به پیش اهل جهان محترم بود آنکس // که داشت از دل و جان احترام آزادی



جمعه، شهریور ۲۰، ۱۳۹۴

بزرگ‌ترین جابه‌جایی انسانی بعد از جنگ جهانی دوم

 کمپین‌های مردمی به داد پناه‌جویان می‌رسند
جهان، بزرگ‌ترین جابه‌جایی انسانی بعد از جنگ جهانی دوم را تجربه می‌کند. انسان‌هایی که در جست‌وجوی جایی امن، با به خطرانداختن جان خود و خانواده خود راهی سفرهایی می‌شوند که از عاقبتش بی‌خبر هستند. این پناه‌جویان پای در سفری می‌گذارند که بعضا به قیمت از دست‌دادن جان خود و عزیزانشان می‌شود. ‌هزاران زن، مرد و کودک پناه‌جو امسال در راه‌رسیدن به اروپا جان خود را از دست داده‌اند. هفته پیش و بعد از واژگون‌شدن قایقی که ساحل لیبی را ترک کرده بود، بیش از صد پناه‌جو جان باختند و چندی پیش بود که پیداشدن جسد ۷۱ پناه‌جو در کامیونی در اتریش خبرساز شد، اما انگار همه این چیزها وقتی به نقطه اوج خود می‌رسد که تصویر آیلان کردی، کودک سه ساله سوری پخش می‌شود. تصویری که جسد بی‌جانش را بر آب سواحل ترکیه نشان می‌دهد. شاید این تصاویر وجدان مردم جهان را بیدار کرده است. 

شاید ترس از غیر را بتوان یکی از عوامل مهم اهمال و قصور دولت‌ها در پذیرش پناه‌جویان دانست. ترسی که به‌تبع آن سخن از کشیدن حصار در مرزها یا بازگرداندن پناه‌جویان را به میان می‌آورد، اما این ترس نه در میان مردم بلکه در میان دولت‌ها به چشم می‌خورد. در میان مردم، این ترس جای خود را به مهربانی می‌دهد و این انسانیت است که باعث می‌شود مردم برخلاف دولت‌ها، همه‌چیز را به منافع سیاسی دولت‌ها ترجیح داده و حتی پناه‌جویان را در آغوش گرفته و خانه‌های خود را نیز در اختیار آنها قرار دهند. ترس دولت‌ها از به‌خطرافتادن منافع سیاسی خود با پناه‌دادن به پناه‌جویان و مهربانی و احساس همدردی و دلسوزی مردم نسبت به آنها از امروز دو طرف داستان بحران پناه‌جویان است. از طرفی با دولت‌هایی مواجه هستیم که بنا به دلایلی چون ترس از ورود تروریست‌ها یا مواجه‌شدن با مشکلات اقتصادی، مرزهای خود را حصارکشی می‌کنند و درهای کشور خود را به روی پناه‌جویان بی‌پناهی که جان خود در را در دست گرفته‌اند و دل به دریا زده‌اند و با پشت‌سر گذاشتن‌هزاران مشکل به پشت مرز آن کشور رسیده‌اند می‌بندند. این نشان از شکست بعضی دولت‌ها دارد.
«نیکولاس کریستوف»، روزنامه‌نگار روزنامه نیویورک‌تایمز، مواردی را راجع به بحران پناه‌جویان به‌عنوان شواهد شکست‌خوردن سیستماتیک رهبری جهان از پایتخت‌های عرب‌نشین گرفته، تا اروپایی و از مسکو تا واشنگتن ذکر می‌کند: جنگ داخلی در سوریه تا به امروز چهار سال به‌طول انجامیده‌است، جنگی که تابه‌حال جان ٢٠٠ هزار نفر را گرفته‌ است و تلاشی جدی در راستای جلوگیری از بمباران‌‌ها هنوز به چشم نمی‌خورد. ‌میلیون‌ها پناه‌جوی سوری به کشورهای همسایه پناه می‌برند و جهان منفعلانه تماشاگر است. فقط ۴۱‌ درصد کمک‌های سازمان‌ملل متحد برای پناه‌جویان سوری محقق شده‌است و جیره غذایی تعیین‌شده برای پناه‌جویان در لبنان به ‌٥/١٣دلار در ماه برای هر نفر کاهش پیدا کرده ‌است. نیمی از کودکان پناه‌جویان سوری نمی‌توانند به مدرسه بروند. طبیعی است که آنها به سمت اروپا سرازیر می‌شوند. بعضی از اروپاییان با انگیزه‌هایی برآمده از بیگانه‌ترسی و تعصب، تمام تلاش خود را کرده‌اند تا این پناه‌جویان خود را از سفرشان به کشورهای اروپایی منصرف کنند.
«باب کیچن»، از اعضای کمیته بین‌المللی نجات، می‌گوید وقتی می‌بیند خانواده‌های پناه‌جویی که به سواحل یونان می‌رسند چقدر خوشحال می‌شوند و یکدیگر را در آغوش گرفته و جشن می‌گیرند ناراحت می‌شود چون آنها نمی‌دانند که چه چیزی در انتظارشان است. او اعتقاد دارد که مقصر بحران پناه‌جویان رهبران دنیا هستند که اولویت را به چیزهای دیگری به غیر از مسئله سوریه داده‌اند. «آنتونیو گوترس»، رئیس آژانس پناه‌جویان سازمان ملل، می‌گوید که این بحران به سوءمدیریت رهبران بازمی‌گردد. چراکه «مدیریت‌کردن ورود روزانه حدود چهار‌هزار نفر به قاره‌ای که بیش از نیم‌میلیارد نفر جمعیت دارد با تعهد سیاسی و اراده امکان‌پذیر است». دولت مجارستان یکی از دولت‌هایی است که به‌خاطر حصارکشیدن در مرزهای خود و بیرون‌کردن پناه‌جویان از ایستگاه‌های قطار مورد انتقاد قرار گرفته است. کشورهای حاشیه خلیج‌فارس مثل عربستان سعودی، کویت و امارات متحده‌عربی، براساس گزارشات سازمان عفو بین‌الملل، حتی یک نفر از پناه‌جویان را نیز قبول نکرده‌اند و همه می‌دانیم که بمباران‌های عربستان سعودی در یمن فقط به بحران پناه‌جویان دامن زده‌است. حصارکشی مرز با اردن در رژیم صهیونیستی برای جلوگیری از ورود احتمالی پناه‌جویان به این کشور را نیز می‌توان از دیگر این موارد دانست.
از طرف دیگر با انسانیت و وجدان مردم مواجهیم؛ مردمی که به دور از در نظرگرفتن منافع شخصی و سیاسی و برای به‌ثمر نشاندن مأموریت انسان‌دوستانه خویش دست به هر کاری می‌زنند. مردم اروپا نشان دادند که انسانیت بیدار است و به همه‌چیز مقدم است. بعد از آنکه تصاویر آیلان کردی، جهان را شکه کرد، این آلمانی‌ها بودند که با استقبال بی‌نظیرشان از پناه‌جویان بار دیگر باعث تعجب همه شدند. آنها نه تنها پناه‌جویان را در ایستگاه‌های قطار در آغوش گرفتند بلکه به محض ورودشان به آنها شکلات، میوه، آب و دیگر وسایل مورد نیاز مثل وسایل نوزاد دادند و به‌دنبال آن موجی از کمک‌های مردم اروپا و جهان در راستای کمک به پناه‌جویان را شاهد هستیم که به روش‌های مختلفی انجام می‌شود. از فراگیرشدن هشتگ «پناه‌جویان خوش آمدید» گرفته و شعارهایی که تنها تفاوت یک شهروند و یک پناه‌جو را یک تکه کاغذ بی‌ارزش دانسته و انسانیت را ارج می‌نهد تا مردمی که کنار جاده‌ها ایستاده‌اند و انتظار پناه‌جویان تشنه و گرسنه را می‌کشند تا انسانیت خود را ثابت کرده و آنها را کمک کنند.
نکته دیگری که می‌توان از موج پناه‌جوپذیری امروز مردم اروپا یادگرفت این است که در جامعه مدنی، چطور سازمان‌های مردم‌نهاد و غیرانتفاعی و غیردولتی می‌توانند بر نهادهای دولتی تأثیر بگذارند و آنها را خط‌دهی کنند. با به‌وجودآمدن عزم و اراده مردمی برای کمک به پناه‌جویان، دولت‌ها و دولت‌مردان نیز رفته‌رفته به این سمت حرکت می‌کنند. به‌عنوان مثال دولت آلمان شش‌ میلیارد یورو برای پناه‌جویان هزینه می‌کند و پیش‌بینی می‌شود آلمان امسال ٨٠٠ ‌هزار پناه‌جو را بپذیرد. نخست‌وزیر بریتانیا گفته است کمک‌های کشورش به پناه‌جویان را به ‌رقم بی‌سابقه یک‌ میلیارد پوند می‌رساند. نخست‌وزیر فنلاند اعلام کرد حاضر است خانه‌اش را با پناه‌جویان به اشتراک بگذارد. در ادامه مواردی از اراده مردمی در راستای کمک به پناه‌جویان را از نظر می‌گذرانیم؛
«کمپین فیس‌بوکی ایسلندی‌ها»
ساکنان ایسلند در پاسخ به بحران پناه‌جویان سعی کردند با استفاده از شبکه‌های اجتماعی به دولت خود فشار بیاورند تا مهاجران بیشتری را به کشور راه دهد. به‌تبع این درخواست، دولت ایسلند می‌خواهد تعداد مهاجران را که ٥٠ نفر بودند افزایش دهد. ایسلندی‌ها کمپینی در فیس‌بوک به راه انداخته‌اند که درحال‌حاضر حدود ١٣ هزار عضو دارد و از دولت می‌خواهد تا پنج‌ هزار پناه‌جو را قبول کند. این گروه در یکی از پیام‌های خود در صفحه‌اش می‌نویسد: «این گروه می‌خواهد این ایده را به دولت نشان دهد که مردم تقاضا دارند از پناه‌جویان سوری بیشتری پذیرایی شود. ما می‌خواهیم به دولت فشار بیاوریم». آنها مدعی شده‌اند که عده‌ای از اعضای این گروه حاضر شده‌اند خانه‌هایشان را در اختیار پناه‌جویان قرار دهند و عده‌ای دیگر برای مهیاکردن غذا، لباس، وسایل خانه و دیگر چیزها اعلام آمادگی کرده‌اند. یکی از گردانندگان این صفحه فیس‌بوکی گفته‌ است که هزینه بلیت هواپیمای پنج پناه‌جوی سوری را فراهم خواهد کرد و کسی را می‌شناسد که به آنها خانه بدهد. این صفحه در نوشته‌ای دیگر این‌طور می‌نویسد: «پناه‌جویان، شوهران و همسران آینده ما، بهترین دوستان، نوازندگان گروه‌های موسیقی فرزندان ما، همکاران ما، نجارانی که خانه‌هایمان را تعمیر می‌کنند، آشپزهای رستوران‌های ما، آتش‌نشان‌های شهر ما و مجری‌های تلویزیونی ما خواهند بود. کسانی که هیچ‌گاه نمی‌گویند زندگی تو ارزش کمتری از زندگی من دارد. پس درها را به روی آنها باز کنید». یکی دیگر از شعارهای این کمپین این است که: «فقط به خاطر اینکه این اتفاق اینجا رخ نمی‌دهد نباید گفت که اصلا رخ نمی‌دهد». ایسلند ٢٣٠ ‌هزار نفره، هفت سال پیش شدیدا تحت‌تأثیر بحران اقتصادی قرار گرفت اما امروز به یمن صنعت گردشگری توانسته‌ است به رشد اقتصادی خوبی برسد.
«باشگاه بایرن‌مونیخ آلمان»
باشگاه بایرن‌مونیخ آلمان در پاسخی باورنکردنی به بحران پناه‌جویان اعلام کرده ‌است از آنها در کمپ‌های تمرینی خود پذیرایی خواهد کرد. این باشگاه آلمانی همچنین اعلام کرد یک‌ میلیون یورو از درآمد حاصل از یکی از بازی‌های دوستانه‌اش که در تابستان سال جاری انجام شد را به پروژه‌های مرتبط با پناه‌جویان اختصاص می‌دهد. این باشگاه می‌خواهد به پناه‌جویان، غذا و وسایل بازی فوتبال بدهد و برای آنها کلاس‌های زبان آلمانی نیز برگزار کند. بازیکنان تیم بایرن‌مونیخ نیز در بازی خانگی بعدی خود مقابل آگسبورگ که ۲۱ شهریور برگزار می‌شود، در حالی وارد زمین می‌شوند که دستی در دست یک کودک آلمانی و دست دیگر در دست کودکی پناه‌جو دارند. باشگاه اعلام کرده ‌است این حرکت نشان‌دهنده انسجام و یکپارچگی بین پناه‌جویان و ملت آلمان است. «کارل هاینس رومینیگر»، رئیس باشگاه گفته ‌است: «بایرن کمک‌کردن به پناه‌جویان، کودکان، زنان و مردان نیازمند و همراهی‌کردن با آنها در آلمان را یک مسئولیت اجتماعی می‌داند». هواداران باشگاه‌های فوتبال در آلمان در هفته‌های اخیر با دردست‌گرفتن بنرهای بزرگی با نوشته «پناه‌جویان خوش آمدید» علاقه خود را به پناه‌جویان نشان دادند. هفته پیش نیز باشگاه بورسیا دورتموند، ۲۲۰ نفر از پناه‌جویان را به تماشای بازی خود در لیگ اروپا دعوت کرد.
«گروه‌های موسیقی و پناه‌جویان»
نام ۲۴ گروه موسیقی راک آلمانی مشهور در میان فهرست امضاکنندگان تقاضانامه‌ای برای افزایش حمایت از پناه‌جویان به چشم می‌خورد. یکی از آهنگ‌سازان این گروه‌ها می‌گوید: «امروز طرفداران دموکراسی کاملا تنها مانده‌اند و این در حالی است که کسی با جنایت‌کاران جناح‌های دست‌راستی کاری ندارد». روی سخن یکی از مفاد این تقاضانامه به پلیس است و از آنها می‌خواهد که دست از خشونت علیه پناه‌جویان بکشد و از آنها حمایت کند.
«میلیاردر مصری»
«نجیب ساویرس»، یک‌ میلیاردر مصری که یکی از ثروتمندترین افراد منطقه خاورمیانه به حساب می‌آید، اعلام کرده‌ است می‌خواهد جزیره‌ای در مدیترانه خریداری کند و آن را به اسکان پناه‌جویان اختصاص دهد. او در مصاحبه‌ای تلفنی با مجله فوربز راجع به نیتش گفته ‌است که می‌خواهد از این کار خوب حسی خوب داشته باشد. او گفته است: «شما جزیره را به من بدهید و من باقی کارها را انجام می‌دهم». وی با ارسال نامه‌هایی رسمی به نخست‌وزیر یونان و ایتالیا از آنها درخواست کرد‌ه ‌است جزیره‌ای را خارج از این دو کشور به او بفروشند. «نجیب ساویرس» سومین فرد ثروتمند مصر به‌حساب می‌آید که ریاست شرکت مخابراتی «رسانه و فناوری اوراسکام تله‌کام» را بر عهده دارد. او پیشنهادش را برای اولین‌بار دوازدهم شهریور در توییتی اعلام کرد و گفت که پول و منابع کافی برای پیش‌برد برنامه‌اش دارد و در این حوزه نیز از تجربه کافی بهره‌مند است. او اضافه کرد که اروپا برای جای‌دادن پناه‌جویان در خود با محدودیت مواجه است. او هنوز جزیره خاصی را معرفی نکرده اما گفته است که هرچه این جزیره بزرگ‌تر باشد بهتر است. او می‌گوید کشورهای غربی و حاشیه خلیج‌فارس از ترس اینکه تروریست‌های داعشی وارد کشورشان، شوند و به‌خاطر مشکلات اقتصادی داخلی کشورشان، برای حل این بحران انسانی به قدر کافی تلاش نکرده‌اند. به‌گفته او این دلیلی است که وی تلاش می‌کند همه ‌چیز را از اول و با تأسیس کشوری که می‌خواهد آن را کشور «امید» نام نهد شروع کند. او اعلام کرده حاضر است جزیره را بخرد و هزینه انتقال امن پناه‌جویان به آن را فراهم کند. او همچنین در نظر دارد تا بندر و تفرجگاهی ساحلی و نیز برق و غذا نیز مهیا کند. او می‌خواهد زیرساخت‌های لازم برای سکونت این پناه‌جویان و مهاجران را فراهم و کارگران و کشاورزانی را استخدام کند و شهری کوچک بسازد.
این فقط کشورهای اروپایی نبوده‌اند که در اسکان‌دادن پناه‌جویان فعال بوده‌اند؛ در فهرست این کشورها نام کشوری چون سومالی نیز به چشم می‌خورد. این حرکت انسان‌دوستانه حرکتی مردمی است که دولت‌ها را نیز تحت‌تأثیر خود قرار داده ‌است. این مقاله را با نقل‌قولی از یکی از کاربران توییتر که به نظرم بسیار جالب آمد، به پایان می‌برم: «فراموش نکنیم که شهروندی نیز چون جنگ، ساخته دست بشر است و اصالتی ندارد. همه ما انسان هستیم و پناه‌جویان نه‌تنها نباید مورد آزار و اذیت قرار گیرند بلکه باید به آنها پناه داده شود».
مهدی نوریان، شرق