آبروی «نظام» رفت
نگرانی‌ها از پخش زنده مناظره‌های انتخاباتی بی‌جهت نبود. خطیب نماز جمعه تهران چند ساعت پیش از برگزاری اولین مناظره تلویزیونی به نامزدهای انتخاباتی هشدار داده بود که اگر سخنانشان نظام را تضعیف کند، حرام است. در نخستین مناظره انتخاباتی که از شبکه اول صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شد، فعل حرامی اتفاق نیفتاد، فقط آبروی نظام رفت: بیکاری گسترده جوانان، بی‌سوادی، حاشیه‌نشینی، نظام ناکارآمد اداری و بحران‌های زیست‌محیطی.
نخستین مناظره انتخاباتی به موضوعات اجتماعی اختصاص داشت. مهم‌ترین چهره‌ها ابراهیم رئیسی و محمد باقر قالیباف از یک سو و حسن روحانی و اسحاق جهانگیری از سوی دیگر بودند. هر کس در نقش خودش بود. رئیسی تلاش می‌کرد از سابقه قضائی خونین‌اش فاصله بگیرد و موجه جلوه کند. او از روی تکلیف آمده است. قالیباف اما همان «سردار گازانبری» بود. مدیریت جهادی: «من از راه رسیدم که همه مشکلات را از میان بردارم. » با کدام راهکار؟ معلوم نشد.
حسن روحانی تلاش کرد مانند یک دولتمرد متین باشد. تدبیر و امید. دولت الکترونیک. جلب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی. اسحاق جهانگیری اما جور او را کشید. جهانگیری و قالیباف مدام دهن به دهن می‌شدند. بدون جهانگیری و قالیباف، اولین مناظره به کلاس انشا شباهت پیدا می‌کرد. دو نامزد دیگر، هاشمی‌طبا و میرسلیم حضوری تشریفاتی داشتند. چکیده‌ای از مهم‌ترین فرازهای اولین مناظره انتخاباتی در شبکه یک صدا و سیمای جمهوری اسلامی:
مسکن
- قالیباف:
بیش از سه میلیون واحد مسکونی خالی داریم که متعلق به چهار درصد رانت‌خوار جامعه است که در جاهای مختلف خانه و ویلا دارد.
- جهانگیری:
در شهرها تعداد قابل توجهی واحد مسکونی خالی داریم. ۲۵۰ میلیارد دلار ارزش واحدهای مسکونی خالی‌ست. تلاش کردیم با ساخت مسکن اجتماعی به کسانی مثل معلولان یا افراد تحت پوشش بهزیستی کمک کنیم.
- رئیسی:
باید مردم را توانمند کرد تا مسکن تهیه کنند و بافت فرسوده را خودشان بازسازی کنند. اما مشکل زوج‌های جوان را باید با ارائه تسهیلات کاهش داد. طرح مسکن مهر با اشکالاتی که داشت، ایجاد شد. باید زودتر آن را تمام کرد و تحویل متقاضیان داد.
- هاشمی‌طبا:
مسئله اصلی حفظ کشور است. می‌گویند در ده سال آینده حاشیه‌نشین‌ها به ده میلیون نفر خواهند رسید. توانمند شدن انسان‌ها با اعانه دادن ممکن نیست. مشکل این است که همه چیز را با هم می‌خواهیم. باید مشکل کلان اقتصاد را حل کرد و مردم خودشان خواهند توانست مشکل مسکن را حل کنند.
ازدواج
- روحانی:
اولین کاری که باید در زمینه ازدواج و سایر مسایل انجام بدهیم این است که جامعه به آینده خودش امید داشته باشد. اگر هر روز یک تهدید جدیدی و یک حصر جدیدی باشد و هر روز محدودیتی سلیقه‌ای فرای قانون برای جوان‌ها ایجاد کنیم، مردم را در زندگی و ازدواج و… دچار مشکل می‌کنیم. باید امید و اشتغال ایجاد کنیم. امروز شرایط کسب و کار بهبود یافته. از رتبه ۱۵۲ رسیده به رتبه ۱۲۰. اساس اشتغال شرایط کسب و کار است. اعتماد به سرمایه‌گذاری ایجاد شده.
- قالیباف:
افسردگی در جامعه به نقطه غیرقابل قبولی رسیده است. نشاط به معنای زندگی خوش است. [خطاب به مردم] آیا حس شما این است که آمار بیکاری بیشتر شده یا کمتر شده؟ اگر این مشکلات را حل کردیم، نشاط ایجاد کرده‌ایم. من معتقدم که اشکال اساسی ما سرمایه نیست و نوع مدیریت و عدم تحمل شماست.
- جهانگیری:
مسکن، اشتغال و ازدواج از مهم‌ترین نیازهای جوانان است. مهم‌تر این است که جوانان پذیرفته بشوند و مورد احترام قرار بگیرند. وام سه میلیون تومانی به وام ده میلیون تومانی تبدیل شد. یعنی کل وام پرداختی حدود ۳۰ برابر شد. این کشور بهترین زمینه برای گردشگری دارد.چه کسانی به سفارت عربستان حمله کردند؟ ۷۰۰ هزار شیعه به مشهد سفر می‌کردند و اقتصاد تقویت می‌شد. با آن حمله چه شد؟ کسانی که به سفارت عربستان حمله کردند امروز در ستاد کدام کاندیدا هستند؟
- رئیسی:
باید کاری کنیم که جوانی که می‌خواهد ازدواج کند، بتواند آسان‌تر ازدواج کند. سالی ۷۰۰ هزار ازدواج می‌تواند به یک میلیون افزایش پیدا کند.
- میرسلیم:
دیر شدن ازدواج مشکلات متعددی [به وجود می‌آورد] و زمینه‌ساز انحراف اجتماعی و جنسی است.گرایش به تشکیل خانواده سست شده و باعث شده خانواده‌ها استحکام نداشته باشند. طلاق افزایش پیدا کرده.
- هاشمی‌طبا:
این ادعا که دولت می‌تواند همه کار بکند و در امر ازدواج جوانان هم دخالت کند، زیاد از حد خوشبینانه است. سبک زندگی و مسائل فرهنگی کشور ما و آنچه دست و پای جوانان را بسته باید مورد توجه قرار گیرد. البته داشتن کار حتماً برای ازدواج لازم است.
نظام فاسد اداری
- جهانگیری:
با فریب و دروغ نباید با جامعه صحبت شود. متأسفم که باید بگویم بیشترین عدم رضایت مردم از شهرداری، بانک‌ها و دستگاه قضایی است. برای کسب رضایت مردم باید شفافیت وجود داشته باشد. مردم باید به حقوق شهروندی آگاهی داشته باشند. دولت الکترونیک از مهم‌ترین اقداماتی است که باید انجام شود تا بوروکراسی کاهش یابد. مردم باید در خانه خود با تلفن همراه هوشمندشان بتوانند بخش قابل توجهی از خدمات را دریافت کنند. تکمیل دولت الکترونیک کارها را آسان و مردم را راضی خواهد کرد.
- رئیسی:
نظام اداری با حقوق مردم سر و کار دارد، من به عنوان کسی که سال‌ها در سازمان بازرسی حضور داشتم، در جلساتی آسیب‌هایی را با مدیران مطرح کردم. هنوز پس از بیش از ده سال بعضی از آن مشکلات وجود دارد.
- میرسلیم:
چرا آزادی دسترسی به اطلاعات وجود ندارد و هنوز زیر میزی وجود دارد و چرا با کسانی که از اطلاعات به نفع خود سوءاستفاده کردند برخورد نشده است؟
- هاشمی‌طبا:
در مجموعه دستگاه‌های دولتی هم خدمت هست و هم سرگردانی. با دولت الکترونیک هم حل نمی‌شود.
- روحانی:
باید کار اداره کشور را به مردم واگذار کرد. باید بخش خصوصی فعال شود و سرمایه اجتماعی بین دولت و مردم افزایش پیدا کند و این دو به هم اعتماد کنند. متأسفانه بعضی رسانه‌ها مدام با تخریب و اتهامات ناروا می‌خواهند بین مردم و نظام شکاف ایجاد کنند که بسیار خطرناک است. موضوع دیگر ضرورت شفاف شدن امور است. دولت الکترونیک و شبکه ملی اطلاعات در این مورد نقش مهمی دارد.
بحران زیست‌محیطی
- قالیباف:
نزدیک به ۲۰ استان با مشکل ریزگردها مواجه است. بعضی اوقات گفته می‌شود مشکل ریزگردها به بیرون از مرزها برمی‌گردد، اما تا چه اندازه؟ گرد و خاک اخیر اهواز داخلی بود. وقتی مالچ‌پاشی و درختکاری را رها می‌کنیم این می‌شود.
از حقوق شهروندی حرف می‌زنیم. اما اولین حق مردم هوا است. در همین تهران ما گفتیم آلودگی هوا قابل حل است. مشکل محیط زیست حل نشده چون این دولت هر چیزی را می‌گوید این نمی‌شود و این راهش نیست.
- جهانگیری:
مشکلات محیط‌زیستی بسیار مهم است و هم مردم حساس‌اند و هم دولت‌ها باید کار انجام دهند. از جمله مهم‌ترین کارهای دولت ما در زمینه محیط زیست است و از جمله در مورد دریاچه ارومیه کار کرده‌ایم. بنزین غیراستاندارد را حذف کردیم. برای خودروهای تولید داخل، استاندارد بالا وضع شد. هفتاد درصد ریزگردها منشأ خارجی دارند و در گفت‌وگوهای بین‌المللی دنبال حل این مشکل هستیم. این دولت کارهای مهمی کرده است. آقای قالیباف ۱۲ سال است که شهردار تهران است، بگوید که چرا هنوز نتوانسته زباله‌ها را تفکیک کنند. او فقط شهردار سازه‌هاست. با روش‌های نظامی نمی‌شود مشکلات تهران را حل کرد، این کار نیازمند راهکارهای علمی است.
- میرسلیم:
چرا بیابان‌زایی رو به افزایش است و تهران ظرفیت پذیرش چه جمعیتی را دارد؟ چه راهکارهایی برای حل مشکلات رفت و آمد عمومی در تهران وجود دارد و چرا نتوانسته‌ایم [این مشکلات را] حل کنیم. بسیاری از سفره‌های زیرزمینی ما برای همیشه از بین رفته. چگونه می‌توان مشکل جنگل‌زدایی را حل کرد؟ آیا احیای جنگل‌ها نمی‌تواند ایجاد اشتغال کند؟
- هاشمی‌طبا:
متأسفم که برنامه ششم توسعه ما مجموعه‌ای از آمال و آرزوهاست و انگار مانند خداوند ما هم از خود این تصور را داریم که «کن فیکون» کنیم.
- روحانی:
خوشحالم که آقای قالیباف می‌گوید نباید هوا را از مردم بگیریم. در تهران کی هوا را از مردم گرفته؟ مجوز این برج‌های بزرگ را شما به ثروتمندان دادید. مگر شما به همان کسی که ثروت مردم را غارت کرد مجوز برج ۳۳ طبقه ندادید؟ در کوچه‌های تنگ مجوز برج می‌دهید. تمام درختان قدیمی تهران دارد قطع می‌شود و به جای آن برج ساخته می‌شود. اگر قرار است در مورد محیط زیست کار کنیم، باید به مشکل آب برسیم. این دولت روی آبیاری مدرن کار زیادی کرده است.
- قالیباف:
افتخار شهرداری این است که از برق زباله تولید می‌کنیم و بقیه آن هم کمپوست می‌شود. دوستان شما بودند که فقط زباله را از روی زمین جمع می‌کردند. قانون را اجرا نکردید. پول حمل و نقل عمومی را نه فقط به تهران، به هیچ شهری ندادید. مترو را ساختیم. برای اینکه به محیط زیست اهمیت می‌دهیم. ما بیش از ۲۰ هزار هکتار جنگل‌کاری کردیم در تهران. اگر شما بحث بلند مرتبه‌سازی را مطرح می‌کنید این مصوبه دولت شما ۴ درصدی‌ها است.
چه کسی از آن فرد زالو صفت دلال که الان در زندان است تقدیر کرد و به او لوح تقدیر داد؟ این دشت تهران امروز ۲۴ درصد جمعیت کشور را در خودش دارد. این به خاطر مهاجرت و مشکلات اقتصادی است.
رادیو زمانه
