمد، سخن مي‌گويد و از قول او مي‌نويسد: «چالش‌هاي زيادي در زندگي هست، اما به نظر من رهبري به ظرفيت درس‌آموزي از شكست و غلبه بر آن بستگي زيادي دارد. اكنون بعد از گذراندن دو دهه در عالم سياست به اين نتيجه قطعي رسيده‌ام كه تفاوت ميان كسي كه موفق مي‌شود و كسي كه شكست مي‌خورد به توانايي آنها براي درس آموزي از شكست مربوط است.»
ميثم غلامپور
كتاب: بي‌نظير بوتو؛ نخست‌وزير پاكستان و فعال سياسي
نويسنده: مري انگلر
ترجمه: مهسا ملك‌مرزبان
نشر: ققنوس
سال: 89
