شیردال چیست که به ایران بازگشت؟

نگهبانی در برابر اهریمن، جادو و دروغ

این روز ها خبر از بازگشت یک شیردال ایرانی از آمریکا سر زبان ها افتاده است، شیردالی که در سال 2003 توسط گمرک فرودگاه آمریکا از یک قاچاقچی میراث فرهنگی توقیف شده و قطعه کوچکی از میراث و گنجینه گمشده ایران باستان است.

شیردال، موجودی است که از ترکیب 3 حیوان یعنی شیر، اسب وعقاب بوجود آمده و در فرهنگ های مختلف موجودی اسطوره ای به حساب می آید. شیردال که در زبان انگلیسی به Griffin معروف است دارای افسانه های قدیمی و کهنه ای بسیاری است در یکی از این افسانه ها آمده است که شیردال بر دروازه‌ی شهر «تِبس» در مصر باستان می‌نشست و از رهگذران ضرب‌المثل می‌پرسید؛ هر کسی پاسخ غلط می‌داد، او را روی تختی می‌خواباند و اگر بدنش بزرگ‌تر از تخت بود، قسمت‌های اضافه را می‌برید و اگر کوچک‌تر بود، بدنش را می‌کشید تا به اندازه‌ی تخت شود. دیگر اینکه مردم ایران باستان شیردال‌ها را نگهبان گنجینه‌های خدایان می‌پنداشتند.

قدیمی‌ترین شیردال کشف‌شده از آسیای مرکزی به قرون پنجم و چهارم پیش از میلاد برمی‌گردد و به حکومت‌های تابع امپراطوری هخامنشی متعلق است. هخامنشیان شیردال را نگهبانی در برابر اهریمن، جادو و دروغ می‌دانستند. سرستون‌های مشهور هخامنشی هم یکی از مشهورترین مصنوعات بشری هستند که شیردال‌ها را نمایش می‌دهند. تندیس‌های به شکل شیردال در معماری کاربرد زیادی دارند.شیردال‌ها در معماری ایلامی کاربرد داشتند و نمونه برجسته‌ای از آن در شوش پیدا شده است.

روی کفل این شیردال نوشته‌ای به خط میخی ایلامی از اونتاش گال که آن جانور را به اینشوشیناک خدای خدایان ایلام هدیه کرده است. این شیردال که بدست بانو گیرشمن بازسازی شده‌است در قلعه شوش نگهداری می‌شود.

در این روز ها خبر هدیه آمریکایی ها به ایرانی ها سر زبان ها افتاده شیردالی که در سال 2003 توسط گمرک فرودگاه آمریکا از یک قاچاقچی میراث فرهنگی توقیف شده . جام نقره ای متعلق به قرن هفت پیش از میلاد که از یک غار در ایران پیدا شده و گمان می رود بخشی از گنجینه ای باستانی باشد که در اواخر دهه ۸۰ میلادی در نزدیکی مرز ایران و عراق کشف شد.

آمریکایی ها می گویند یک قاچاقچی میراث فرهنگی به نام هشام ابوطعام شیردال را در سال ۲۰۰۰ به آمریکا برد و با ارائه مدرکی جعلی به مقامات گمرک گفت که شئ نقره از سوریه آمده است. او سپس تلاش کرد که جام نقره را به قیمت ۹۵۰ هزار دلار به یک مجموعه دار بفروشد اما در سال ۲۰۰۳ به دام ماموران پلیس افتاد.

حال و با بازگشت این گنجینه ی ارزشمند تاریخی انتظار می رود با رایزنی هایی که رییس جدید سازمان میراث فرهنگی در سفر اخیر خود به نیویورک انجام داده کتیبه ها و دست نوشته های ایران باستان هم  که در دانشگاه شیکاگو نگهداری می شود به کشور بازگردانده شوند ولی با این پیش شرط که نگهداری از آنها در شرایطی باشد که دوباره سر از موزه ها و مزایده های دنیا درنیاورند.