در شاهنامه فردوسی بارها کلمه " ایران " به کار رفته است . ده ها بار ترکیباتی نظیر : بزرگان ایران ، بر و بوم ایران ، ایران و توران ، ایران و روم ، ایران زمین ، شهر ایران ، ایران و انیران و نیز بیش از۳۵۰ بار " ایرانی و ایرانیان " .
در فروردین سال 1314 خورشیدی طبق بخشنامه وزارت امور
خارجه و تقاضای دولت وقت ، نام رسمی ایران ( به جای پرس ، پرشیا و غیره ) برای
کشور ما انتخاب شد . در مغرب زمین از قرون وسطی ، ایران به نام هایی از قبیل : پرس
( فرانسوی ) ، پرشیا ( انگلیسی ) ، پرسیس ( یونانی ) نامیده شده است . اسمی که
امروز" ایران " گفته می شود بیش از 600 سال پیش " اران " Eran تلفظ می شد .
سعید نفیسی در دی ماه 1313 نام " ایران " را
به جای " پرشیا " پیشنهاد کرد . این نامگذاری در آغاز مخالفانی نیز داشت
و براین باور بودند که در " پرشیا " فرهنگ و تمدنی نهفته است که نمی
توان آن را حذف کرد و شناخته شده و بین المللی نیز است ؛ اما حامیان نامگذاری ایران
، اعتقاد داشتند که واژه ایران بسیار کهن و بر اقتدار سیاسی کشور می افزاید .
" واژه ایران
" بسیار کهن و قبل از آمدن آریایی ها به سرزمین مان اطلاق می شد و نامی تازه
و ساخته و پرداخته نیست . پروفسور آرتور اپهام پوپ ( 1969 – 1881 میلادی ) ایران
شناس مشهور امریکایی در کتاب " شاهکارهای هنر ایران " که در سال 1338
توسط دکتر پرویز خانلری به زبان فارسی ترجمه شده است ، می نویسد : « کلمه ایران به
فلات و توابع جغرافیایی آن حتی در هزاره پیش از آمدن آریاییان نیز اطلاق می شود »
واژه " ایران
" از دو قسمت ترکیب شده است . قسمت اول به معنی اصیل ، نجیب ، آزاده و شریف
است . قسمت دوم به معنی سرزمین یا جا و مکان است .
در شاهنامه فردوسی بارها
کلمه " ایران " به کار رفته است . ده ها بار ترکیباتی نظیر : بزرگان
ایران ، بر و بوم ایران ، ایران و توران ، ایران و روم ، ایران زمین ، شهر ایران ،
ایران و انیران و نیز بیش از 350 بار " ایرانی و ایرانیان
" .
معنی واژه " ایران
" سرزمین آزادگان است . فردوسی در شاهنامه در باره خوی آزادگان ( ایرانیان )
چنین می سراید :
تو با دشمن ار خوب گفتی
رواست / از آزادگان خوب گفتن سزاست
دکتر محمد معین ( 1293 –
1350 ) ادیب و سخنور نامی ایران در خصوص ریشه واژه ایران می نویسد : « اصل و ریشه
Arya هر چه باشد ، این قدر واضح است که این کلمه به
تداعی معانی بسیار را به خاطر می آورد . مللی که متعلق به بخش خاوری هند و
اروپائیان بودند ، خود را بدین نام مفتخر می دانستند . آرین Aryan از واژه آریا Arya مشتق است .
اجداد مشترک ملل هند و ایران خود را بدان نام معرفی می کردند . واژه ایران ، خود
از همین ریشه آمده است »
دکتر بهرام فره وشی (
1304 – 1371 ) ایران شناس و استاد پیشین دانشگاه تهران در خصوص ریشه واژه ایران می
نویسد : « ایران در زبان اوستایی به صورت ائیریه Airya و در زبان فارسی باستان اریه Ariya آمده است . در اوستا هم نام قومی
ایرانی به معنی شریف و نجیب و اصیل است . این واژه در زبان ایرلندی کهن هم به همین
معنی است . قسمت اول کلمه ایرلند
Ir – Land به معنی نجیب و شریف و قسمت دوم آن به معنی
سرزمین است . ایرلند به معنی سرزمین نجباست »
برگرفته از مقاله "
چگونه ایران شدیم ؟ " نوشته مجتبی انوری 1386
