بهروز بهزادي
![]()
پول ملی ما
دریک، درهم، دینار، قران، ازار، تومان، ریال
از كـودكـي بـا نخستين پولي كه آشنا شدم «قران» بود. يك قران معادل يك ريال از پدرم مي‌گرفتم و با آن خيلي چيزها مثل نخود و كشمش و آب‌نبات و گاهي هم مداد و پاك‌كن مي‌خريدم.
خاطره‌يي كه نوشتم مربوط به اواسط دهه 30 شمسي است، ولي بعدا با ريال و تومان هم آشنا شدم و در مطالعه تاريخ ايران نيز فهميدم ايران از جمله كشورهايي بوده كه از 2500 سال پيش واحد پول رسمي داشته است، يعني در دوره هخامنشيان و پادشاهي داريوش سكه‌زرين «دريك» پول ملي ايران بوده است.
بعدها در دوره ساسانيان پول ملي ايران «درهم» مي‌شود كه البته در همان زمان واحد پول يونان دراخما نيز شبيه درهم بوده است. در تاريخ تطور پول ايران به شاهي، محمودي و صناري (دوران سلطان محمود غزنوي)، عباسي (دوران شاه‌عباس)، نادري (دوران نادرشاه) بر‌مي‌خوريم كه در زمان قاجاريه به قران و تومان مي‌رسد و بعد از قاجاريه واحد پول رسمي ريال مي‌شود كه البته هر ريال به صد دينار تقسيم مي‌شده است. زماني با يك دينار كه يك صدم يك ريال است در اين كشور مي‌شد خريد كرد كه امروز تقريبا از قاموس واژه‌هاي اقتصادي حذف شده است.
ريال نيز امروز آن جايگاه قديم را ندارد و تومان كه واژه غيررسمي 10 ريال بوده بيشتر در معاملات مردم مطرح است.
گفتني است كه ريال يك واژه استعماري است، زيرا وقتي اسپانيايي‌ها و پرتغالي‌ها به خليج‌فارس راه يافتند آن را به ايران آوردند. ريال، همان رويال زبان آنگلوساكسون‌‌ها يعني انگليسي است كه معني سلطنتي را مي‌دهد كه ايرانيان در زمان‌هاي دور ترجمه آن يعني شاهي را نيز به كار مي‌بردند.
گفتني است كه درهم زمان ساسانيان امروز پول ملي امارات و ريال نيز غير از ايران، پول ملي عربستان سعودي است. تنها پولي كه همچنان ايراني مانده است، «دريك» سكه زر دوران هخامنشي است كه با وزن متوسط 40/8 گرم يكي از قوي‌ترين پول‌هاي دوران خود بوده است. روي دريك تصويري از كماندار هخامنشي ضرب شده و سكه‌هايي كه از آن زمان برجاي مانده نشان مي‌دهد كه دريك تقريبا از طلاي زرد خالص بوده و آلياژ آن در سطح 3درصد ارزيابي شده است.
گفتني است كه دريك از واژه زريك گرفته شده كه به معني زرين بوده است.
اينك كه قرار است چهارصفر از پول ملي ايران حذف شود و اين پول وارد مرحله جديدي مي‌شود و از آنجا كه بانك مركزي قرار است نام پول جديد ملي را به نظرخواهي مردم بگذارد، بهتر است ما ايرانيان با تاريخ تطور پول ملي خود بيشتر آشنا شويم تا بتوانيم به بهترين گزينش در اين زمينه دست پيدا كنيم.
