در حالی که جنگ قدرت در عراق به ماه یازدهم خود نزدیک می‌شود، آگاهان سیاسی می‌گویند تنها یک نقطه مشترک جناح‌های شیعه رقیب در عراق را با هم متحد می‌کند و آن این است که هیچ یک نمی‌خواهند کسی آنها را به دیده متحد رژیم ایران تلقی کند. این تغییر بنیادین نشان‌دهنده افول نقش تهران در عرصه سیاسی و داخلی عراق است که زمانی حرف اول را در بغداد می‌زد.
روزنامه آمریکایی «وال‌استريت ژورنال» در گزارشی نوشت، مقتدی صدر رهبر جریان صدری‌ها در عراق از ملاقات با اسماعیل قاآنی، فرمانده نیروی سپاه قدس سپاه پاسداران که اخیرا به عراق سفر کرده بود، خودداری کرد.
به نوشته این روزنامه به نقل از منابع مختلف عراقی، «قاآنی فردی ضعیف است که قادر به حل و فصل اختلافات سیاسی بین جناح‌های شیعی رقیب در بغداد نیست.»
نزدیک به دو دهه یعنی پس از تهاجم آمریکا به عراق که به سرنگونی رژیم صدام حسین منجر شد، ایران با ایجاد شبکه‌هایی از شبه‌نظامیان در عراق و حمایت مالی و تسلیحاتی از آنها روابط قوی با همسایه خود ایجاد کرده و نفوذ خود را در این کشور گسترش داده و به تشکیل دولت‌هایی با اکثریت شیعه برای محافظت از منافع خود و مخالفت با آمریکا کمک کرد.
اما تسلط تهران از سال 2018 و قیام مردم عراق علیه فساد کم‌کم متلاشی و در حال محو شدن است. اغلب جناح‌های شیعی عراقی که به شدت از هم جدا شد‌ه‌اند، با هم متفق هستند که از ایران باید فاصله بگیرند، و این رویکرد نشانه‌ای از تضعیف نفوذ ایران و افول تسلط آن بر بغداد است.
جریان صدری‌ها به رهبری مقتدی صدر که یکی از مهمترین جریان‌های شیعی در عراق است، بیش از چهار هفته است که کنترل محوطه پارلمان در منطقه سبز بغداد را به دست گرفته است این جریان اگر چه در ظاهر مذهبی و شیعه است اما بر عربیت عراق و جلوگیری از نفوذ خارجی بویژه ایران بر عراق تاکید دارد.
این درحالی است که طرف مقابل جریان صدری‌ها که تحت سلطه ایران است، به دنبال تشکیل دولت آینده عراق به رهبری نوری مالکی، نخست وزیر سابق است. مقتدی صدر نه تنها مخالف سرسخت نوری المالکی شخص مورد حمایت ایران است بلکه او را منشاء همه فساد در عراق می‌داند.
فهد الجبوری، یکی از مقامات ارشد جريان «الحکمه» که بخشی از چارچوب هماهنگی است، می‌گوید: «ایران به ما برخی توصیه‌ها را می‌کند، اما ما به همه توصیه‌های تهران گوش نمی‌دهیم».
او گفت مقتدی صدر نیز از همراهی با ایرانی‌ها خودداری کرده است.
ابراهیم الجابری مسئول دفتر مقتدی صدر در بغداد به وال‌استریت گفته است: «ایران هرگز نمی‌تواند مقتدی صدر را کنترل کند».
بر اساس گزارش این روزنامه، عدم تمایل گروه‌های عراقی به ارتباط با ایران باعث نگرانی شدید در داخل تهران شده است. تهران این وضعیت را تهدیدی بالقوه برای استراتژی خود در محدود کردن نفوذ آمریکا در عراق و استفاده از خاک و حریم هوایی همسایه‌اش برای انتقال تسلیحات و تجهیزات نظامی به سوریه، لبنان می‌داند.
تظاهرکنندگان عراقی در تجمع‌ها بویژه پس از قیام اکتبر 2018 تاکنون شعارهای ضد رژیم ایران و درخواست طرد آن از عراق سر دادند. بسیاری از عراقی‌ها تهران را به دلیل توانمندسازی شبه‌نظامیان علیه دولت عراق سرزنش می‌کنند.
عراقی‌ها جناح‌های مسلح سیاسی شیعه وابسته به ایران را حامیان وضع موجود عراق و عوامل اصلی فاسد و آشفتگی این کشور می‌دانند.
در این میان شبه‌نظامیان وابسته به ایران با تشدید بحران سیاسی در بغداد، احتمال سوق دادن کشور به درگیری و اقدامات خشونت‌آمیز را افزایش داده‌اند.
درگیری‌های مسلحانه احتمالی بین جریان‌های شیعه مسلح در عراق می‌تواند یکی از بدترین نتایج منفی برای تهران باشد. تحلیلگران می‌گویند که هرگونه تلاش آشکار ایران برای روی آوردن یا حمایت از مخالفان صدر می‌تواند شعله رویارویی در عراق را برافروخته کند.
ناصر کنعانی سخنگوی وزارت خارجه ایران در یکی از معدود اظهارات علنی تهران درباره مشکلات عراق گفت: «با نگرانی تحولات عراق را از نزدیک دنبال می‌کنیم و سعی می‌کنیم دیدگاه‌های مختلف جریان‌های عراقی را به یکدیگر نزدیک کنیم».
اما تهران در پشت پرده فعال است و به گفته یکی از اعضای ارشد شبه‌نظامیان عراقی، اسماعیل قاآنی اوایل ماه جاری برای مذاکره یا جریان‌های سیاسی شیعی با هدف پایان دادن به بن‌بست وارد عراق شد.
قاآنی هیچ اظهارنظری علنی در این باره نکرد و همچنین نمایندگان شیعیانی که با آنها ملاقات کرد، علناً درباره این دیدارها چیزی نگفتند.
ابراهیم الجابری، دستیار مقتدی صدر گفت، صدر که در گذشته با قاآنی ملاقات کرده بود اکنون از ملاقات او خودداری کرد.
سفر قاآنی نشان داد که نقش ایران از زمان مرگ قاسم سلیمانی تاکنون تا چه میزان تغییر کرده است. قاآنی در حل و فصل اختلافات داخلی شیعیان موفقیت چشمگیری نداشته است.
الجبوری گفته است که تفاوت زیادی میان قاآنی و سلیمانی است.
العربیه
