به پیش اهل جهان محترم بود آنکس // که داشت از دل و جان احترام آزادی



شنبه، شهریور ۰۵، ۱۴۰۱

کتاب های کارل مای نویسنده قرن نوزدهم و خالق وینتو جمع شد

آیا وینتو فراموش می شود؟
 
در پی انتشار نامه سرگشاده یک گروه معترض، انتشاراتی "راونزبورگر" دو کتاب اصلی کارل مای نویسنده برجسته رمان های ماجراجویانه آلمان در قرن نوزدهم را از کتابفروشی های این کشور خارج کرد. این اقدام که تاکنون در آلمان کمتر سابقه داشته، ضمن استقبال معترضان، اعتراض بنیاد کارل مای و چند نهاد دیگر را برانگیخت.

برخی از معترضان به خارج کردن کتاب های کارل مای از بازار می گویند چنین چیزی در هشت دهه پس از کتاب سوزان در دوران هیتلر، در آلمان سابقه نداشته است. اما معترضان، آثار کارل مای را دربرگیرنده یک نگاه نژادپرستانه نسبت به سرخ پوستان و بی توجهی به نسل کشی استعمارگران معرفی می کنند.

آیا وینتو فراموش می شود؟

"وینتو" قهرمان چند کتاب کارل مای است. خوانندگان آثار کارل مای، وینتوی سرخ پوست را بیش از خالق وی کارل مای می شناسند. اکنون بنگاه انتشاراتی راونزبورگر، با جمع کردن دو کتاب وینتوی ویژه کودکان و نوجوانان بحث بزرگی در میان اهل کتاب برانگیخته است.

راونزبرگر دو کتاب معروف کارل مای را از کتابفروشی ها خارج کرد که منتقدان مای با انتشار یک نامه سرگشاده این نویسنده سرشناس قرن نوزدهم آلمان را به چشم پوشیدن بر جنایات سفیدپوستان علیه سرخ پوستان آمریکا یا تلطیف این جنایات کردند.

فیلم های سینمائی ساخته شده بر پایه رمان های وینتوی کارل مای نیز، مثل کتاب های او با استقبال فراوان کودکان و نوجوانان روبرو شده اند. انتشاراتی راونزبورگ درباره دلیل جمع آوری دو کتاب نوشته است: "این دو کتاب احساسات دیگران را زخمی کرده اند. با توجه به واقعیات تاریخی و سرکوب سرخ پوستان ما به این نتیجه رسیدیم که در این کتاب ها "یک تصویر رمانتیک با کلیشه های زیاد" ارائه شده است.

در واکنش به اقدام کم سابقه ناشر آلمانی بنیاد کارل مای و انجمن کارل مای به عنوان دو نهاد مستقل از هم نامه سرگشاده دیگری منتشر کردند که در آن اقدام ناشر ناشایست ارزیابی شده است. در این نامه از کارل مای به عنوان "آموزنده مدارا و آزادگی در جهان" یاد شده است.

در این نامه که با عنوان "آیا وینتو به پایان رسیده است" منتشر شده، امضاکنندگان به ادعاهای مخالفان و همچنین ناشر داستان های وینتو پاسخ می دهند. یکی از این ادعاها می گوید که کارل مای یک تصویر کهنه و نژادپرستانه به دست می دهد و کشتار بومیان سرخ پوست آمریکا را تلطیف می کند یا مسکوت می گذارد. اتهام دیگر این است که کارل مای به گونه ای اجتناب ناپذیر از دوران استعماری الهام گرفته است و به ویژه در متون قدیمی تر او یک تیپ واحد قومی و گرایش های اروپامحوری ارائه شده است.

ناشر آثار کارل مای در نامه ای که برای توجیه دلایل جمع کردن  دو داستان "وینتوی جوان" منتشر کرده، رسیدگی به اتهاماتی را که به نویسنده بزرگ آلمانی زده شده است، کار ادبیات و علوم فرهنگی دانسته است.

غمخوار سرخپوستان ستم دیده

مخالفان اقدام ناشر در مقابل اعلام کرده اند: "ویژگی کارل مای در مقایسه با همه نویسندگان هم دوران او در آنجا است که او در ارائه تصویری از غرب وحشی همه جا غمخوار سرخ پوستان تحت ستم است. حرمت و کیفیت انسانی سرخ پوستان آمریکا در فیگورهای ایده آلی مثل وینتو تجسم یافته است. تمام نوشته های مای تصویری از نابودی مادی و فرهنگی سرخ پوستان به دست می دهد". 

مدافعان کارل مای در نهایت اعلام کرده اند که کارل مای بدون تردید خوانندگان خود را در زمینه مدارا با فرهنگ های دیگر و احترام به یک جامعه باز جهانی تربیت کرده است.

آندره نوینبرت رئیس "خانه کارل مای" در شهر هوهن اشتاین/ ارنستتال منتقدان کارل مای را به دانش اندک و سطحی نگری متهم کرده و به خبرگزاری آلمان گفته است: "من آرزو می کنم افرادی که این جنجال را به پا کرده اند یکی از کتاب های کارل مای را به دست می گرفتند و می خواندند. در این صورت آن ها به نتایج دیگری می رسیدند".

آندره نوینبرت ضمن ابراز تاسف از جمع کردن کتاب های کارل مای به وسیله ناشر گفت: "منتقدان یک گروه کوچک پر سروصدا هستند که می خواهند حق ابراز نظر را از دیگران سلب کنند".

کارل مای که بود؟

کارل فریدریش مای نویسنده رمان های ماجراجویانه آلمان در قرن نوزدهم میلادی بود. به گزارش یونسکو، آثار این نویسنده بیش از هر نویسنده آلمانی دیگری به زبان های دیگر ترجمه شده اند. منابع آلمانی می نویسند که آثار او به 40 زبان دیگر برگردانده شده اند. 

کارل مای در سال 1842 در شهر هوهن اشتاین / ارنستتال به دنیا آمد و در سال 1912 میلادی در شهر ماینس درگذشت. 

شاهزاده نفتی، حکایت سفرهای وینتو، گنج دریاچه نقره ای و در میان کردستان وحشی از جمله شناخته شده ترین کتاب های کارل مای هستند. به گفته رئیس خانه کارل مای، همین که آثار این نویسنده به بیش از 40 زبان دیگر جهان ترجمه شده اند نشان می دهد که او یک نویسنده جهانی و فراملی است.

رادیو بین المللی فرانسه