واتسلاو هاول از رهبران «انقلاب مخملی» چکسلواکی درگذشت
«حقیقت و عشق باید بر دروغ و نفرت غلبه کند.»
"واتسلاو هاول"، نویسنده، سیاستمدار، مخالف بزرگ کمونیسم استالینی و مدافع همیشگی حقوق بشر که سی سال قبل انقلاب مخملی چکسلواکی را رهبری کرد، حوالی ظهر روز یکشنبه به وقت محلی، در ٧٥ سالگی در شهر زادگاهش، پراگ، درگذشت. علاوه بر کارنامۀ سیاسی پربار، آثار ادبی زیادی از وی باقی مانده است.
واتسلاو هاول، نمايش نامه نويس و از ناراضيان سرشناس چکسلواکی بود که از رهبران «انقلاب مخملی» اين کشور به شمار می رفت و در اين کشور به قهرمان ملی تبديل شده بود.
مبارزات وی و ساير ناراضيان سبب شد تا در جريان يک انقلاب آرام و بدون خونريزی، به چهار دهه دوران سلطه بی رحمانه کمونيسم در چکسلواکی پايان داده شود.
هاول به نماد مردمی تبدیل شده بود که به صورت مسالمت آمیز رژیم های اقتدارگرا را در اروپای شرقی به زیر کشیده بودند. جمله مشهور او این بود که «حقیقت و عشق باید بر دروغ و نفرت غلبه کند.»
این ناراضی سرشناس بارها نامزد جایزه نوبل صلح شده بود و در دوران زندگی اش به پاس تلاش در زمینه مبارزه با رژیم های سرکوبگر جوایز زیادی دریافت کرده بود. از جمله این جوایز می توان به جایزه معروف اولاف پالمه در سوئد و مدال ریاست جمهوری برای آزادی، بالاترین مدال اجتماعی در ایالات متحده آمریکا اشاره کرد.
هاول در سال گذشته از مقام های جمهوری اسلامی ایران خواست تا نسرین ستوده، وکیل ایرانی که در زندان به سر می برد، را آزاد کنند.
وی ۲۹ دسامبر سال ۱۹۸۹و پس از سقوط کمونيسم به رياست جمهوری چکسلواکی انتخاب شد و اين کشور را به سمت دمکراسی و بازار آزاد هدايت کرد.
واتسلاو هاول همچنين نقش مهمی در جدايی مسالمت آميز جمهوری چک و اسلواکی در سال ۱۹۹۳ ايفا کرد.
واتسلاو هاول در سال ۲۰۰۹وی که تا سال ۲۰۰۳ به مدت ده سال در قدرت بود، چند ماه پيش از پيوستن جمهوری چک به اتحاديه اروپا از قدرت کناره گيری کرد.
زندگی و فعاليت سياسی
واتسلاو هاول در پنجم اکتبر سال ۱۹۳۶ در پراگ و در خانواده ای ثروتمند متولد شد که پس از استقرار کمونيسم در چکسلواکی در سال ۱۹۴۸، دارايی های آن از سوی حکومت ضبط شد.
وی به دليل محدوديت های رژيم کمونيستی اجازه نيافت تا در دوران دبيرستان تحصيل کند و به همين دليل ناچار شد تا در کلاس های شبانه، دوران دبيرستان را به پايان برساند.
او سپس به کار تئاتر و نمايشنامه نويسی روی آورد و در دوران فعاليت ادبی خود آثار مشهوری چون «نيروی ضعيفان»، «قدرت و فاقد قدرت»، «يادداشت تفاهم»، «اپرای گدايان» و «پروانه ای روی آنتن» را خلق کرد.
نام واتسلا هاول نخستين بار پس از بهار پراگ در چکسلواکی بر سر زبان افتاد. بهار پراگ که به اصلاحات الکساندر دوبچک، رهبر وقت، و ساير همقطاران وی در حزب کمونيست در سال ۱۹۶۸ اطلاق می شود با حمله نيروهای شوروی به اين کشور درهم شکسته شد.
فعاليت رسمی هاول در عرصه سياست در ژانويه سال ۱۹۷۷ آغاز شد که وی همراه با شماری از ناراضيان چکسلواکی، منشور ۷۷ را درباره حقوق بشر و سانسور در اين کشور تهيه و امضا کرد. انتشار اين منشور توجهات زيادی را در غرب برانگيخت.
وی به دليل فعاليت های سياسی خود بارها به زندان افتاد و چهار سال را در زندان های رژيم کمونيستی چکسلواکی سپری کرد. نامه های او به همسرش اولگا که در زندان به تحرير در آمدند به يکی از آثار شاخص هاول بدل شده است که با نام «نامه هايی به اولگا» به چاپ رسيده است.
هاول به دليل نوشته های انتقادی و نمايشنامه های سياسی خود بارها با محدوديت و سانسور روبرو شد و در نوشته های خود کمونيسم و دستگاه اداری چکسلواکی را در قالب طنز مورد انتقاد قرار می داد.
در سال ۱۹۸۸ و در آستانه بيستمين سالگرد حمله شوروی به چکسلواکی هزاران تن از جوانان با راهپيمايی در خيابان های پراگ نام واتسلاو هاول و قهرمان وی ماساريک که نخستين جمهوری چک را در سال ۱۹۱۸ پايه گذاری کرد، فرياد زدند.
هاول در ژانويه ۱۹۸۹ دستگير شد که اين اتفاق خشم مردم را برانگيخت و به اعتراض ها در داخل کشور و خارج دامن زد. فشارهای زياد داخلی و خارجی سبب شد تا رژيم کمونيستی وی را در ماه مه از زندان آزاد کند. در پاييز آن سال نشانه های فروپاشی کمونيسم در اروپای شرقی به چشم می خورد و در ماه نوامبر، ديوار برلين فرو ريخت.
هشت روز بعد، پليس چکسلواکی به صورتی بی رحمانه تظاهرات هزاران دانشجوی دانشگاه های پراگ را سرکوب کرد. اين فرصتی بود که هاول و ساير همقطاران او در انتظار آن به سر می بردند.
ظرف ۴۸ ساعت بزرگترين جنبش مخالف در چکسلواکی شکل گرفت و يک روز بعد صدها هزار نفر از مردم چک و اسلواکی به خيابان ها ريختند.
با ادامه يافتن تظاهرات و ظرف سه هفته، حکومت کمونيستی چکسلواکی سرنگون شد و انقلاب اين کشور که به «انقلاب مخملی» مشهور شد به پيروزی رسيد.
