ایران در واکنش به خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و در اعتراض به اقدامات ناکافی سایر کشورهای عضو این توافق، بخشی از اقدامات خود در اجرای برجام را از امروز، چهارشنبه، ۱۸ اردیبهشت (۸ مه) متوقف کرده است. حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران نیز گفته است که از امروز فروش مازاد اورانیوم غنی شده و آب سنگین را متوقف می‌کند.
این تصمیم در بیانیه شورای‌عالی امنیت ملی اعلام شده که صبح امروز در رسانه‌های خبری ایران منتشر شد.
در بیانیه شورای‌عالی امنیت ملی آمده است که این شورا "در راستای صیانت از امنیت و منافع ملی مردم ایران و در اعمال حقوق جمهوری اسلامی ایران مندرج در بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام، امروز، ۱۸ اردیبهشت سال ۱۳۹۸، دستور توقف برخی اقدامات ایران در توافق برجام را صادر نمود." این بیانیه افزوده است که این موضوع در نامه حسن روحانی، رئیس جمهوری، به اطلاع سران کشورهای عضو برجام شامل آلمان، بریتانیا، چین، روسیه و فرانسه رسیده است.
بند ۲۶ برجام مربوط به خودداری کشورهای طرف توافق با ایران در خودداری از بازگرداندن تحریم‌های هسته‌ای است. طبق متن فارسی برجام منتشر شده توسط وزارت خارجه جمهوری اسلامی، بند ۲۶ اعلام می‌دارد که "اتحادیه اروپا فارغ از فرآیند حل و فصل اختلافات پیش‌بینی شده در این برجام، از بازگرداندن یا تحمیل مجدد تحریم‌هایی که طبق این برجام لغو شده خودداری می‌کند و هیچ تحریم جدیدی وضع نخواهد کرد" و "ایالات متحده با حسن نیت، نهایت تلاش خود را برای دوام این برجام و پیشگیری از تداخل در تحقق متمتع شدن ایران از لغو تحریم‌های مشخص شده در پیوست ۲ به عمل خواهد آورد."
در بند ۳۶ همین سند آمده است که "چنانچه ایران معتقد باشد که هر یک یا کلیه اعضای گروه ۱+۵ تعهدات خود را طبق این برجام رعایت ننموده‌اند، می‌تواند موضوع را به منظور حل و فصل به کمیسیون مشترک ارجاع نماید؛ به همین ترتیب، چنانچه هر یک از اعضای گروه ۱+۵ معتقد باشد که ایران تعهدات خود را طبق برجام رعایت نکرده است، هر یک از دولت‌های گروه ۱+۵ می‌تواند اقدام مشابه به عمل آورد." در این بند به انواع محتمل تصمیمات این کمیسیون مشترک و حقوق اعضا در واکنش به این تصمیمات اشاره‌ای نشده است.
بیانیه شورای عالی امنیت ملی با اشاره به اینکه یک سال از "خروج غیرقانونی ایالات متحده آمریکا" از برجام و "نقض مصوبات شورای امنیت سازمان ملل متحد توسط آمریکا" می‌گذرد، افزوده است که "این زورگویی آشکار آمریکا متاسفانه با هیچ اقدام درخور و متناسب از سوی شورای امنیت و یا اعضای باقی‌مانده در برجام مواجه نشده است."
این شورا گفته است که جمهوری اسلامی طی سال گذشته "نهایت خویشتن‌داری را از خود نشان داده و به درخواست دیگر اعضای برجام، فرصت قابل توجهی در اختیار آنها قرار داده است تا اثرات و تبعات خروج آمریکا ار برجام را جبران نمایند." این بیانیه با یادآوری جلسات برخی مقامات جمهوری اسلامی و کشورهای عضو برجام در این مدت و "اذعان" این کشورها "که رفع تحریم‌ها و برخورداری ایران از منافع اقتصادی حاصله، بخش حیاتی از برجام است" می‌افزاید که کشورهای باقی‌مانده در برجام "متعهد شدند برای تحقق این هدف راه‌های عملی به منظور عادی‌سازی و حتی ارتقاء همکاری‌های اقتصادی با ایران طراحی کنند."
بیانیه شورای‌عالی امنیت ملی افزوده است که "متاسفانه این حسن نیت و خویشتن‌داری هوشمندانه مردم ایران بی‌پاسخ مانده و غیر از صدور بیانیه‌های سیاسی، هنوز هیچ ساز و کار عملیاتی برای جبران تحریم‌های آمریکا مستقر نشده است. بنابراین، جمهوری اسلامی ایران برای تامین حقوق خود و بازگرداندن توازن به مطالبات طرفین در این توافق، گزینه‌ای به غیر از 'کاهش تعهدات ' ندارد."
بیانیه شورای‌عالی امنیت ملی در توضیح "کاهش تعهدات" گفته است که "اعلام می‌نماید که جمهوری اسلامی ایران در مرحله فعلی دیگر خود را متعهد به رعایت محدودیت‌های مربوط به نگهداری ذخایر اورانیوم غنی شده و ذخایر آب سنگین نمی‌داند." طبق برجام، جمهوری اسلامی ایران تنها مجاز از تا ٣٠٠ کیلوگرم اورانیوم غنی شده تا خلوص ٣.٦٧ درصد و تا ١٣٠ تن آب سنگین را در داخل کشور نگهداری کند. تولید مازاد بر این مقدار باید از کشور خارج شود. برای این منظور، امکان مبادله و فروش این مواد به دیگر کشورها در برجام منظور شده است.
از آنجا که اورانیوم غنی شده تا این درجه خلوص قابلیت تبدیل به اورانیوم با خلوص بالاتر را دارد، این بند به منظور جلوگیری از دسترسی ایران با میزان لازم اورانیوم با خلوص قابل استفاده در ساخت اسلحه اتمی پیش‌بینی شده است. آب سنگین در ساخت بمب اتمی می‌تواند به کار برود.
در ادامه این بیانیه آمده است که "به کشورهای باقی‌مانده در برجام شصت روز فرصت داده می‌شود تا تعهدات خود به ویژه در حوزه‌های بانکی و نفتی را تامین کنند؛ چنانچه در این مهلت کشورهای مزبور قادر نباشند مطالبات ایران را تامین کنند در مرحله بعدی جمهوری اسلامی ایران رعایت محدودیت‌های مربوط به سطح غنی سازی اورانیوم و اقدامات مربوط به مدرن‌سازی رآکتور آب سنگین اراک را نیز متوقف خواهد کرد."
شورای عالی امنیت ملی در عین حال وعده داده است که "در هر زمان که خواسته‌های ما تامین شود، ما نیز به همان میزان اجرای تعهدات متوقف شده را از سر خواهیم گرفت و در غیر اینصورت جمهوری اسلامی ایران مرحله به مرحله اجرای تعهدات دیگر را متوقف خواهد کرد."
این بیانیه افزوده است که جمهوری ا سلامی با حسن نیت وارد توافق هسته‌ای شد و پس از خروج آمریکا نیز با حسن نیت انتظار اقدام سایر کشورهای عضو برجام را داشت و "حال نوبت کشورهای باقی‌مانده در برجام است که حسن نیت خود را ثابت کرده و قدم‌های جدی و عملی برای حفظ برجام بردارند."
این بیانیه در پایان هشدار داده است که "پنجره‌ای که اکنون در برابر دیپلماسی قرار دارد مدت زیادی باز نخواهد بود و مسئولیت شکست برجام و هرگونه تبعات احتمالی آن به طور کامل بر عهده آمریکا و اعضای باقی مانده در برجام قرار خواهد داشت."
روز گذشته، خبرگزاری ایرنا گزارش کرد که در نخستین سالروز اعلام تصمیم رئیس جمهوری آمریکا به خروج از برجام، حسن روحانی نامه‌ای به اعضای باقی‌مانده در این توافق ارسال خواهد کرد و تاکید خواهد ورزید که ایران در مورد برجام خویشتن‌داری نشان داده "اما فرصت‌ها از دست رفته است و طرف مقابل نتوانسته به تعهداتش در برجام عمل کند به طوری که برای ایران راهی به جز کاهش تعهداتش نیست."
همزمان گزارش شد که محمد جواد ظریف، وزیر خارجه جمهوری اسلامی برای گفتگو با مقامات روسیه به مسکو رفته است. احتمال داده شد که هدف او تشریح تصمیم جمهوری اسلامی به کاهش تعهداتش در برجام است.
هنوز کشورهای باقی‌مانده در برجام یا ایالات متحده نسبت به تصمیم اخیر جمهوری اسلامی واکنشی نشان نداده‌اند اما پیشتر، فرانسه هشدار داده بود که در صورت تخطی جمهوری اسلامی از تعهداتش در برجام، کشورهای باقی‌مانده چاره‌ای جز بازگرداندن تحریم‌های هسته‌ای نخواهند داشت.
در پی انتشار بیانیه شورای‌عالی امنیت ملی، حسن روحانی در جلسه هیئت دولت گفت: "از امروز فروش اورانیوم غنی شده و آب سنگین را متوقف می‌کنیم."
در بیانیه شورای‌عالی امنیت ملی آمده است که این شورا "در راستای صیانت از امنیت و منافع ملی مردم ایران و در اعمال حقوق جمهوری اسلامی ایران مندرج در بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام، امروز، ۱۸ اردیبهشت سال ۱۳۹۸، دستور توقف برخی اقدامات ایران در توافق برجام را صادر نمود." این بیانیه افزوده است که این موضوع در نامه حسن روحانی، رئیس جمهوری، به اطلاع سران کشورهای عضو برجام شامل آلمان، بریتانیا، چین، روسیه و فرانسه رسیده است.
بند ۲۶ برجام مربوط به خودداری کشورهای طرف توافق با ایران در خودداری از بازگرداندن تحریم‌های هسته‌ای است. طبق متن فارسی برجام منتشر شده توسط وزارت خارجه جمهوری اسلامی، بند ۲۶ اعلام می‌دارد که "اتحادیه اروپا فارغ از فرآیند حل و فصل اختلافات پیش‌بینی شده در این برجام، از بازگرداندن یا تحمیل مجدد تحریم‌هایی که طبق این برجام لغو شده خودداری می‌کند و هیچ تحریم جدیدی وضع نخواهد کرد" و "ایالات متحده با حسن نیت، نهایت تلاش خود را برای دوام این برجام و پیشگیری از تداخل در تحقق متمتع شدن ایران از لغو تحریم‌های مشخص شده در پیوست ۲ به عمل خواهد آورد."
در بند ۳۶ همین سند آمده است که "چنانچه ایران معتقد باشد که هر یک یا کلیه اعضای گروه ۱+۵ تعهدات خود را طبق این برجام رعایت ننموده‌اند، می‌تواند موضوع را به منظور حل و فصل به کمیسیون مشترک ارجاع نماید؛ به همین ترتیب، چنانچه هر یک از اعضای گروه ۱+۵ معتقد باشد که ایران تعهدات خود را طبق برجام رعایت نکرده است، هر یک از دولت‌های گروه ۱+۵ می‌تواند اقدام مشابه به عمل آورد." در این بند به انواع محتمل تصمیمات این کمیسیون مشترک و حقوق اعضا در واکنش به این تصمیمات اشاره‌ای نشده است.
بیانیه شورای عالی امنیت ملی با اشاره به اینکه یک سال از "خروج غیرقانونی ایالات متحده آمریکا" از برجام و "نقض مصوبات شورای امنیت سازمان ملل متحد توسط آمریکا" می‌گذرد، افزوده است که "این زورگویی آشکار آمریکا متاسفانه با هیچ اقدام درخور و متناسب از سوی شورای امنیت و یا اعضای باقی‌مانده در برجام مواجه نشده است."
این شورا گفته است که جمهوری اسلامی طی سال گذشته "نهایت خویشتن‌داری را از خود نشان داده و به درخواست دیگر اعضای برجام، فرصت قابل توجهی در اختیار آنها قرار داده است تا اثرات و تبعات خروج آمریکا ار برجام را جبران نمایند." این بیانیه با یادآوری جلسات برخی مقامات جمهوری اسلامی و کشورهای عضو برجام در این مدت و "اذعان" این کشورها "که رفع تحریم‌ها و برخورداری ایران از منافع اقتصادی حاصله، بخش حیاتی از برجام است" می‌افزاید که کشورهای باقی‌مانده در برجام "متعهد شدند برای تحقق این هدف راه‌های عملی به منظور عادی‌سازی و حتی ارتقاء همکاری‌های اقتصادی با ایران طراحی کنند."
بیانیه شورای‌عالی امنیت ملی افزوده است که "متاسفانه این حسن نیت و خویشتن‌داری هوشمندانه مردم ایران بی‌پاسخ مانده و غیر از صدور بیانیه‌های سیاسی، هنوز هیچ ساز و کار عملیاتی برای جبران تحریم‌های آمریکا مستقر نشده است. بنابراین، جمهوری اسلامی ایران برای تامین حقوق خود و بازگرداندن توازن به مطالبات طرفین در این توافق، گزینه‌ای به غیر از 'کاهش تعهدات ' ندارد."
بیانیه شورای‌عالی امنیت ملی در توضیح "کاهش تعهدات" گفته است که "اعلام می‌نماید که جمهوری اسلامی ایران در مرحله فعلی دیگر خود را متعهد به رعایت محدودیت‌های مربوط به نگهداری ذخایر اورانیوم غنی شده و ذخایر آب سنگین نمی‌داند." طبق برجام، جمهوری اسلامی ایران تنها مجاز از تا ٣٠٠ کیلوگرم اورانیوم غنی شده تا خلوص ٣.٦٧ درصد و تا ١٣٠ تن آب سنگین را در داخل کشور نگهداری کند. تولید مازاد بر این مقدار باید از کشور خارج شود. برای این منظور، امکان مبادله و فروش این مواد به دیگر کشورها در برجام منظور شده است.
از آنجا که اورانیوم غنی شده تا این درجه خلوص قابلیت تبدیل به اورانیوم با خلوص بالاتر را دارد، این بند به منظور جلوگیری از دسترسی ایران با میزان لازم اورانیوم با خلوص قابل استفاده در ساخت اسلحه اتمی پیش‌بینی شده است. آب سنگین در ساخت بمب اتمی می‌تواند به کار برود.
در ادامه این بیانیه آمده است که "به کشورهای باقی‌مانده در برجام شصت روز فرصت داده می‌شود تا تعهدات خود به ویژه در حوزه‌های بانکی و نفتی را تامین کنند؛ چنانچه در این مهلت کشورهای مزبور قادر نباشند مطالبات ایران را تامین کنند در مرحله بعدی جمهوری اسلامی ایران رعایت محدودیت‌های مربوط به سطح غنی سازی اورانیوم و اقدامات مربوط به مدرن‌سازی رآکتور آب سنگین اراک را نیز متوقف خواهد کرد."
شورای عالی امنیت ملی در عین حال وعده داده است که "در هر زمان که خواسته‌های ما تامین شود، ما نیز به همان میزان اجرای تعهدات متوقف شده را از سر خواهیم گرفت و در غیر اینصورت جمهوری اسلامی ایران مرحله به مرحله اجرای تعهدات دیگر را متوقف خواهد کرد."
این بیانیه افزوده است که جمهوری ا سلامی با حسن نیت وارد توافق هسته‌ای شد و پس از خروج آمریکا نیز با حسن نیت انتظار اقدام سایر کشورهای عضو برجام را داشت و "حال نوبت کشورهای باقی‌مانده در برجام است که حسن نیت خود را ثابت کرده و قدم‌های جدی و عملی برای حفظ برجام بردارند."
این بیانیه در پایان هشدار داده است که "پنجره‌ای که اکنون در برابر دیپلماسی قرار دارد مدت زیادی باز نخواهد بود و مسئولیت شکست برجام و هرگونه تبعات احتمالی آن به طور کامل بر عهده آمریکا و اعضای باقی مانده در برجام قرار خواهد داشت."
روز گذشته، خبرگزاری ایرنا گزارش کرد که در نخستین سالروز اعلام تصمیم رئیس جمهوری آمریکا به خروج از برجام، حسن روحانی نامه‌ای به اعضای باقی‌مانده در این توافق ارسال خواهد کرد و تاکید خواهد ورزید که ایران در مورد برجام خویشتن‌داری نشان داده "اما فرصت‌ها از دست رفته است و طرف مقابل نتوانسته به تعهداتش در برجام عمل کند به طوری که برای ایران راهی به جز کاهش تعهداتش نیست."
همزمان گزارش شد که محمد جواد ظریف، وزیر خارجه جمهوری اسلامی برای گفتگو با مقامات روسیه به مسکو رفته است. احتمال داده شد که هدف او تشریح تصمیم جمهوری اسلامی به کاهش تعهداتش در برجام است.
هنوز کشورهای باقی‌مانده در برجام یا ایالات متحده نسبت به تصمیم اخیر جمهوری اسلامی واکنشی نشان نداده‌اند اما پیشتر، فرانسه هشدار داده بود که در صورت تخطی جمهوری اسلامی از تعهداتش در برجام، کشورهای باقی‌مانده چاره‌ای جز بازگرداندن تحریم‌های هسته‌ای نخواهند داشت.
در پی انتشار بیانیه شورای‌عالی امنیت ملی، حسن روحانی در جلسه هیئت دولت گفت: "از امروز فروش اورانیوم غنی شده و آب سنگین را متوقف می‌کنیم."
بی بی سی
سفر مایک پمپئو به عراق در پی 'تشدید تحرکات ایران'
مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، در پی سفر غیرمنتظره خود به بغداد اعلام کرده که درباره امنیت نیروهای آمریکایی در این کشور و وضعیت شبه نظامیان شیعه مورد حمایت ایران به طور جداگانه با عادل عبدالمهدی، نخست وزیر و برهم صالح، رئیس جمهوری عراق، گفتگو کرده است.
مایک پمپئو شبانه و تحت تدابیر امنیتی شدید به عراق سفر کرد. او پس از ترک عراق به خبرنگاران همراه خود گفت که هدف از این سفر مطلع کردن مقامات ارشد عراق از "جریان تهدیدات افزایش یافته است که ما دیده ایم."
وزیر امور خارجه آمریکا درباره تهدیدات نظامی منتسب به حکومت ایران جزئیاتی بیان نکرد اما گفت واشنگتن درباره "حمله قریب الوقوع" نیروهای تحت امر ایران "اطلاعات مشخصی" داشته است.
او گفت آمریکا از حاکمیت ملی عراق حمایت می کند و افزود: "ما نمی خواهیم کسی در امور داخلی آنها دخالت کند، به خصوص با حمله به کشورهای دیگر در عراق."
به گفته آقای پمپئو، نخست وزیر و رئیس جمهوری عراق پذیرفته اند که مسوولیت کشور خود در تامین امنیت نیروها و مراکز آمریکایی را جدی تلقی می کنند.
کاخ سفید یکشنبه گذشته اعلام کرد که در واکنش به "تحرکات و رفتار‌های نگران‌کننده ایران" ناوگروه "یواس‌اس آبراهام لینکلن" و یک یگان بمب افکن را به خلیج فارس فرستاده است.
بیل اوربان، سخنگوی ستاد فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا (سنتکام) روز سه شنبه (هفت مه/۱۷ اردیبهشت) به خبرگزاری رویترز گفت که یگان بمب افکن اعزامی، شامل بمب افکن استراتژیک بوئینگ بی-۵۲ نیز می شود.
رویترز به نقل از منابع ناشناس خود گزارش داد که چهار فروند بمب افکن غول پیکر بی-۵۲ قرار است که به منطقه خلیج فارس فرستاده شوند.
محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، در واکنش به تقویت نیروهای آمریکایی در خلیج فارس گفته است: "اگر ایالات متحده و نوچه‌هایش احساس ناامنی دارند، به دلیل این است که مردم منطقه از آنها بیزارند. متهم کردن ایران، این وضعیت را تغییر نخواهد داد."
بنا بر گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، آقای ظریف افزود: "ما مقاومت می‌کنیم اما به دنبال جنگ نیستیم. باورمان این است که رئیس جمهور ترامپ خواهان جنگ نیست اما کسانی وجود دارند که برای جنگ فشار می‌آورند. من فکر نمی‌کنم که این اتفاق بیفتد."
مایک پمپئو سه شنبه سفرش به آلمان را نیمه تمام گذاشت و عازم یک "نقطه نامعلوم" شد. مقامات آمریکایی اعلام کردند که او به خاطر مسائل مهم دیگر مجبور شد که برنامه دیدارش با آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، را لغو کند.
خبر سفر مایک پمپئو به عراق در حالی اعلام شد که تنش بین ایران و آمریکا افزایش پیدا کرده است. دولت ایران می گوید قصد دارد روز چهارشنبه (۱۸ اردیبهشت) در نامه‌ای به کشورهای حاضر در توافق هسته‌ای (برجام) تصمیم خود برای کاهش تعهداتش در قبال این توافق را اعلام کند.
مایک پومپئو پیشتر هم گفته بود که ایالات متحده که شاهد افزایش تحرکات ایران در منطقه بوده‌اند و اعزام ناوگروه آبراهام لینکلن به خلیج فارس به همین دلیل است.
او تاکید کرد که هر حمله‌ای به منافع آمریکا در منطقه را از چشم ایران می‌بیند و افزود حتی اگر گروه‌هایی مانند حزب‌الله (لبنان) یا حوثی‌ها (یمن) چنین اعمالی انجام دهند آمریکا، ایران را مقصر می‌داند.
پاتریک شاناهان، وزیر موقت دفاع آمریکا، هم روز دوشنبه در توییتی نوشت که اعزام این ناوهواپیمابر و گروهی از بمب افکن ها به ناحیه تحت مسئولیت سنتکام که "من دیروز تایید کردم، جابجایی خردمندانه نیروها در واکنش به نشانه های قطعی تهدیدی از سوی نیروهای رژیم ایران است."
او افزود: "ما از رژیم ایران می خواهیم به همه تحریک ها پایان دهد. ما رژیم ایران را مسئول هر گونه حمله ای به نیروهای آمریکایی یا منافع آمریکا می دانیم."
بی بی سی
